Ιερά Μητρόπολις Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου
Η Ιερά Μητρόπολις Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών[α]». Έδρα της είναι η Αρναία. Αποτελείται από 51 ενορίες και Μητροπολίτης της είναι από το 2012 ο Θεόκλητος (Αθανασόπουλος)[2].
| Ιερά Μητρόπολις Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Xώρα | Ελλάδα |
| Έδρα | Αρναία |
| Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς) |
| Αρχιερατικές Περιφέρειες | 7
|
| Ενορίες | 51 |
| Μονές | 5 (2 ανδρικές και 3 γυναικείες) |
| Μητροπολιτικός Ναός | Αγίου Στεφάνου |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Θεόκλητος |
| Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Ριγανάς |
| Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος | Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Ζέρβας |
| Ιεροκήρυκες | 2 |
| Εφημέριοι | 63 |
| Διάκονοι | 2 |
| Ιστοσελίδα | |
| im-ierissou.gr | |
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΗ παρουσία του Χριστιανισμού στην περιοχή αρχίζει με τη διάβαση του Αποστόλου Παύλου από την Απολλωνία, κατά τη δεύτερη αποστολική περιοδεία του (49-52 μ.Χ), η οποία περιγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων και όπου πιστεύεται πως ο Παύλος κήρυξε.
Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για την ύπαρξη χριστιανικών κοινοτήτων παρά μόνο μετά τον 3ο αιώνα. Ο Μέγας Κωνσταντίνος επισκέφτηκε την περιοχή στην αναζήτησή κατάλληλης τοποθεσίας, για το χτίσιμο της Νέας Ρώμης. Εκεί συνάντησε τον Επίσκοπο Ιερισσού Μακάριο, ο οποίος τον απέτρεψε, επειδή στην περιοχή είχε ήδη αρχίσει η ανάπτυξη μοναστικών κοινοτήτων. Οι ιστορικοί του Αγίου Όρους αναφέρουν ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος έχτισε τρεις ναούς στη Χερσόνησο του Άθω.
Η επισκοπή Ιερισσού μαρτυρείται πρώτη φορά στις αρχές του 4ου αιώνα, με πρώτο Επίσκοπο τον Άγιο Μακάριο και τον τίτλο «Ιερισσού και Σταγείρων». Μετά τη δημιουργία της Μοναστικής Πολιτείας του Άθω, ο οποίος εντασσόταν στην επισκοπή, η τελευταία παίρνει το όνομα «Ιερισσού και Αγίου Όρους». Η επισκοπή υπαγόταν στο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης μέχρι τα τέλη του 13ου αιώνα, οπότε ο επίσκοπος της αναβιβάζεται σε Μητροπολίτη.
Το 1313 το Άγιον Όρος υπήχθη ως σταυροπηγιακό στον Οικουμενικό Πατριάρχη και η επισκοπή περιορίστηκε στην βορειοανατολική περιοχή της Χαλκιδικής. Η έδρα της Μητρόπολης μεταφέρεται, τον 17ο αιώνα, στη Στρατονίκη (τότε Ίσβορος) και τον 19ο στην Αρναία (τότε Λιαρίγκοβη). Η Επισκοπή Αρδαμερίου κάνει την εμφάνισή της τον 10ο αιώνα με το όνομα Ερκούλων και έδρα τα Έρκουλα, το σημερινό Αρδαμέρι Θεσσαλονίκης. Το 1638 η έδρα μεταφέρεται στη Γαλάτιστα και η επισκοπή λαμβάνει τον τίτλο «Αρδαμερίου και Γαλατίστης».
