Κιστέρνα του Άσπαρος
Η δεξαμενή του Άσπαρος (ἡ τοῦ Ἂσπαρος κινστέρνη), γνωστή ως Sultan Selim Çukurbostanı («βυθισμένος κήπος του σουλτάνου Σελίμ»), [2] ήταν μία Ρωμαϊκή υπαίθρια δεξαμενή νερού στην Κωνσταντινούπολη.
| Κιστέρνα του Άσπαρος | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | Ρωμαϊκή δεξαμενή νερού |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 41°1′33″N 28°56′59″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Φατίχ |
| Χώρα | Τουρκία[1], Βυζαντινή Αυτοκρατορία και Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Χρηματοδότης | Μαρκιανός |
| δεδομένα (π) | |
Τοποθεσία Επεξεργασία
Η δεξαμενή βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, στην περιοχή Φατίχ (εντός των τειχών της πόλης), στο πιο υπερυψωμένο τμήμα της συνοικίας του Φαναρίου, στη γειτονιά που πήρε το όνομά της από τη δεξαμενή Çukurbostan, κοντά στο τζαμί Γιαβούζ Σελίμ, μεταξύ του Sultan Selim caddesi και του Yavuz Selim caddesi. Βρίσκεται στην ανατολική πλαγιά του πέμπτου λόφου της Κωνσταντινούπολης, με θέα τον Κεράτιο Κόλπο.
Ιστορία Επεξεργασία
_03.JPG)
Η κατασκευή αυτής της δεξαμενής, η οποία βρισκόταν στο ΙΔ΄ διαμέρισμα της Κωνσταντινούπολης, στην περιοχή που ονομαζόταν από τους Ρωμαίους Πετρίον, ξεκίνησε το 459, επί Αυτοκράτορα Μαρκιανού (β. 450-57) από τον από τον Άσπαρ, έναν Αλανο-Γότθο στρατηγό στην υπηρεσία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και από τους γιους του Αρδαβούρ και Πατρίκιο, κατά τη διάρκεια των υπατειών του Ρικίμερου και του Πατρίκιου. Σύμφωνα με το Πασχάλιο Χρονικό του 7ου αιώνα, η κατασκευή βρισκόταν «κοντά στο αρχαίο τείχος της πόλης», δηλαδή κοντά στο Τείχος του Κωνσταντίνου Α΄. [3] Οι παλαιότεροι συγγραφείς για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν μπορούσαν να βρουν τη θέση της, η οποία αποδόθηκε σε αρκετές από τις κιστέρνες της πόλης, συγκεκριμένα εκείνων του Βώνου, του Αρκαδίου ή του Πετρίου και μόνο τα τελευταία χρόνια έγινε με βεβαιότητα η ταύτισή της. [2] Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 ο Γάλλος ταξιδιώτης Pierre Gilles αναφέρει ότι περί το 1540 η δεξαμενή ήταν άδεια, αλλά η χρήση της ως δεξαμενής θα μπορούσε να είχε σταματήσει ήδη στα τέλη της Βυζαντινής εποχής, καθώς από τότε ήταν γνωστή με το όνομα Ξηροκήπιον (Ξηρός κήπος). [4] Σύμφωνα με μία παράδοση η δεξαμενή συνδεόταν άμεσα με την Αγία Σοφία, η οποία βρίσκεται περίπου τρία χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, μέσω ενός περάσματος που βρίσκεται προς τα μέσα της νοτιοανατολικής πλευράς και έκλεισε γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ (β. 1520-66) ένα μικρό τζαμί κτίστηκε μέσα στη δεξαμενή. Κατά την οθωμανική περίοδο η ονομασία Çukurbostan ("βυθισμένος κήπος") προδίδει ότι η κατασκευή χρησιμοποιήθηκε ως κήπος λαχανικών. Στη συνέχεια φιλοξένησε ένα μικρό χωριό περιτριγυρισμένο από οπωρώνες και κήπους. [5] Από το 2004 το χωριό, εκτός από το τζαμί του, κατεδαφίστηκε για να επιτρέψει την κατασκευή χώρου στάθμευσης. [6] Η έκταση χρησιμοποιείται τώρα για πάρκο και χώρους άθλησης. [7] Χρησιμοποιήθηκε για λίγο ως "Εκπαιδευτικό Πάρκο" (Eğitim parkı) της περιοχής Φατίχ, αλλά αυτό έχει σταματήσει. [8]
Πρόβλημα αναγνώρισης Επεξεργασία
