Ισμαήλ Κανταρέ
Ο Ισμαήλ Κανταρέ (αλβανικά: Ismail Kadare, Αργυρόκαστρο, 28 Ιανουαρίου 1936 - Τίρανα, 1 Ιουλίου 2024) ήταν Αλβανός σύγχρονος λογοτέχνης.
.jpg)
.svg){kind=small}
Πρώιμη ζωή και σπουδές
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο του τότε Βασιλείου της Αλβανίας στις 28 Ιανουαρίου 1936, σε μουσουλμανική (μπεκτασική από τη πλευρά της μητέρας του) οικογένεια.
Ξεκίνησε τη συγγραφή από την ηλικία των δώδεκα, δημοσιεύοντας νουβέλες και ποιήματα σε κομμουνιστικά περιοδικά για παιδιά.
Σπούδασε στη Σχολή Ιστορίας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου των Τιράνων, και το 1956 ξεκίνησε να δουλεύει ως δάσκαλος. Το 1958 μετέβη στη Μόσχα με υποτροφία λόγω νίκης του σε ποιητικό διαγωνισμό για να σπουδάσει στο εκεί Ινστιτούτο Γκόρκυ, όπου ήρθε σε επαφή με Σοβιετικούς αλλά και Ευρωπαίους διανοητές και λογοτέχνες.
Δράση και διώξεις
ΕπεξεργασίαΠαρουσιάστηκε στα αλβανικά γράμματα αμέσως μετά την επιστροφή του από τη Μόσχα το 1960, λίγο πριν τη διακοπή των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ της Αλβανίας και της Σοβιετικής Ένωσης, με ποιήματα και το πεζογράφημα Μια πόλη χωρίς διαφημίσεις (1959). Με τη δημοσίευση του μυθιστορήματος Ο στρατηγός ενός νεκρού στρατού (1963), καθιερώθηκε ως ένας από τους πλέον ταλαντούχους συγγραφείς της χώρας του. Έγραψε και ιστορικά μυθιστορήματα, τα οποία αποτελούν ένα κράμα ρεαλισμού και φανταστικού στοιχείου.
Με την επιστροφή του, ο Κανταρέ εργάστηκε ως δημοσιογράφος, χρονογράφος και αρχισυντάκτης λογοτεχνικών περιοδικών, όπως της Drita (Φως) και της αλβανογαλλικής Les Lettres Albanaises (Αλβανικά Γράμματα).
Το 1970, με την μετάφραση και την έκδοση στη γαλλική γλώσσα (χωρίς την γνώση και την επίσημη άδεια του Κανταρέ, λόγω της αυτοαπομόνωσης του αλβανικού κράτους από τον υπόλοιπο κόσμο) του μυθιστορήματος Ο στρατηγός της στρατιάς των νεκρών του 1963, προκλήθηκε μια διεθνή επιτυχία και ανάδειξη του λογοτεχνικού έργου του. Μέχρι το 1977, το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε και εκδόθηκε σε 20 γλώσσες, με τον αλβανικό τύπο να αναφέρει πως «πρόκειται για τις σπουδαιότερες και πιο επιτυχημένες μεταφράσεις τη δεκαετία του 1970».
Το 1981 δημοσίευσε το μυθιστόρημα Το παλάτι των ονείρων, το οποίο θεωρήθηκε ως μία αλληγορία κατά του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα και απαγορεύτηκε.[13] Από το 1986, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Χότζα και λίγα χρόνια πριν από την πτώση του κομμουνισμού στην Αλβανία, ο Κανταρέ άρχισε να φυγαδεύει τα χειρόγραφά του στη Γαλλία, όπου και άρχισαν να δημοσιεύονται από τις Εκδόσεις Fayard.[14]
Τον Οκτώβριο του 1990, διέφυγε στη Γαλλία, όπου ζήτησε πολιτικό άσυλο, διακηρύσσοντας ότι «δικτατορία και αυθεντική λογοτεχνία είναι ασυμβίβαστες» και ότι «ο συγγραφέας είναι ο φυσικός εχθρός της δικτατορίας».[15] Η διαφυγή του Κανταρέ στη Γαλλία θεωρήθηκε από πολλούς ως μία κίνηση εντυπωσιασμού, αλλά ο Κανταρέ, που ζούσε μεταξύ Γαλλίας και Αλβανίας, σε όλες του τις δημόσιες εμφανίσεις επαναλάμβανε ότι δεν υπήρξε οπαδός του κομμουνιστικού καθεστώτος της χώρας του.
