Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου (Πρέβεζα)

Ο Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην Πρέβεζα είναι, στις μέρες μας, ένας από τους εννέα ενοριακούς ναούς της πόλης. Ο πρώτος ναός οικοδομήθηκε το 1720 και ο σημερινός ναός είναι ο τέταρτος κατά σειρά που στέκει στον ίδιο χώρο.

Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου στην Πρέβεζα
Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Είδος	ορθόδοξη εκκλησία
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°57′19″N 20°45′12″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πρέβεζας
Χώρα	Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Λεπτομέρεια χάρτη του 1830, στον οποίο σημειώνεται η θέση του ναού.

Ο πρώτος, μικρός, κτητορικός ναός κτίστηκε στα πρώτα χρόνια της δεύτερης ενετοκρατίας της Πρέβεζας (1718-1797), το 1720 περίπου, και καταστράφηκε στον Χαλασμό της Πρέβεζας, το 1798. Όπως προκύπτει από έγγραφο της βενετικής διοίκησης της Πρέβεζας, οι ιερείς Χρύσανθος Σκιαδαρέσης ή Σκεδαρέσης και Μίχος Βρεττός αγόρασαν, το 1720, από κάποιον Μονοβασιώτη οικόπεδο στην περιοχή «στο Γιοφύρι» της Πρέβεζας με σκοπό να ανεγείρουν τον ναό του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Οι δύο ιερείς, κύριοι του οικοπέδου, θεωρούνται οι κτήτορες του πρώτου ναού. Κατά τον 18ο αιώνα η ενορία του Αγίου Ιωάννου ήταν η πολυπληθέστερη της πόλης, όπως προκύπτει από βενετική απογραφή της εποχής.

Ο ναός επισκευάστηκε το 1800 περίπου και σε αυτόν εκκλησιάζονταν οι Βρετανοί υπήκοοι –στην κατηγορία των οποίων ανήκαν και όλοι οι Επτανήσιοι– επειδή ο τότε κτήτορας του ναού, ως Ιθακήσιος, εθεωρείτο Βρετανός υπήκοος. Σε χάρτη του Βρετανικού Ναυαρχείου του 1830 ο ναός είναι ο μόνος που σημειώνεται στην πόλη της Πρέβεζας, λόγω του ότι αποτελούσε ναό των Βρετανών υπηκόων. Τον Δεκέμβριο του 1846 ο ναός μετατράπηκε σε ενοριακό, σύμφωνα με τα όσα είχε ορίσει ο τελευταίος κτήτορας του ναού, ιερέας Παναγιώτης Τζουράκης, στη διαθήκη του.

Το 1929 ο μικρός ναός κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε νέος, μεγαλύτερος και ευρύχωρος, σε ρυθμό εκλεκτικιστικό με κάποια νεοβυζαντινά στοιχεία, προσπαθώντας να μιμηθούν το κάτω τμήμα του ναού της Παρηγορήτισσας της Άρτας. Τις δαπάνες κάλυψε κατά το μεγαλύτερο μέρος το κληροδότημα Σπυρίδωνος Καραμάνη. Το τέμπλο του ήταν κτιστό και το ύψος του ναού αρκετά μεγάλο. Ο ναός βομβαρδίστηκε το 1941 κατά τις ιταλικές αεροπορικές επιδρομές εναντίον της Πρέβεζας. Το κτήριο παρέμεινε βομβαρδισμένο μέχρι το 1971, όταν άρχισε να κατασκευάζεται ο σκελετός του σημερινού ναού.

Σήμερα

Από το τέλος της δεκαετίας του 1960, ξεκίνησαν προσπάθειες ανέγερσης νέου ναού στη θέση του βομβαρδισμένου, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να ξεκινήσει, το φθινόπωρο του 1971, η ανέγερση του τέταρτου ναού. Ο σκελετός από οπλισμένο σκυρόδεμα κατασκευάστηκε εσωτερικά της τοιχοποιίας του παλαιού ναού και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1972. Η κατασκευή του κτηρίου ολοκληρώθηκε το 1974 περίπου, με την τοποθέτηση των ξύλινων εξωτερικών θυρών του ναού.

Η ζώσα ενορία του Αγίου Ιωάννου είχε πλέον τον νέο της ναό. Σε αυτήν είχε ήδη ενσωματωθεί, από το 1941 περίπου, η ενορία του όμορου κατεστραμμένου από τους βομβαρδισμούς ναού του Αγίου Δημητρίου, με απόφαση του τότε μητροπολίτη Ανδρέα Μαντούδη (1936-1952). Το 1976 κατασκευάστηκε, από τους εκ Μετσόβου ξυλογλύπτες αδελφούς Μπλέτσου, το σκαλιστό από ξύλο φλαμουριάς τέμπλο του ναού, το οποίο ολοκληρώθηκε την 1η Φεβρουαρίου 1977, όπως μαρτυρούν δύο ενσωματωμένες σε αυτό επιγραφές.

Η Πλατυτέρα των Ουρανών στην κόγχη του ναού

Ο ναός εγκαινιάστηκε τη 13η Νοεμβρίου 1980, ημέρα της πανήγυρης του Αγίου Ιωάννου, από τον νεο-εκλεγέντα, τότε, μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης Μελέτιο και τον μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Θεόφιλο. Την 30ή Μαΐου 1982 τοποθετήθηκε εφημέριος του ναού ο αρχιμανδρίτης Θεοδόσιος Μαρτζούχος, ο οποίος διακονεί τον ναό επί 43 συνεχή χρόνια. Μέχρι το 2012 η θεία λειτουργία τελούταν από τον εφημέριο στη δημοτική γλώσσα και τα κηρύγματα της Κυριακής είναι ουσιαστικά και ο λόγος του είναι συγκλονιστικός.

Οι αρχικές εικόνες του τέμπλου αντικαταστάθηκαν το 1985 με τις υπάρχουσες δεσποτικές εικόνες, αγιογραφημένες στην πλειονότητά τους από την αδελφότητα της Ιεράς Μονής Παρακλήτου στον Ωρωπό Αττικής. Η αγιογράφηση της κάτω ζώνης του ναού, του τρούλου και του ιερού έγινε την περίοδο 1978-1980 από τους εκ Τρικάλων αδελφούς Ευάγγελο και Αριστείδη Μηλιώνη, γιους του Αλκιβιάδη Μηλιώνη. Οι τοιχογραφίες του ιερού βήματος καθαρίστηκαν και αποκαταστάθηκαν το καλοκαίρι του 2018. Η αγιογράφηση της οροφής του ναού έγινε από τον Βασίλειο Μπισμπίκη. Το 2003, διαμορφώθηκε, στη νότια πλευρά του ναού, ειδικός χώρος για τα μικρά παιδιά των ενοριτών, ο οποίος αγιογραφήθηκε το 2005 από τους Βορειοηπειρώτες αδελφούς Ανδρούτσου.

Όταν κατεδαφίστηκε η Αίθουσα Πνευματικής Εστίας Πρεβέζης «Ο Άγιος Δημήτριος», η παλαιά εικόνα του Αγίου Δημητρίου, έργο του Γεωργίου Μπελεζίνη του 1742, που φυλασσόταν εκεί, μεταφέρθηκε στον ναό του Αγίου Ιωάννου. Μετά την απόφαση ανέγερσης παρεκκλησίου του Αγίου Δημητρίου στην Πρέβεζα, η εικόνα αυτή μεταφέρθηκε, το 1999, προσωρινά στον ναό της Αγίας Ειρήνης, στον οποίο ανήκει το ανεγειρόμενο παρεκκλήσιο. Στις 15 Οκτωβρίου 2018, η εικόνα μεταφέρθηκε στον νέο ναό του αγίου Δημητρίου στην Πρέβεζα.

Σημειώσεις

Η επιγραφή στο αριστερό τμήμα του τέμπλου Η επιγραφή στο αριστερό τμήμα του τέμπλου   Η επιγραφή στο δεξί τμήμα του τέμπλου Η επιγραφή στο δεξί τμήμα του τέμπλου   Η επιγραφή στην κόγχη του ιερού Η επιγραφή στην κόγχη του ιερού   Η επιγραφή στον παιδικό χώρο του ναού Η επιγραφή στον παιδικό χώρο του ναού

Πηγές

• Αρχείο Μητροπόλεως Νικοπόλεως & Πρεβέζης, Καπίτουλον Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου
• Χριστίνα Παπακώστα, Το αρχείο των βενετών προβλεπτών της Πρέβεζας. Διοίκηση και οργάνωση της πόλης τον 18ο αιώνα, Πρέβεζα 2014
• Σταύρος Β. Μαμαλούκος, "Η πολεοδομική εξέλιξη και η αρχιτεκτονική της Πρέβεζας", Νικόπολις-Πρέβεζα, Πρέβεζα 1994
• Νίκος Δ. Καράμπελας, Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου στην Πρέβεζα. Σύντομη ιστορική αναδρομή, Πρέβεζα 2017

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Ναός αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου στο Wikimedia Commons