Ιππικό

Το ιππικό με τη στενή έννοια ήταν το σώμα του στρατού που μάχονταν έφιππο, δηλαδή ιππεύοντας ίππους. Μερικές φορές ο όρος, σε ελληνικά συγγράμματα, χρησιμοποιείται και με ευρύτερη έννοια, συμπεριλαμβάνοντας και τη χρήση και άλλων υποζυγίων, όνων, ημιόνων, καμηλών και ελεφάντων, αμαξών και αρμάτων, παρ' όλο που στα τελευταία τα υποζύγια δεν ιππεύονται, αλλά έλκουν οχήματα. Επιπλέον αναπτύχθηκαν από πολλούς στρατούς ειδικά τμήματα αμίππων, δηλαδή τμήματα ελαφρού πεζικού που εκπαιδεύονταν να μάχονται σε συνεργασία με το ιππικό. Αυτά συνήθως ανήκαν επίσης οργανωτικά και διοικητικά στο σώμα του ιππικού. Στη σύγχρονη εποχή μάλιστα, λίγο πριν το ιππικό καταργηθεί οριστικά στον 20^ό αιώνα, δέχτηκε στους κόλπους του μηχανοκίνητες και άλλες μονάδες, συχνά με ταυτόχρονη απουσία πραγματικών έφιππων. Υπήρξε δηλαδή ιππικό χωρίς άλογα. Τέλος τα τεθωρακισμένα, το σώμα που το αντικατέστησε το ιππικό, συχνά έφερε ή και φέρει τον τίτλο «ιππικό τεθωρακισμένων», δηλώνοντας ότι κατά κάποιον τρόπο συνεχίζει την ιστορία του. Αντίθετα, υπήρξαν στρατιωτικές μονάδες που διέθεταν άλογα ή άλλα υποζύγια, χωρίς να ανήκουν στο σώμα του ιππικού. Αναφέρονται οι ακόλουθες περιπτώσεις:

1. Λογιστικής υποστήριξης: Μέχρι τον 20^ό αιώνα υποζύγια με άμαξες ή χωρίς μετέφεραν τρόφιμα και άλλα πολεμοφόδια στα πεδία της μάχης στην ξηρά, συμβάλλοντας σημαντικά στην πορεία της με τον ανεφοδιασμό σε υλικό και συχνά απομακρύνοντας τραυματίες. Επίσης με χρήση υποζυγίων συχνά μεταφέρθηκαν πολιορκητικός εξοπλισμός, ακόμη και πλοία.
2. Ιπποκίνητο ή αρματοκίνητο πεζικό: Άλογα, άμαξες ή άρματα μετέφεραν πεζούς που αφίππευαν ή αποβιβάζονταν για να πολεμήσουν πεζοί. Μπορούν να θεωρηθούν ως πρόδρομος του σύγχρονου μηχανοκίνητου πεζικού.
3. Ιπποκίνητο πυροβολικό: Χρησιμοποιούσαν υποζύγια (συνήθως άλογα) για να έλκουν τα πυροβόλα και άμαξες για να μεταφέρουν πυρομαχικά. Συνήθως ανήκαν στο σώμα του πυροβολικού.
4. Επίσης υπήρχαν τμήματα πεζικού που διέθεταν οργανικά τμήματα ιππικού, όπως π.χ. η ρωμαϊκή λεγεώνα, η οποία διέθετε 300 ιππείς στο «κανονικό» τμήμα της και διαφοροποιούμενο κατά περιοχές και εποχές αριθμό στο «βοηθητικό» (auxilary) τμήμα της.

Η μάχη του Tápióbicske (Ουγγαρία), 4 Απριλίου 1849, πίνακας του Mór Than

Σε γενικές γραμμές, το ιππικό ήταν το δεύτερο σε αρχαιότητα (μετά το πεζικό) σώμα στρατού. Είχε γενικά 6 ρόλους:

1. Αναγνώριση (ανιχνευτές).
2. Παρέχοντας πυρά υποστήριξης (ιπποτοξότες, ιππακοντιστές και διάφορα μεταγενέστερα τμήματα με πυροβόλα όπλα).
3. Κρούση (κυρίως βαρύ ιππικό, άρματα, ελέφαντες).
4. Αντιππικό: Αποκρούοντας ενέργειες αντίπαλου ιππικού.
5. Καταδίωξη: Αξιοποιώντας την ταχύτητά του για να καταδιώξει εχθρικά τμήματα που υποχωρούσαν.
6. Επιδρομή: Ενεργώντας βαθιά πίσω από τις εχθρικές γραμμές με σκοπό δολιοφθορές και πρόκληση πανικού και χάους.

Το πρώιμο ιππικό της Αρχαιότητας

Αρχαίο νόμισμα. Αριστερά η μορφή του Άρη, δεξιά έφιππος πολεμιστής. Λάρινο, περ. 210-175 π.Χ.

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς πρωτοεξημερώθηκε το άλογο ή πότε έγινε η πρώτη ίππευση, όμως γύρω στο 4000 π.Χ. άνθρωποι ίππευαν άλογα στη βόρεια ακτή του Εύξεινου Πόντου. Την ίδια περίπου εποχή στην Αίγυπτο και στη Νοτιοδυτική Ασία εξημερώθηκαν τα γαϊδούρια. Την επόμενη (3η χιλιετία π.Χ.) εξημερώθηκαν οι καμήλες, τόσο οι βακτριανές στα ιρανικά οροπέδια, όσο και οι αραβικές στη Νότια Αραβική Χερσόνησο. Επίσης εξημερώθηκαν οι ελέφαντες στην Ινδία. Από όλα αυτά τα εξημερωμένα ζώα, ο γάιδαρος χρησιμοποιήθηκε μόνο σε ρόλο μεταγωγικού υποζυγίου. Οι καμήλες είδαν και μάχιμη χρήση. Οι ελέφαντες είχαν σημαντικό ρόλο σε όσους στρατούς τους διέθεταν σε ικανό αριθμό. Το άλογο όμως ήταν ο πρωταγωνιστής του ιππικού μέχρι και τον Β΄ ΠΠ, τόσο ως καθεαυτό ιππικό, όσο και ως σώμα αρμάτων, κυρίως στην αρχή.

Πηγές

• Στρατιωτική Ιστορία: Τεχνικές μάχης στον Αρχαίο Κόσμο 3000 π.Χ. - 500 μ.Χ. - Εκδόσεις Σαββάλας.