Καφέ Τσεντράλ

Το Καφέ Τσεντράλ (Cafe Central) είναι ένα ιστορικό καφέ και βρίσκεται στην οδό Χέρενγκασε 14 (Herrengasse 14) της Βιέννης στο πρώτο δημοτικό διαμέρισμα (1. Bezirk) σε κοντινή απόσταση από το ανάκτορο Χόφμπουργκ (Hofburg) των Αψβούργων αυτοκρατόρων.

Καφέ Τσεντράλ
Café Central
Είδος	Viennese coffee house
Αρχιτεκτονική	νεοαναγεννησιακή αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	Herrengasse 14, 1010 Wien
Γεωγραφικές συντεταγμένες	48°12′37″N 16°21′55″E
Διοικητική υπαγωγή	Βιέννη
Χώρα	Αυστρία
Έναρξη κατασκευής	1860
Ολοκλήρωση	1876
Αρχιτέκτονας	Χάινριχ φον Φέρστελ.
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Μέγαρο Φέρστελ και η είσοδος του καφέ

Το Μέγαρο Φέρστελ

Το Καφέ Τσεντράλ στεγάζεται στο επιβλητικό Μέγαρο Φέρστελ (Palais Ferstel), ένα ιταλικού ρυθμού μέγαρο του 19ου αιώνα. Οικοδομήθηκε στα 1856-1860 και φέρει το όνομα του αρχιτέκτονά του Χάινριχ φον Φέρστελ (Heinrich von Ferstel, 1828 - 1883). Ξεχωρίζει για τη μοντέρνα για την εποχή του νεογοτθική αρχιτεκτονική, με μαυριτανικές επιρροές, εμπνευσμένη από τα κτήρια της Βενετίας και της Φλωρεντίας.

Στα πρώτα χρόνια, το Ανάκτορο Φέρστελ στέγασε το Χρηματιστήριο της Βιέννης και την Αυστρο-ουγγρική Τράπεζα. ενώ από το 1906 φιλοξενεί διάφορα εμπορικά καταστήματα και το Καφέ Τσεντράλ που βρίσκεται στην πρώην κεντρική αιθούσα της τράπεζας. Την ίδια εποχή κατασκευάστηκε και η εμπορική στοά μέσα στο ίδιο μέγαρο.

Τα καφέ της Βιέννης

Αναφέρεται ότι το πρώτο "καφενείο" στη Βιέννη άνοιξε από τον Έλληνα Johannes Theodat το 1685, μετά την ήττα των Τούρκων κατά την πολιορκία της Βιέννης (1683). Το 1839, η Βιέννη είχε 80 καφενεία, τριάντα στο κέντρο και πενήντα συνοικιακά.

Τα καφέ χάους (Kaffeehaus) αποτελούσαν για αιώνες και μέχρι σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της Βιέννης. Έφτασαν στη μεγαλύτερη ακμή τους στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν σύχναζαν σ' αυτά πολιτικοί, συγγραφείς, καλλιτέχνες, συνθέτες, δημόσιοι λειτουργοί, ακόμη και ιδεολόγοι επαναστάτες. Και σήμερα τα καφέ της Βιέννης, με την ιδιαίτερη ατμόσφαιρά τους, εξακολουθούν να συγκεντρώνουν την εκλεκτή πελατεία τους.

Η είσοδος του Καφέ

Ανάμεσα στα πιο διάσημα και ιστορικά βιεννέζικα καφέ είναι το Καφέ Λάντμαν (Cafe Landtmann), όπου ο Σίγκμουντ Φρόιντ περνούσε τον ελεύθερο χρόνο του, αλλά φιλοξένησε και άλλες διασημότητες από την Μαρλένε Ντήτριχ μέχρι το Γερμανό καγκελάριο Βίλλυ Μπραντ, το Καφέ Σπερλ (Cafe Sperl), όπου έπινε καθημερινά τον καφέ του ο συνθέτης Γιόχαν Στράους και προσφιλές στέκι του Χίτλερ, το Καφέ Γκρίνσταϊντλ (Cafe Griensteidl), χρονολογούμενο από το 1844, με τακτικό θαμώνα του το συγγραφέα Στέφαν Τσβάιχ, το Καφέ Σβάρτσενμπεργκ (Cafe Schwarzenberg), με τακτικό πελάτη του τον Αυστριακό αρχιτέκτονα της αρ-νουβό Γιόζεφ Χόφμαν (Josef Hoffmann), και το Καφέ Μουζέουμ (Cafe Museum), φιλοτεχνημένο (1899) από τον αρχιτέκτονα Άντολφ Λόος (Adolf Loos, 1870 - 1933), όπου συχνάζουν μέχρι και σήμερα καλλιτέχνες και φοιτητές.

Λογοτέχνες του καφενείου

Στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά την περίοδο από το 1890 μέχρι το 1897, μια φιλολογική ομάδα συγγραφέων, με την ονομασία "Νέα Βιέννη" (γερμ. Jung Wien, αγγλ. Young Vienna), οι οποίοι πειραματίζονταν σε ποικίλες λογοτεχνικές τάσεις μοντερνισμού, σύχναζαν αποκλειστικά στα βιεννέζικα καφέ.

Οι λογοτέχνες αυτοί είχαν κάνει τα καφέ δεύτερο σπίτι τους, κυρίως το Καφέ Γκρίνσταϊντλ και το Καφέ Τσεντράλ. Εκεί έγραφαν και απήγγειλαν ποίηση, διάβαζαν λογοτεχνικά κείμενα, διάβαζαν εφημερίδες, κουβέντιαζαν για πολιτική, σχολίαζαν την κοινωνική ζωή, έπαιζαν μπιλιάρδο και σκάκι και απολάμβαναν τα διάφορα είδη του βιεννέζικου καφέ και τις φημισμένες βιεννέζικες πουτίγκες ή τα στρούντελ. Για το λόγο αυτό, οι "διαφορετικοί" αυτοί λογοτέχνες αποκαλούνταν "λογοτέχνες του βιεννέζικου καφενείου".

Το Καφέ Τσεντράλ και οι θαμώνες του

Το Καφέ Τσεντράλ άνοιξε στο Ανάκτορο Φέρστελ το 1906 και αποτελούσε στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα τόπο συνάντησης της βιεννέζικης διανόησης. Οι αίθουσές του διακοσμημένες στο στυλ του τέλους του 19ου αιώνα και η εσωτερική διακόσμησή του, με τα θολωτά ταβάνια και τα αψιδωτά παράθυρα, τους φερ-φορζέ πολυελαίους, τους απαστράπτοντες μαρμάρινους κίονες και τα πολύχρωμα βιτρώ, αντανακλούν αυτοκρατορικό μεγαλείο. Εδώ σύχναζαν συγγραφείς, αρχιτέκτονες, συνθέτες, κριτικοί τέχνης, γιατροί, αλλά και μαρξιστές εκπρόσωποι της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Ο πιο διάσημος θαμώνας του Καφέ Τσεντράλ ήταν ο Αυστριακός ποιητής Πέτερ Άλτενμπεργκ (Peter Altenberg, 1859 - 1919), ο "Σωκράτης της Βιέννης', όπως τον αποκαλούσαν. Ο Άλτενμπεργκ είχε κάνει το Καφέ Τσεντράλ δεύτερη κατοικία του. Είχε μάλιστα δώσει τη διεύθυνση του καφενείου - Χέρενγκασσε 14 - και παραλάμβανε εκεί το ταχυδρομείο του. Σήμερα, προς τιμήν του, ένα ολόσωμο ομοίωμα του ποιητή υποδέχεται τους επισκέπτες του Καφέ Τσεντράλ.

Το Καφέ Τσεντράλ ήταν ακόμη το αγαπημένο στέκι του Αυστριακού θεατρικού συγγραφέα Άρτουρ Σνίτσλερ, ο οποίος τα πιο πολλά θεατρικά έργα του, όπως το "Ανατόλ" και το "Ερωτικό γαϊτανάκι", τα έγραψε στα τραπέζια του.

Ανάμεσα σε άλλους διάσημους θαμώνες του Καφέ Τσεντράλ περιλαμβάνονταν οι Αυστριακοί θεατρικοί συγγραφείς Ούγκο φον Χόφμανσταλ και Φρανκ Βέντεκιντ, οι συγγραφείς Ρόμπερτ Μούζιλ και Στέφαν Τσβάιχ, ο ποιητής Άλφρεντ Πολγκάρ (Alfred Polgar), ο αρχιτέκτονας Άντολφ Λόος (Adolf Loos), ο ζωγράφος Όσκαρ Κοκόσκα και ο σατιρικός συγγραφέας Καρλ Κράους (Karl Kraus), ιδρυτής του "Θεάτρου Ποίησης", από τη σκηνή του οποίου διαβάζονταν ποιητικά έργα.

Στο Καφέ Τσεντράλ σύχναζε και ο Σίγκμουντ Φρόυντ, όπου ερχόταν να συναντήσει συναδέλφους του και να παίξει σκάκι, ο ψυχίατρος Άλφρεντ Άντλερ (Alfred Adler), αλλά και οι Ρώσοι επαναστάτες Λέων Τρότσκι, που έπαιζε κι αυτός εδώ σκάκι, και Βλαντίμιρ Λένιν. Και ο Αδόλφος Χίτλερ επισκεπτόταν κατά καιρούς το Καφέ Τσεντράλ.

Το Καφέ Τσεντράλ, με πολλές ζημιές κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, έκλεισε το 1943. Έμεινε κλειστό για 43 χρόνια. Το Ανάκτορο Φέρστελ ανακαινίστηκε μετά το 1978 και το Καφέ Τσεντράλ επαναλειτούργησε το 1986.

Πηγές

• Noel Riley Fitch: "The Grand Literary Cafes of Europe", New Holland Publishers (UK) Ltd, London, 2006.
• 'Αρτεμις Σκουμπουρδή: "Καφενεία της Παλιάς Αθήνας", σελ. 117-122, Καφές και Καφενεία στη Βιέννη, Εκδ. Δήμος Αθηναίων - Πολιτισμικός Οργανισμός, γ' έκδοση, Αθήνα, 2002.
• "ΒΙΕΝΝΗ" (Οδηγοί του Κόσμου), Εκδόσεις: Η Καθημερινή/Dorling Kindersley, Αθήνα, 1998.
• Βιβή Συργκάνη: "Βιέννη: Το Καφενείο της Ευρώπης", Εφημ. Ελευθεροτυπία/Περιοδικό "Γεωτρόπιο", τεύχος 509, 16 Ιανουαρίου 2010.