Κατάλογος Κοντινών Αστέρων του Γκλίζε

κατάλογος αστέρων

Ο Κατάλογος Κοντινών Αστέρων του Γκλίζε (Gliese Catalogue of Nearby Stars) είναι σύγχρονος κατάλογος αστέρων, που περιλαμβάνει αστέρες οι οποίοι απέχουν λιγότερο από 25 παρσέκ (81,54 έτη φωτός) από τη Γη.

Πρώτη έκδοση και συμπληρώματα Επεξεργασία

Το 1957 ο Γερμανός αστρονόμος Βίλχελμ Γκλίζε δημοσίευσε τον πρώτο του κατάλογο αστέρων, που περιείχε 915 γνωστούς αστέρες ευρισκόμενους σε απόσταση έως 20 παρσέκ (65 έτη φωτός) από τη Γη. Ο κατάλογος σημείωνε όσα χαρακτηριστικά του κάθε αστέρα ήταν γνωστά. Οι αστέρες παρατίθενται κατά σειρά αύξουσας ορθής αναφοράς.[1] Η ονομασία ενός αστέρα στον κατάλογο είχε τη γενική μορφή GL N, όπου N είναι ο αύξοντας ακέραιος αριθμός στον κατάλογο.[2]

Ο Γκλίζε δημοσίευσε μία επαυξημένη και επικαιροποιημένη έκδοση του καταλόγου του το 1969, που περιείχε όλους τους αστέρες σε απόσταση μέχρι 22 παρσέκ (72 έτη φωτός), συνολικά 1.529 αστέρες[2], με ονομασία καταλόγου της γενικής μορφής Gl N.NA (οι εγγραφές του έτους 1957 πήραν ένα επίθεμα .0 , ενώ οι 600 και πλέον πρόσθετοι αστέρες καταγράφηκαν με επιθέματα 0.1, 0.2 , κλπ.). Με τον τρόπο αυτόν ο νέος κατάλογος εκτεινόταν από το 1.0 ως το 915.0 , διατηρώντας την αυστηρή σειρά κατά αύξουσα ορθή αναφορά.

Το 1970 δημοσιεύθηκε ένα συμπλήρωμα από τον Βρετανό αστρονόμο Ρίτσαρντ βαν ντερ Ριτ Γούλεϋ (van der Riet Woolley) και τους συνεργάτες του, που επεξέτεινε τη μέγιστη απόσταση στα 25 παρσέκ. Αυτό το συμπλήρωμα προσέθεσε αριθμούς καταλόγου στο διάστημα 9001 ως 9850 με χρήση του (τώρα σε αχρηστία) προθέματος Wo.[3]

Μεταγενέστερες εκδόσεις Επεξεργασία

Ο ίδιος ο Γκλίζε δημοσίευσε μία επέκταση της δεύτερης εκδόσεως του καταλόγου του το 1979 σε συνεργασία με τον συμπατριώτη του Χάρτμουτ Γιάρεϊς (Hartmut Jahreiß). Ο συνδυασμένος κατάλογος αναφέρεται σήμερα ως Κατάλογος Gliese–Jahreiß (GJ).[4] Η έκδοση αυτή αποτελείται από δύο πίνακες: Ο Πίνακας 1 χρησιμοποιεί τη γενική μορφή ονομασίας GJ N, όπου ο Ν κυμαίνεται από 1000 έως 1294, και περιέχει τους επιβεβαιωμένους κοντινούς αστέρες. Ο Πίνακας 2 χρησιμοποιεί την ίδια γενική μορφή ονομασίας με Ν από 2001 έως 2159 και περιέχει τους μη επιβεβαιωμένους κοντινούς αστέρες.[5] Από την έκδοση αυτού του καταλόγου μέχρι σήμερα, όλοι οι αστέρες σε αυτόν και στα επακόλουθα συμπληρώματα φέρουν το προτιμώμενο πρόθεμα GJ.

Ο Γκλίζε δημοσίευσε τον τελευταίο του Τρίτο Κατάλογο Κοντινών Αστέρων (Third Catalogue of Nearby Stars, CNS3) το 1991, και πάλι σε συνεργασία με τον Χάρτμουτ Γιάρεϊς. Αυτή τη φορά ο κατάλογος περιείχε 3.803 αστέρες, με σχετικές πληροφορίες. Παρά το ότι χαρακτηρίζεται ως «προκαταρκτικός», είναι αυτός που χρησιμοποιείται ακόμα.[6]. Οι περισσότεροι αστέρες του διέθεταν ήδη αριθμούς «GJ», αλλά υπάρχουν και 1.388 επιπλέον αστέρες, που δεν είχαν αριθμηθεί ως τότε. Η ανάγκη να αναφέρονται οι επιπλέον αυτοί αστέρες με κάποια ονομασία, έκανε τους αστρονόμους να υιοθετήσουν τη μορφή «ΝΝ 3001–4388» (με το NN να είναι τα αρχικά των λέξεων «No Name»). Σήμερα τα αρχεία δεδομένων αυτού του καταλόγου συνήθως περιλαμβάνουν αυτούς τους αριθμούς, αν και δεν είναι σε συχνή χρήση.

Μία διαδικτυακή και μόνο εκδοχή του καταλόγου, την οποία επιμελήθηκε ο Jahreiß το 1998, είναι διαθέσιμη από το Ινστιτούτο Αστρονομικών Υπολογισμών (Astronomisches Rechen-Institut) της Χαϊδελβέργης ως ARICNS.

Οι διαδοχικές εκδόσεις του καταλόγου αντανακλούν τη μεταβολή στο μέσο, από την έντυπη στην ηλεκτρονική έκδοση, που είναι η μορφή των περισσότερων άλλων μεγάλων καταλόγων. Η πλέον πρόσφατη σχεδόν πλήρης επικαιροποίηση αυτών των καταλόγων δημοσιεύθηκε το 2010. Σε αυτή παρέχονται συντεταγμένες της εποχής 2000.0 (J2000), διασταυρωμένες με πηγές από την επισκόπηση 2MASS όπου αυτό ήταν δυνατό.[7]

Δείτε επίσης Επεξεργασία


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Gliese, W. (1957). Katalog der Sterne näher ALS 20 Parsek für 1950.0 (στα Γερμανικά). Astronomisches Rechen-Institut, Heidelberg, 89 Seiten. Bibcode:1957MiABA...8....1G. 
  2. 2,0 2,1 Gliese, W.. «Catalogue of Nearby Stars. Edition 1969». Veröffentlichungen des Astronomischen Rechen-Instituts Heidelberg, Nr. 22, Verlag G. Braun, Karlsruhe, 117 Seiten. Bibcode1969VeARI..22....1G. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-18. https://web.archive.org/web/20120218215641/http://www.ari.uni-heidelberg.de/publikationen/vhd/vhd022/fulltext/gif.c001.htm. Ανακτήθηκε στις 2018-09-05. 
  3. Woolley, R.V.D.R.· Epps, E.A.· Penston, M.J.· Pocock, S.B. (Ιούλιος 1997). Stars within 25 pc of the Sun (Woolley+ 1970) (VizieR On-line Data Catalog: V/32A. Originally published in: 1970ROAn....5....1W έκδοση). SIMBAD. Bibcode:1997yCat.5032....0W. 
  4. Gliese, W.; Jahreiß, H. (1979). «Nearby Star Data Published 1969–1978». Astronomy & Astrophysics Supplement Series 38: 423–448. Bibcode1979A&AS...38..423G. 
  5. «Dictionary of Nomenclature of Celestial Objects». Κέντρο Αστρονομικών Δεδομένων Στρασβούργου. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2009. 
  6. Gliese, W.· Jahreiß, H. (1991). «Preliminary Version of the Third Catalogue of Nearby Stars». Στο: L.E. Brotzmann· S.E. Gesser. The Astronomical Data Center CD-ROM: Selected Astronomical Catalogs. I. Greenbelt, MD: NASA/Astronomical Data Center, Goddard Space Flight Center. Bibcode:1991adc..rept.....G. 
  7. STAUFFER J.; TANNER A.M.; BRYDEN G.; RAMIREZ S.; BERRIMAN B.; CIARDI D.R.; KANE S.R.; MIZUSAWA T. και άλλοι. (2010). «Accurate Coordinates and 2MASS Cross-IDs for (Almost) All Gliese Catalog Stars». Publications of the Astronomical Society of the Pacific 122 (894): 885–897. doi:10.1086/655773. Bibcode2010PASP..122..885S. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία