Ιζηματολογία

Η Ιζηματολογία είναι κλάδος της Γεωλογίας που μελετά τις ιδιότητες των ιζηματογενών κόκκων (άμμος, πηλός, άργιλος) και τις διεργασίες που καταλήγουν στον σχηματισμό τους (διάβρωση και αποσάθρωση), μεταφορά, εναπόθεση και διαγένεση. Επίσης ασχολείται με την ταξινόμηση των ιζημάτων, των ιζηματογενών δομών και την αναγνώριση των κύριων αποθετικών περιβαλλόντων ιζηματογένεσης.

Ρήγμα στο Τμπιλίσι της Γεωργίας σε ιζηματογενή πετρώματα

Οι ιζηματολόγοι χρησιμοποιούν τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει από τις σύγχρονες διεργασίες για να ερμηνεύσουν την γεωλογική ιστορία μέσω παρατηρήσεων ιζημάτων, ιζηματογενών πετρωμάτων και ιζηματογενών δομών.

Τα ιζηματογενή πετρώματα καλύπτουν το 75% της επιφάνειας της Γης, έχουν καταγράψει μεγάλο μέρος της ιστορίας της Γης και φιλοξενούν τα απολιθώματα. Η ιζηματολογία συνδέεται στενά με τη στρωματογραφία, τη μελέτη των φυσικών και χρονικών σχέσεων μεταξύ στρώσεων ή στρωμάτων πετρωμάτων.

Σύμφωνα με την αρχή του ομοιομορφισμού, οι διεργασίες που επηρεάζουν τη γη σήμερα είναι ίδιες με αυτές του παρελθόντος, είναι η βάση για τον προσδιορισμό του πώς σχηματίστηκαν τα ιζηματογενή χαρακτηριστικά του πετρώματος. Συγκρίνοντας σύγχρονες δομές με δομές παλαιότερης γεωλογικής εποχής. Για παράδειγμα, συγκρίνοντας τους σύγχρονους αμμόλοφους με τους αμμόλοφους που σώζονται σε ψαμμίτες Πλειστοκαίνου, οι γεωλόγοι αντιλαμβάνονται το πως ήταν το περιβάλλον εκείνη την εποχή.

Κατηγορίες ιζηματογενών πετρωμάτων

Υπάρχουν τέσσερις κύριοι τύποι ιζηματογενών πετρωμάτων: κλαστικά, ανθρακικά, εβαπορίτες και τα χημικά.

• Τα κλαστικά αποτελούνται από σωματίδια που προέρχονται από τη διάβρωση και την αποσάθρωση προύπάρχοντων πετρωμάτων και αποτελούνται κατά κύριο λόγο από κατακερματισμένο υλικό. Τα κλαστικά ταξινομούνται σύμφωνα με το κυρίαρχο μέγεθος κόκκων και τη σύνθεσή τους. Στο παρελθόν, ο όρος "Κλαστικά ιζηματογενή πετρώματα" χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει κλαστικά ιζηματογενή πετρώματα πλούσια σε πυρίτιο, ωστόσο υπήρξαν περιπτώσεις κλαστικών ανθρακικών πετρωμάτων.
  • Τα οργανικά ιζηματογενή πετρώματα είναι σημαντικές αποθέσεις που σχηματίζονται από τη συσσώρευση βιολογικών υλικών και σχηματίζουν κάρβουνο και πετρελαιοφόρο σχιστόλιθο και βρίσκονται συνήθως μέσα σε λεκάνες κλαστικών ιζηματογενών πετρωμάτων.
• Τα ανθρακικά, αποτελούνται από διάφορα ανθρακικά ορυκτά (συνήθως ανθρακικό ασβέστιο (CaCO₃)) που κατακρημνίζονται από μια ποικιλία οργανικών και ανόργανων διεργασιών. Συνήθως, η πλειοψηφία των ανθρακικών πετρωμάτων αποτελείται από υλικό ύφαλων.
• Οι εβαπορίτες, σχηματίζονται μέσω της εξάτμισης του νερού στην επιφάνεια της Γης και συνηθέστερα περιλαμβάνουν το αλάτι ή την γύψο.
• Τα χημικά, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ανθρακικών αλάτων, εναποτίθενται με καθίζηση ορυκτών από υδατικό διάλυμα.

Σημασία των ιζηματογενών πετρωμάτων

Τα ιζηματογενή πετρώματα παρέχουν ένα πλήθος προϊόντων τα οποία η σύγχρονη και η αρχαία κοινωνία έχουν χρησιμοποιήσει.

• Τέχνη: το μάρμαρο, αν και ένας μεταμορφωμένος ασβεστόλιθος, αποτελεί παράδειγμα χρήσης ιζηματογενών πετρωμάτων στην αισθητική και της τέχνη.
• Αρχιτεκτονικές χρήσεις: Η πέτρα που προέρχεται από ιζηματογενείς πετρώματα χρησιμοποιείται για την πέτρα διαστάσεων και την αρχιτεκτονική, κυρίως o σχιστόλιθος (μεταμορφωμένος σχίστης), για στέγες, ψαμμίτη για αντηρίδες.
• Κεραμικά και βιομηχανικά υλικά: Πηλός για αγγειοπλαστική και κεραμικά, συμπεριλαμβανομένων των τούβλων. Τσιμέντο και ασβέστη που προέρχονται από ασβεστόλιθο.
• Οικονομική γεωλογία: τα ιζηματογενή πετρώματα φιλοξενούν μεγάλες αποθέσεις SEDEX ορυκτών από μόλυβδο, ψευδάργυρο και άργυρο, μεγάλες αποθέσεις χαλκού, αποθέσεις χρυσού, βολφραμίου, ουρανίου και πολλά άλλα πολύτιμα μέταλλα, πολύτιμους λίθους και βιομηχανικά ορυκτά.
• Ενέργεια: η γεωλογία πετρελαίου βασίζεται στην ικανότητα των ιζηματογενών πετρωμάτων να δημιουργούν αποθέσεις πετρελαίων. Ο γαιάνθρακας και ο πλούσιο σε πετρέλαιο σχιστόλιθος βρίσκονται σε ιζηματογενή πετρώματα. Ένα μεγάλο μέρος των ενεργειακών πόρων του ουρανίου στον κόσμο φιλοξενείται μέσα σε ιζηματογενή πετρώματα.
• Υπόγεια ύδατα: τα ιζηματογενή πετρώματα περιέχουν μεγάλο ποσοστό των υπόγειων υδροφόρων της Γης. Η κατανόησή μας για την έκταση αυτών των υδροφόρων και το πόσο νερό μπορεί να παρθεί από αυτούς εξαρτάται από τις γνώσεις μας για τα πετρώματα που τα συγκρατούν (η δεξαμενή).

Δείτε επίσης

• Ωκεανογραφία

• Γεωλογική ωκεανογραφία