Το 1911 εξελέγη Επίσκοπος Αρδαμερίου ο Ιωακείμ Στρουμπής, ο οποίος πρωτοστάτησε στη διαφύλαξη της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας των ελληνικών πληθυσμών απέναντι στη βουλγαρική και νεοτουρκική προπαγάνδα. Μάλιστα μετά το μαρτύριο του Μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού Λαζαρίδη, που δολοφονήθηκε από αποσπάσματα Νεοτούρκων, ο Ιωακείμ οργάνωσε σε όλη την Επισκοπή Αρδαμερίου μνημόσυνα υπέρ αναπαύσεώς του και εράνους υπέρ της απροστάτευτης οικογένειας του εθνομάρτυρα Αιμιλιανού. Για τη συνολική του εθνική-αντιστασιακή του δράση ο Ιωακείμ εξαναγκάστηκε να απομακρυνθεί από την επισκοπή του το 1922.[3][4]
Η επισκοπή Αρδαμερίου αναβιβάστηκε το 1924 σε Μητρόπολη. Το έτος 1934 ενώθηκε με τη Μητρόπολη Ιερισσού δημιουργώντας τη σημερινή Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου.
Επισκοπικός κατάλογος
ΕπεξεργασίαΠρώτος επίσκοπος Ιερισσού αναφέρεται ο Άγιος Μακάριος, ο και κτήτορας της Ι.Μ. Κωνσταμονίτου Αγίου Όρους. Πρώτος γνωστός επίσκοπος Ερκούλων είναι ο Ιωάννης του 943 και τελευταίος ο Αρδαμερίου Καλλίνικος. Γνωστοί είναι και οι επίσκοποι που είχαν το αξίωμα κατά την έκρηξη της Επανάστασης. Και οι δύο ονομάζονταν Ιγνάτιος. Ο μεν Ιερισσού μαρτύρησε από τους Τούρκους το 1821 μετά την έκρηξη της Επανάστασης στη Χαλκιδική, ο δε Αρδαμερίου κήρυξε την Επανάσταση στη Γαλάτιστα.
| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Ηλίας | 10ος αιώνας[5] | |
| Φιλόθεος | ~ 1541[6] | |
| Θεοφάνης | πριν το 1651 | |
| Μελχισεδέκ | πριν το 1680 | |
| Θεοδόσιος | ; – 1767 | κατόπιν Θεσσαλονίκης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Ιγνάτιος Α΄ | Φεβρουάριος 1798 – 1823 | Αγωνιστής του 1821, επαύθη |
| Άνθιμος | Σεπτέμβριος 1823 – Δεκέμβριος 1831 | κατόπιν Πολυανής |
| Ιγνάτιος Β΄ | Δεκέμβριος 1831 – 1869 | παραιτήθηκε |
| Άνθιμος | Δεκέμβριος 1869 – 6 Μαρτίου 1876 | παραιτήθηκε λόγω γήρατος |
| Κωνστάντιος (Ματουλόπουλος) | 7 Μαρτίου 1876 – 29 Ιουλίου 1889 | κατόπιν Σερβίων |
| Σωφρόνιος (Νηστόπουλος) | Φεβρουάριος 1890 – 18 Ιανουαρίου 1901 | κατόπιν Στρωμνίτσης |
| Δωρόθεος (Μοσχίδης) | 22 Ιουνίου 1901 – 13 Μαΐου 1911 † | |
| Ιωακείμ (Στρουμπής) | 10 Ιουλίου 1911 – 24 Φεβρουαρίου 1922 | κατόπιν Κορυτσάς |
| Καλλίνικος (Κρεατσούλης) | 8 Οκτωβρίου 1924 – 20 Φεβρουαρίου 1934 | παραιτήθηκε |
| Ηλίας | 10ος-11ος αιώνας[7] | |
| Μητροφάνης | ~ 1531[8] | |
| Μακάριος | ~ 1541[9] | |
| Χριστόφορος | ~ 1677[10] | |
| Ιγνάτιος | αρχές 18ου αιώνα[11] | |
| Άνθιμος | αρχές 18ου αιώνα[11] | |
| Θεοδόσιος | ; – 1767 | |
| Ιάκωβος | ~ 1776[12] | |
| Ιγνάτιος | 4 Μαρτίου 1789 ~ 1837 † | |
| Ιωαννίκιος | 1838 – 1869 † | μετέφερε την έδρα της Επισκοπής από το Ίζβορο (Στρατονίκη) στη Λιαρίγκοβη (Αρναία) |
| Διονύσιος | 21 Φεβρουαρίου 1871 – 11 Μαρτίου 1875 | παύθηκε |
| Αμβρόσιος (Κασσάρας) | 16 Μαρτίου 1875 – 1 Μαρτίου 1877 | κατόπιν Πλαταμώνος |
| Θεόκλητος (Παπαϊωάννου) | 6 Μαρτίου 1877 – 5 Μαρτίου 1879 | κατόπιν Πολυανής |
| Μελέτιος Βυζάντιος | 5 Μαρτίου 1879 – Ιανουάριος 1890[13] | από Πολυανής, παραιτήθηκε |
| Ιλαρίων (Μακαρώνης) | 18 Μαρτίου 1890 – 16 Ιανουαρίου 1899 | παύθηκε |
| Ιωακείμ (Αναστασιάδης ή Παπαναστασίου) | 18 Μαρτίου 1899 – 7 Νοεμβρίου 1906 | από Στρωμνίτσης, προεδρικώς, παύθηκε |
| Παρθένιος (Μπιτσάκης) | 7 Νοεμβρίου 1906 – 5 Αυγούστου 1911 † | από Καμπανίας |
| Σωκράτης (Σταυρίδης) | 6 Νοεμβρίου 1911 – 17 Σεπτεμβρίου 1944 † | το 1924 προήχθη σε Μητροπολίτη |
| Σωκράτης (Σταυρίδης) | 6 Νοεμβρίου 1911 – 17 Σεπτεμβρίου 1944 † | το 1924 προήχθη σε Μητροπολίτη |
| Διονύσιος (Παπανικολόπουλος) | 19 Νοεμβρίου 1944 – 25 Σεπτεμβρίου 1951 | κατόπιν Εδέσσης |
| Κυπριανός (Πουλάκος) | 30 Σεπτεμβρίου 1951 – 3 Φεβρουαρίου 1959 | κατόπιν Μονεμβασίας |
| Παύλος (Σοφός) | 28 Μαΐου 1960 – 22 Ιανουαρίου 1980 | εξέπεσε |
| Νικόδημος (Αναγνώστου) | 29 Μαρτίου 1981 – 16 Σεπτεμβρίου 2012 † | |
| Θεόκλητος (Αθανασόπουλος) | 5 Οκτωβρίου 2012 – σήμερα | |
Τοπικοί άγιοι
Επεξεργασία- Άγιος Απόστολος Παύλος, ο οποίος πέρασε και κήρυξε από την Απολλωνία το 52 μ.Χ.
- Άγιος Μακάριος επίσκοπος Ιερισσού (346)
- Άγιος Μάρκος επίσκοπος Αρεθουσίων (364)
- Άγιος Τιμόθεος επίσκοπος Προικονήσου Προποντίδας (6ος αιώνας). Εορτάζεται την 1η Αυγούστου στην Αμμουλιανή από τους απογόνους των Μικρασιατών προσφύγων εκ Προικονήσου.
- Άγιος Ευθύμιος επίσκοπος Μαδύτου (996). Εορτάζεται την 5η Μαῒου στη Νέα Μάδυτο από τους απογόνους των προσφύγων εκ Μαδύτου Ανατολικής Θράκης.
- Όσιος Ευθύμιος Περιστερών (898)
- Όσιος Μητροφάνης ο εκ Στρατονίκης (1570)
- Ιερομάρτυς Αγάπιος ο Αγιοταφίτης εκ Γαλατίστης (1752)
- Νεομάρτυς Ακυλίνα-Αγγελίνα η Ζαγλιβερινή (1764)
- Ιερομάρτυς και ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός (1794 - πέρασε και κήρυξε στην περιοχή το 1775)
- Όσιος Αυξέντιος ο εν Κατιρλί Μικράς Ασίας (1752). Εορτάζεται την 14η Φεβρουαρίου. στον Σταυρό από τους απογόνους των Μικρασιατών προσφύγων εκ της πόλεως Κατιρλί της Μικράς Ασίας.
- Οσιομάρτυς Ακάκιος εκ Νεοχωρίου (1816)
- Οσιομάρτυς Σάββας εκ Σταγείρων (1821)
- Οσιομάρτυς Χάϊδω εκ Στανού (1821)
- Όσιος Γεώργιος Γοματίου (1845)
- Όσιος Γερβάσιος ο Αθωνίτητης, ο εκ Γοματίου
- Άγιες έξι νεομάρτυρες του Γεροπλατάνου Χαλκιδικής, οι οποίες μαρτύρησαν δια πυρός το 1854 και τιμώνται την 1η Κυριακή του Μαΐου (1854).[14]
Αρχιερατικές Περιφέρειες
Επεξεργασία1) Αρχιερατική Περιφέρεια Αρναίας και Σταγείρων - Χωριά
- Αρναία - Άγιος Στέφανος (Μητροπολιτικός), Άγιοι Ανάργυροι
- Παλαιοχώρι - Παμμέγιστοι Ταξιάρχαι
- Νεοχώρι - Άγιος Γεώργιος
- Στάγειρα - Γενέσιον της Θεοτόκου
- Στρατονίκη - Άγιος Νικόλαος
- Βαρβάρα - Άγιος Γεώργιος
- Μεγάλη Παναγία - Άγιος Βασίλειος
- Στανός - Εισόδια της Θεοτόκου
2) Αρχιερατική Περιφέρεια Ιερισσού και Ουρανουπόλεως - Χωριά
- Ιερισσός - Γενέσιον της Θεοτόκου (Καθεδρικός), Άγιος Νικόλαος
- Νέα Ρόδα - Παναγία
- Αμμουλιανή (νήσος) - Άγιος Νικόλαος
- Ουρανούπολη - Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη
- Γομάτι - Παναγία
- Στρατώνι - Αγία Βαρβάρα
3) Αρχιερατική Περιφέρεια Αρδαμερίου και Γαλατίστης - Χωριά
- Αρδαμέρι - Κοίμησις της Θεοτόκου
- Γαλάτιστα - Κοίμησις της Θεοτόκου, Άγιος Γεώργιος
- Άγιος Πρόδρομος - Κοίμησις της Θεοτόκου
- Παλαιόκαστρο - Άγιος Αθανάσιος
- Περιστερά - Άγιος Ανδρέας
- Λειβάδι - Άγιος Αθανάσιος
4) Αρχιερατική Περιφέρεια Ζαγκλιβερίου και Περιχώρων - Χωριά
- Ζαγκλιβέρι - Άγιος Γεώργιος, Αγία Ακυλίνα
- Σαρακήνα - Μεταμόρφωσις Του Σωτήρος
- Μεσόκωμο - Άγιος Γεώργιος
- Αδάμ - Αγία Παρασκευή
- Άγιος Χαράλαμπος - Όσιος Αθανάσιος
- Δουμπιά - Αγία Παρασκευή
- Σανά - Παμμέγιστοι Ταξιάρχαι
- Καλαμωτό - Ζωοδόχος Πηγή
- Πετροκέρασα - Προφήτης Ηλίας
5) Αρχιερατική Περιφέρεια Απολλωνίας και Μαδύτου - Χωριά
- Νέα Απολλωνία - Άγιος Παύλος
- Απολλωνία - Άγιος Γεώργιος
- Νέα Μάδυτος - Τίμιος Πρόδρομος
- Κοκκαλού - Άγιοι Ανάργυροι
- Περιστερώνα - Άγιος Σπυρίδων
- Πλατεία - Άγιος Αθανάσιος
- Μελισσουργός - Άγιος Γεώργιος
6) Αρχιερατική Περιφέρεια Σταυρού και Ολυμπιάδος - Χωριά
- Άνω Σταυρός - Άγιος Δημήτριος
- Κάτω Σταυρός - Αγία Παρασκευή, Όσιος Αυξέντιος
- Μόδι - Αγία Τριάς
- Ολυμπιάδα - Αγία Κυριακή
7) Αρχιερατική Περιφέρεια Παλαιοχώρας και Ζερβοχωρίων - Χωριά
- Παλαιοχώρα - Άγιος Γεώργιος
- Γεροπλάτανος - Άγιος Δημήτριος
- Ριζά - Κοίμησις της Θεοτόκου
- Κρήμνη - Άγιος Νικόλαος
- Μαραθούσα - Άγιος Γεώργιος
- Πλατανοχώρι - Μεταμόρφωσις Του Σωτήρος
Ιερές Μονές
Επεξεργασία
- Ανδρώα Μονή Αγίου Χριστοφόρου Αρναίας
- Ανδρώα Μονή Αγίου Γενναδίου Λειβαδίου
- Γυναικεία Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
- Γυναικεία Μονή Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Αρναίας
- Γυναικείο Ησυχαστήριο Παναγίας Φοβεράς Προστασίας Μεγάλης Παναγίας
Ιερά Προσκυνήματα
Επεξεργασία- Ιερό Προσκύνημα Μεγάλης Παναγίας Χαλκιδικής
- Ιερό Προσκύνημα Αγίας Μαρίνας Μοδίου Θεσσαλονίκης
- Ιερό Προσκύνημα Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Νέας Απολλωνίας
- Πνευματικό Ίδρυμα Ζωοδόχου Πηγής Σαρακηνών Χαλκιδικής
- Μοναστικός Οίκος και Φιλανθρωπικό Κέντρο «Παναγία η χαρά των θλιβομένων» Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής
Υποσημειώσεις και παραπομπές
ΕπεξεργασίαΥποσημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος[1].
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2021.
- ↑ «Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2019.
- ↑ Ιωακείμ Στρουμπής: Ο εαμικός μητροπολίτης που «εκοιμήθη πάμπτωχος», alterthess, 4/10/2010
- ↑ Ο αντιστασιακός Μητροπολίτης Χίου Ιωακείμ
- ↑ Laurent 1963, σελ. 344-345.
- ↑ «Έγγραφον συνοδικόν 68 Μητροπολιτών (...)». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 226. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ Laurent 1963, σελ. 345-346.
- ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 233.
- ↑ «Έγγραφον της Ιεράς Συνάξεως δι' ού εκχωρεί τω Πατριάρχει Ιερεμία Α΄ την έρημον Μονήν του Σταυρονικήτα προς ανέγερσιν». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 173. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 159.
- ↑ 11,0 11,1 Παπαδόπουλος Κεραμέως, Α. Τακτικόν των Ορθοδόξων Εκκλησιών της Ανατολής (PDF). σελ. 471.
- ↑ Κατάλογος χειρογράφων κωδίκων της βιβλιοθήκης της κατά το αγιώνυμων όρος του Άθω ιεράς και μεγαλώνυμου Σκήτης της αγίας Θεομήτορος Άννης (μέρος Α') (PDF). σελ. 101.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος πρώην Ιερισσού και Αγίου Όρους κυρός Μελέτιος. (περ. 1805-1896)». Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2021.
- ↑ Παναγίες της Μικράς Ασίας και της Θράκης - άρθρο Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
Πηγές
Επεξεργασία- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
- Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1963). Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ήτοι κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του αγιωτάτου αποστολικού τε και καθολικού ορθοδόξου πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης αποκειμένων ελληνικών κωδίκων, τόμος τέταρτος (1899) (PDF). Βρυξέλλες: Culture et Civilisation. σελ. 11. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
- Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.