Κλίμα

Κλίμα ονομάζεται η μέση καιρική κατάσταση ή καλύτερα ο μέσος καιρός μιας περιοχής, που προκύπτει από τις μακροχρόνιες παρατηρήσεις των διάφορων μετεωρολογικών στοιχείων. Το κλίμα επομένως είναι κάτι διαφορετικό από τον καιρος, που χαρακτηρίζεται σαν μια φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια μιας μικρής χρονικής περιόδου. Το κλίμα παίζει σπουδαιότατο ρόλο, τόσο στο φυτικό όσο και στο ζωικό βασίλειο. Από το κλιμα ορίζονται οι ζώνες της βλάστησης καθώς και η κατανομή των ζώων και των ανθρώπων πάνω στη γη. Ο τύπος ενός κλίματος συνήθως καθορίζεται από την ταξινόμηση κατά Köppen, που υιοθετεί διαφορετικές κλιματικές ζώνες με βάση τη βλάστηση κάθε περιοχής.

Παράγοντες μεταβολής κλίματος

Οι παράγοντες που συντελούν στη μεταβολή του κλίματος από τόπο σε τόπο είναι:

το γεωγραφικό πλάτος και υψόμετρο
η διανομή ξηράς και θάλασσας
το ανάγλυφο και η κάλυψη του εδάφους
οι άνεμοι
τα κέντρα υψηλής και χαμηλής πίεσης κ.ά.
Το υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας/ακτής/ωκεανού.

Ταξινομίες κλίματος

Η διάκριση των διάφορων ποικιλιών κλιμάτων έγινε γύρω στον 5ο αιώνα από τους αρχαίους Έλληνες. Η γη διαιρείται σε πέντε ζώνες ανάλογα με το κλίμα:

την Ισημερινή ή διακεκαυμένη
σε δύο εύκρατες και
σε δύο πολικές.

Η πρώτη αυτή διαίρεση της γης σε ζώνες βελτιώθηκε κι έγινε νέα διαίρεση σε ζώνες θερμοκρασίας ανέμου και βροχής. Επειδή όμως οι διάφορες ζώνες είναι φυσικό να μην έχουν το ίδιο κλίμα, έγινε μια ταξινόμηση κατά την οποία ενώνονται τα διάφορα κλιματικά στοιχεία και συνιστούν τους κλιματικούς τύπους. Οι βασικότεροι κλιματικοί τύποι είναι:

ο ηπειρωτικός ή χερσαίος
ο θαλάσσιος ή ωκεάνιος και
ο τύπος ορέων και ύψους.

Παράλληλα με αυτή την ταξινόμηση έγιναν στα τελευταία χρόνια κι άλλες προσπάθειες ταξινόμησης των κλιμάτων για γεωργικούς κυρίως σκοπούς. Την τελευταία ταξινόμηση την έκανε ο Άγγλος κλιματολόγος Μπρουκς, που διαίρεσε τη γη σε εννιά ιδιαίτερες περιοχές, με βάση τον οικισμό των ανθρώπων και σε συνδυασμό με την οικονομική γεωγραφία και την ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι ιδιότητες του κλίματος επιδρούν όχι μόνο στο υλικό, αλλά και στο ηθικό και πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου, αυτές επιβάλλουν τον τρόπο της ζωής, αναπτύσσουν το φρόνημα και γενικά παρέχουν τα σπουδαιότερα στοιχεία της ηθικής και υλικής κατάστασης των λαών. Οι άριστοι λαοί και οι μεγαλύτεροι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν στα εύκρατα κλίματα, ενώ στα θερμά ή τροπικά και τα ψυχρά ο άνθρωπος άργησε να προοδέψει στον πολιτισμό. Η τοπική επίδραση της βλάστησης στο κλίμα δρα κατά γενικό τρόπο ψυκτικά, γιατί τα φυτά από τη μία μεριά απορροφούν μέρος απ' την ακτινοβολούμενη ηλιακή ενέργεια που μετατρέπουν σε δυναμική ενέργεια, από την άλλη εκθέτουν στον αέρα εκτεταμένες επιφάνειες, που εξατμίζουν την υγρασία που αντλούν από τη γη. Τα θαλάσσια κλίματα είναι γενικά βροχερότερα από τα ηπειρωτικά.

Είδη κλίματος

Αλπικό: παρατηρείται κυρίως στις Άλπεις
Αμαζόνιο: παρατηρείται στην περιοχή του Αμαζόνιου
Ανδεωνικό: παρατηρείται στην περιοχή των Άνδεων
Αννάμιο: παρατηρείται στο Αννάμ της Ινδοκίνας
Άκρατο
Αράλιο: παρατηρείται στη λίμνη Αράλη της Ασίας
Αρμορικανικό: παρατηρείται στη Βρετάνη της Γαλλίας
Βεγγάλιο: τροπικός τύπος της κατηγορίας των κλιμάτων των μουσώνων. Παρατηρείται στη Βεγγάλη και στο Βεγγαλικό κόλπο
Βοσγιακό: παρατηρείται στη Λορένη, σε μέρος της Καμπανίας και στη Βουργουνδία
Βρετανικό: παρατηρείται σ' όλες τις ακτές που διαβρέχονται από τον ωκεανό, από την Ιρλανδία μέχρι την Ισπανία και τις βόρειες ακτές της Πορτογαλίας
Γουινέιο: παρατηρείται στη δυτική Αφρική, κυρίως, σε μεγάλο τμήμα των ακτών του κόλπου της Γουινέας
Δουναβικό: παρατηρείται έξω από την κοιλάδα του Δούναβη, στην πεδιάδα του Πάδου καθώς και στις νότιες περιοχές της Ρωσίας
Ερημικό: λέγεται το κλίμα που ο σχηματισμός του εξαρτάται μόνο απ' την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας. Επικρατεί στις ερημικές περιοχές (δηλαδή της περιοχές στις οποίες οι βροχές είναι λιγότερες από 13 εκατοστά τον χρόνο) Την ημέρα η θερμοκρασία είναι υψηλή (40-45), ενώ τη νύχτα πέφτει απότομα στους -5.
Εύκρατο: χαρακτηρίζεται από μέτριες θερμοκρασίες και βροχοπτώσεις
- Ωκεάνιο: επικρατεί σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα και χαρακτηρίζεται από αρκετές βροχές και μέτριες θερμοκρασίες
- Ηπειρωτικό: επικρατεί κυρίως στο εσωτερικών των ηπείρων και χαρακτηρίζεται από πολύ ψυχρούς χειμώνες και από πολύ θερμά καλοκαίρια
- Μεσογειακό: επικρατεί στη Μεσόγειο και σε λίγες άλλες περιοχές του κόσμου όπως είναι η Χιλή. Χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες, ξερά καλοκαίρια και από λίγες βροχές που πέφτουν κυρίως το χειμώνα και το φθινόπωρο.
Πολικό: επικρατεί στις πολικές ζώνες της γης και χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Το καλοκαίρι είναι σύντομο και ο χειμώνας διαρκεί περίπου 11 μήνες τον χρόνο. Τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα είναι σχεδόν ελάχιστα (όσα και στην έρημο καθώς το νερό παγώνει αμέσως πάνω στο έδαφος.
Ύψους: επικρατεί σε πολύ μεγάλο υψόμετρο και διαφέρει από τόπο σε τόπο