Όπως και στις άλλες δεξαμενές της πόλης, η ταυτοποίηση της δεξαμενής του Άσπαρος έγινε μόνο στα μέσα του 20ού αιώνα. Είναι γνωστό από τις βυζαντινές πηγές ότι η δεξαμενή βρισκόταν κοντά στο παλάτι του Μανουήλ, τα μοναστήρια των Καϊουμά, του Χρυσοβάλαντου, του Μανουήλ, της Θεοτόκου, τα Κορώνης και του μοναστηριού της Αγίας Θεοδοσίας. [3] Υπήρχαν δύο κρίσιμα στοιχεία, που οδήγησαν στον προσδιορισμό της κατασκευής: η ανέγερσή της κοντά στο τείχος του Κωνσταντίνου και η περιγραφή της ως "μεγίστης". Η δεξαμενή ταυτίστηκε διαδοχικά με: μία δεξαμενή που βρίσκεται κοντά στο τζαμί Μπόντρουμ· με τη θολωτή δεξαμενή που βρίσκεται νοτιοανατολικά του Çukurbostan της Πύλης της Αδριανούπολης στα Θεοδοσιανά Τείχη και είναι γνωστή ως Zina Yokusu Bodrumi· με τη δεξαμενή κοντά στο Sivasli Dede Mescid, που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του τζαμί Γιαβούζ Σελίμ· με το Çukurbostan της Πύλης του Χαρισίου που αργότερα ταυτίστηκε με σιγουριά με την κιστέρνα του Αετίου. Οι δύο πρώτες δεξαμενές μπορούν να αποκλειστούν, επειδή είναι πολύ μακριά από το τείχος του Κωνσταντίνου, επιπλέον, η δεύτερη είναι μικρή. Η τρίτη δεξαμενή έχει μεγάλες διαστάσεις, αλλά βρίσκεται επίσης πολύ μακριά από το αρχαίο τείχος, ενώ η τέταρτη, αν και βρίσκεται κοντά στον τοίχο, είναι επίσης πολύ μικρή. Η μόνη δεξαμενή που ικανοποιεί και τις δύο προϋποθέσεις, μεγάλων διαστάσεων και τοποθεσίας κοντά στο παλαιό τείχος, είναι αυτή που είναι γνωστή στην Κωνσταντινούπολη ως Yavuz Selim Çukurbostanı λόγω της εγγύτητάς της με το τζαμί Yavuz Selim. Αυτό οδήγησε στην ταυτοποίησή της με τη δεξαμενή του Άσπαρος στα μέσα του 20ού αιώνα. [2]
Περιγραφή Επεξεργασία
Η δεξαμενή έχει ένα τετράγωνο σχήμα με πλευρά 152 μ. και καλύπτει έκταση 23.100 τ.μ.· το μέσο βάθος της κυμαίνεται μεταξύ 10 και 11 μ. [2] Θα μπορούσε να περιέχει περίπου 230.000 - 250.000 κ.μ. νερού. Οι τοίχοι της, 5.20 μ. πάχους και μερικώς ακόμη στη θέση τους, κατασκευάστηκαν χρησιμοποιώντας τη ρωμαϊκή τεχνική οικοδομής που ονομάζεται opus listatum, η οποία εναλλάσσει πέντε σειρές πλίνθων και πέντε σειρές πέτρας, ένα κομψό μοτίβο παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιείται επίσης στη δεξαμενή του Αετίου. [4] Στους εσωτερικούς τοίχους υπάρχουν ορατά ερείπια καμάρας, γεγονός που οδήγησε ορισμένους να υποθέσουν ότι η δεξαμενή μπορεί να είχε καλυφθεί. Η δεξαμενή της Πουλχερίας βρίσκεται κοντά στη νοτιοανατολική γωνία της δεξαμενής του Άσπαρος [6]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- ↑ (Αγγλικά) GeoNames. 2005. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Müller-Wiener (1977), p. 279
- ↑ 3,0 3,1 Janin (1964), p. 204
- ↑ 4,0 4,1 Mamboury (1953), p. 325
- ↑ Eyice (1955), p. 62.
- ↑ 6,0 6,1 Freely and Çakmak (2004), p. 55.
- ↑ «Κινστέρνα Άσπαρος». Εις την Πόλιν (στα Greek). Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014.
- ↑ Altun (2009), p. 140.
Πηγές Επεξεργασία
- Mamboury, Ernest (1953). The Tourists' Istanbul. Istanbul: Çituri Biraderler Basımevi.
- Eyice, Semavi (1955). Istanbul. Petite Guide a travers les Monuments Byzantins et Turcs. Istanbul: Istanbul Matbaası.
- Freely, John· Çakmak, Ahmet S. (2004). Byzantine Monuments of Istanbul. New York: Cambridge University Press. ISBN 9780521179058.
- Janin, Raymond (1964). Constantinople Byzantine (στα French). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines.
- Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh. Tübingen: Wasmuth. ISBN 978-3-8030-1022-3.
- Altun, Feride Imrana (2009). Istanbul`un 100 Roma, Bizans Eseri. Istanbul: Istanbul Buyukșehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları. ISBN 978-9944-370-76-9.