Προσωπική ζωή και θάνατος
ΕπεξεργασίαΤο 1963 παντρεύτηκε την Αλβανή συγγραφέα Έλενα Γκούσι, με την οποία γνωρίστηκαν όταν η Έλενα (η οποία έκανε καριέρα με το συζυγικό της επώνυμο), τότε μαθήτρια λυκείου, του έστειλε γράμμα θαυμασμού για τη ποιητική συλλογή του Shekulli im (Ο αιώνας μου), το 1961. Μαζί απέκτησαν δυο κόρες, η μια εκ των οποίων, η Μπεσιάνα, είναι διπλωμάτης και διετέλεσε Πρέσβης της Αλβανίας στον ΟΗΕ και στη Κούβα.
Το 2023, του χορηγήθηκε τιμητικώς η Κοσοβάρικη υπηκοότητα.[16][17]
Απεβίωσε σε νοσοκομείο των Τιράνων, συνεπεία εμφράγματος, την 1η Ιουλίου 2024, σε ηλικία 88 ετών.[18] Με απόφαση της Αλβανικής κυβέρνησης κηρύχθηκε διήμερο εθνικό πένθος στη μνήμη του, στις ημερομηνίες 2 και 3 Ιουλίου, ενώ η κυβέρνηση του Κοσόβου κήρυξε μονοήμερο εθνικό πένθος στις 3 Ιουλίου. Η σορός του τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο κτίριο του Εθνικού Θεάτρου της Αλβανίας, όπου τελέστηκε μια πολιτική τελετή δημοσία δαπάνη στις 3 Ιουλίου. Ενταφιάστηκε σε νεκροταφείο των Τιράνων σε στενό κύκλο.[19]
Έργα και βραβεύσεις
ΕπεξεργασίαΗ εργογραφία του Κανταρέ ξεπερνά τα 20 πεζογραφήματα, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες. Στα μυθιστορήματα του Κανταρέ αναμειγνύεται το πραγματικό με το φανταστικό. Κύρια θεματογραφία του ήταν η σύγχρονη αλβανική κοινωνία, το προηγούμενο κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας του καθώς και το σκληρό αλβανικό εθιμικό δίκαιο (κανόνας της τιμής ή κανούν στα αλβανικά). Είχε γράψει επίσης και ποίηση. Στα ελληνικά, τα μυθιστορήματά του πρωτοεμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, αρχικά σε μετάφραση από γαλλικές εκδόσεις και αργότερα σε απευθείας μετάφραση από τα αλβανικά.
Στη μετακομμουνιστική εποχή τα έργα του ασχολούνται συχνά με τη διαχρονική ευρωπαϊκή ταυτότητα της Αλβανίας ή των Αλβανών. Για το σκοπό αυτό συνδέει συχνά τα ομηρικά έπη με την αλβανική παράδοση. Επίσης χρησιμοποιούσε συχνά την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως πρότυπο αντι-ευρωπαϊκού καταπιεστικού πολιτισμού, η οποία κάποτε απέκοψε την Αλβανία από την Ευρώπη. Είχε ωστόσο σχολιασθεί αρνητικά για δηλώσεις όπως ότι η Αλβανία είναι ένα λευκό έθνος μέσα σε μια λευκή ευρωπαϊκή ήπειρο.[20] Πίστευε ότι οι Αλβανοί, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι είναι η καρδιά της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ταυτότητας.[21]
Το 2005 τιμήθηκε με το πρώτο Διεθνές βραβείο Μπούκερ, ενώ ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το 2009 τιμήθηκε και με το βραβείο Πρίγκηπας των Αστουριών για τη Λογοτεχνία[22]. Επίσης, του απονεμήθηκε το Βραβείο Balkanika για το έτος 2009, για το έργο του L’entravee.[23] To 2015 του απενεμήθηκε το λογοτεχνικό Βραβείο Ιερουσαλήμ.
Θεωρήθηκε ένας από τους υποψήφιους για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Βιβλία του μεταφρασμένα στα ελληνικά
Επεξεργασία- Gjenerali i ushtrisë së vdekur (Ο στρατηγός της στρατιάς των νεκρών, 1963) ― ελλην. μετάφρ. Μαρ. Κωνσταντέλος ("Πορεία", 1983))
- Kështjella (Το κάστρο, 1970)― ελλην. μετάφρ. Τασ. Καραϊσκάκη ("Πορεία", 1979) και με το τίτλο: Τα ταμπούρλα της βροχής (Κάστρο), εκδ. Εικοστού πρώτου,1996
- Kronikë në gur (Το χρονικό της πέτρινης πόλης) (1970)
- Prilli i thyer (Ρημαγμένος Απρίλης, 1978)― ελλην.μετάφρ.Λ.Μιλιλή ("Ροές", 1988)
- Kamarja e turpit (Η κόχη της ντροπής) (1978)― ελλην. μετάφρ. Π. Ζαχοπούλου-Βλάχου ("Ροές", 1985)
- Ura me tri harqe (Το γεφύρι με τις τρεις καμάρες) (εμπνευσμένο από το Γεφύρι της Άρτας) (1978)
- Muzgu i perëndive të stepës (Το λυκόφως των θεών της στέπας) (1978)
- Kush e solli Doruntinën (Ποιος έφερε τη Ντορουντίν;, 1980) ― ελλην. μετάφρ. Μάρ. Σοφιανός ("Ροές", 1987)
- Pallati i ëndrrave (Το παλάτι των ονείρων) (1981)
- Eskili, ky humbës i madh (Αισχύλος ο μεγάλος αδικημένος) (1985)
- Nata me hënë (Φεγγαρόφωτο) (1985)
- Koncert në fund të dimrit (Το κοντσέρτο) (1988)
- Dosja H. (Φάκελος H.) (1989)
- Përbindëshi (Το τέρας) (1990)
- Ftesë në studio (Πρόσκληση στο εργαστήρι του συγγραφέα) (1991)
- Piramida (Η πυραμίδα) (1992)
- Hija (Η σκιά) (1994)
- Shkaba (Ο αετός) (1995)
- Spiritus (1996)
- Qyteti pa reklama (Μια πόλη χωρίς διαφημίσεις) (1998)
- Tri këngë zie për Kosovën (Τρία τραγούδια πένθιμα για το Κοσσυφοπέδιο) (1998)
- Το πέταγμα του αποδημητικού (1999)
- Lulet e ftohta të marsit (Κρύα λουλούδια του Μάρτη) (2000)
- Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας και άλλες ιστορίες
- Το μοιραίο δείπνο, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2011 ISBN 978-960-501-524-4
Τα περισσότερα βιβλία του Κανταρέ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις «Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου».
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «The Fall of the Stone City, By Ismail Kadare (trs John Hodgson)». The Independent. 25 Αυγούστου 2012.
- ↑ «Albanian wins first world Booker». BBC News. 2 Ιουνίου 2005.
- ↑ «The well-known writer Ismail Kadare passed away». Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2024.
- ↑ 5,0 5,1 «Cercle Richelieu Senghor de Paris: Tribune internationale de la francophonie». Cercle Richelieu-Senghor. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2022.
- ↑ 118995146.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11909294r. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ «Prix mondial Cino Del Duca». Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2020.
- ↑ «The Man Booker International Prize 2005». Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ «Ismail Kadare: Winner of the 2020 Neustadt International Prize for Literature». Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2022.
- ↑ «Journal officiel de la République française». (Γαλλικά) Journal officiel de la République française.
- ↑ «Journal officiel de la République française». (Γαλλικά) Journal officiel de la République française.
- ↑ Joachim Röhm. «Nachwort zum 'Palast der Träume'» (PDF). Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019.
- ↑ Durand, Claude (2006). «About Agamemnon's Daughter: Adapted from the Publisher's Preface to the French Edition». Στο: Kadare, Ismail. Agamemnon's Daughter: A Novella and Stories
. Μτφρ. Bellos, David. Arcade Publishing. σελίδες ix–xii. ISBN 978-1-559-70788-6.
- ↑ Qemal Lame (28 Μαρτίου 2017). «Ekskluzive/Ish-kreu i Hetuesisë: Kadareja do dënohej si bashkëpunëtor i Mehmetit». Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2019.
- ↑ https://www.koha.net/arberi/387118/ismail-kadare-behet-shtetas-i-kosoves
- ↑ https://euronews.al/en/albanian-writer-ismail-kadare-bestowed-kosovar-citizenship/
- ↑ «Πέθανε ο συγγραφέας Ισμαήλ Κανταρέ». NewsIT. 1 Ιουλίου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2024.
- ↑ «Thousands pay their respects to renowned Albanian writer Ismail Kadare at his state funeral». Associated Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2024. https://web.archive.org/web/20240703163526/https://apnews.com/article/ismail-kadare-state-funeral-novelist-tirana-albania-fa6b3da3e437774a32f5ce0226c5bc3b. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2024.
- ↑ Adrian Brisku, Bittersweet Europe: Albanian and Georgian Discourses on Europe, 1878-2008. σελ. 183 – 185. Berghahn Books, 2013.
- ↑ Marinus Ossewaarde (2015) Ismail Kadere’s Idea of Europe, The European Legacy, 20:7, 715-730[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Καθημερινή[νεκρός σύνδεσμος], Στον Αλβανό συγγραφέα Ισμαήλ Κανταρέ το βραβείο Πρίγκηπας των Αστούριας 2009, 24 Ιουνίου 2009.
- ↑ Το Βήμα Αρχειοθετήθηκε 2010-12-02 στο Wayback Machine., Τουρκο-αλβανικές νίκες στα Balkanika, 30-11-2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία