Κρίτων Τορναρίτης
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Κρίτων Τορναρίτης (Λεμεσός 1902 - 1 Μαρτίου 1997) ήταν Ελληνοκύπριος δικηγόρος κατά την διάρκεια της αποικιοκρατίας και διετέλεσε γενικός εισαγγελέας από το 1952. Τη θέση του γενικού εισαγγελέα της Κύπρου διατήρησε και μετά την ανακήρυξη του νησιού σε ανεξάρτητη Δημοκρατία.
| Κρίτων Τορναρίτης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1902[1][2] Δήμος Λεμεσού[2] |
| Θάνατος | 1 Μαρτίου 1997[2] Λευκωσία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Κύπρος |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα Αγγλικά |
| Σπουδές | Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Γκρέις Ιν |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | δικηγόρος δικαστής |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Γιώργος Τορναρίτης[3][4] |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στη Λεμεσό το 1902.
Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας με διάκριση αριστείας και ήταν υποψήφιος για την απόκτηση διδακτορικού τίτλου το 1923. Αργότερα, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο αποκτώντας τον τίτλο "Barrister-at-Law" το 1936.
Άσκησε με επιτυχία στη Λεμεσό το επάγγελμα του δικηγόρου από το 1924 έως 1940. Στην ίδια πόλη, ήταν μέλος της Επαρχιακής Επιτροπής Εκπαιδευτικής και ο Επιθεωρητής των Ελληνικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
Το 1940 διορίστηκε επαρχιακός δικαστής στη Λευκωσία και το 1942 πρόεδρος του επαρχιακού δικαστηρίου Λευκωσίας (ο πρώτος Κύπριος το οποίο ανέλαβε τέτοιο αξίωμα, που ως τότε κατείχαν μόνο Άγγλοι). Λίγο αργότερα συνέχισε τις νομικές του σπουδές στο Gray's Inn του Λονδίνου, απ' όπου απέκτησε τον τίτλο του Barrister-at-Law (1946). Το 1944 διορίστηκε γενικός αντεισαγγελέας της Κύπρου και το 1952 διορίστηκε γενικός εισαγγελέας. Τη θέση του γενικού εισαγγελέα της Κύπρου διατήρησε και μετά την ανακήρυξη του νησιού σε ανεξάρτητη Δημοκρατία, το 1960, μέχρι το 1984 οπότε κι απεσύρθη για να τον διαδεχθεί η Στέλλα Σουλιώτη.
Κατά τη διάρκεια του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959 δεν άσκησε τα καθήκοντα του γενικού εισαγγελέα αλλά εργάστηκε με απόσπαση στο βρετανικό υπουργείο Αποικιών ως νομικός σύμβουλος. Ταυτόχρονα εργάστηκε και ως επίτροπος αναθεώρησης της κυπριακής νομοθεσίας.
Η απόσπαση του στο Λονδίνο οφειλόταν στο ότι κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ ο Κρίτων Τορναρίτης δέκτηκε μεγάλη κριτική λόγω του ότι εργαζόταν στην Νομική Υπηρεσία των Άγγλων η οποία ήταν επιφορτισμένη με την αιτιολόγηση των αποικιακών νόμων. Σε προκήρυξη του το Εθνικό Κομιτάτο από τον Αύγουστο του 1954, προειδοποιούσε:
"ΚΡΙΤΩΝ ΤΟΡΝΑΡΙΤΗ, αυτή την στιγμή είσαι υπόλογος απέναντι του λαού μας, της Ιστορίας της Πατρίδος μας, που σύντομα, πολύ σύντομα κι εντελώς απροκάλυπτα θα εκφράση την ετυμηγορία"
Ενώ βρισκόταν στο Λονδίνο και συγκεκριμένα το 1957 εστάλη από τους Βρετανούς στις Σεϋχέλλες, όπου εκρατείτο ως εξόριστος ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος, για να εξηγήσει σ' αυτόν τις αγγλικές περί Κύπρου προτάσεις του λόρδου Ράντκλιφ.
Σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένο έγγραφο του Foreign Office ο Κρίτων Τορναρίτης επισκέφθηκε μαζί με τον Ντέηβιντ Πήαρσον, Γραμματέα του Βρετανού συνταγματολόγου Ράντκλιφ, το Μακάριο με σκοπό να του εξηγήσουν οποιαδήποτε σημεία των συνταγματικών προτάσεων του Βρετανού συνταγματολόγου τα οποία πιθανόν να μην ήταν σαφή σε αυτόν.
Ο Μακάριος σύμφωνα με το έγγραφο, είπε στους δύο επισκέπτες ότι η έκθεση για τις συνταγματικές αλλαγές ήταν σαφής, αλλά υπέδειξε ότι ο τόπος εξορίας στις Σεϋχέλλες δεν ήταν ο πλέον κατάλληλος για να τις αξιολογήσει. Εισηγήθηκε αλλαγή χώρου ή ακόμη και επιστροφή στη Κύπρο αίτημα το οποίο απορρίφθηκε. Το έγγραφο καταλήγει με τα συμπεράσματα της επίσκεψης Τορναρίτη και Πήαρσον, σε ότι δε αφορά την αλλαγή χώρου για διαβουλεύσεις παρατηρεί ότι έφυγαν με την εντύπωση πως ο Αρχιεπίσκοπος θα ήταν πρόθυμος να προβεί σε κάποια ενέργεια για ειρήνευση σε περίπτωση αλλαγής του χώρου για διαβουλεύσεις.
Ζυρίχη-Λονδίνο
Παρόλη την κριτική ο Κρίτων Τορναρίτης είχε σοβαρή εμπλοκή στη διαμόρφωση της Νομοθεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας ξεκινώντας από τη συγγραφή του Συντάγματος. Είχε την απόλυτη εμπιστοσύνη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου με τον οποίο είχε φιλικές σχέσεις από την περίοδο που υπηρετούσε ως Μητροπολίτης Κιτίου, σύμφωνα με το βιογράφο Αριστείδη Κουδουνάρη.
Ετσι το 1959-1960 (μεταβατική περίοδος) ο Κρίτων Τορναρίτης υπήρξε νομικός σύμβουλος στη Συνταγματική Επιτροπή που κατήρτισε το Σύνταγματης Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το Σύνταγμα καθιστούσε το Γενικό Εισαγγελέα ως άμεσο, αυτοτελές και ατομικό όργανο του κράτους, με αυξημένες εξουσίες σε σύγκριση με αυτές που είχε ο αντίστοιχος αξιωματούχος στην Αγγλία. Λόγω της προσωπικότητας του Κρίτωνα Τορναρίτη ο θεσμός του γενικού εισαγγελέα περιεβλήθη με πολύ σημαντικές εξουσίες, έως και την αναστολή οποιαδήποτε κατηγορίας χωρίς να χρειαστεί η προβολή (nolle prosequi) οποιασδήποτε δικαιολογίας, σε σημείο που έχει καταστεί ένα αξίωμα ανέλεγκτο. Κάποιοι νομικοί μιλούν και για αγκύλωση, αφού ο εκάστοτε γενικός εισαγγελέας της Κύπρου έχει ίσως περισσότερες εξουσίες και από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μέχρι και το 1984 ο Κρίτων Τορναρίτης πέρα από γενικός εισαγγελέας λειτουργούσε και ως σύμβουλος στην ομάδα Κυπριακού και επί Προέδρου Μακαρίου και επί Σπύρου Κυπριανού.
(Βίντεο: Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ).
Θεωρείται ο πατέρας του Δικαίου της Ανάγκης, με βάση το οποίο το Κυπριακό Σύνταγμα προσαρμόστηκε μετά διακοινοτικές ταραχές και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων, για να μπορέσει να λειτουργήσει η Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο Κρίτων Τοναρίτης απεβίωσε το Σάββατο 1η Μαρτίου 1997. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δημοσία δαπάνη την Τρίτη 4 Μαρτίου 1997 στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας Ευαγγελίστριας στην Παλλουριώτισσα στη Λευκωσία στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Γλάυκου Κληρίδη.
Έγραψε 65 βιβλία και περισσότερα από 5.000 κείμενα, το περιεχόμενο των οποίων ήταν κυρίως νομικό. Το έργο του βρίσκεται σε πανεπιστήμια και σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού. Ανάμεσα στις δεκάδες τιμητικές διακρίσεις και διακρίσεις που απένειμε σ' αυτόν όπως του Συμβούλου της Βασίλισσας, Queen's Counsel, (QC) και από την Αθήνα το Ακαδημαϊκό Βραβείο για το εξαιρετικό λογοτεχνικό του έργο.
Απεβίωσε το Σάββατο 1 Μαρτίου 1997. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε δημοσία δαπάνη την Τρίτη 4 Μαρτίου 1997 στο Καθεδρικό Ναό Παναγίας Ευαγγελίστριας στην Παλλουριώτισσα στη Λευκωσία και του δόθηκαν πλήρεις τιμές με την παρουσία του Προέδρου Γλαύκου Κληρίδη, του Συμβουλίου των Υπουργών και των ηγετών των πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 LIBRIS. Εθνική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας. 1 Οκτωβρίου 2012. libris
.kb .se /katalogisering /64jlhbwq0sgxjns. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018. - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «The Tornaritis family». (Αγγλικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2016.
- ↑ «The Tornaritis family». (Αγγλικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2016.
- ↑ ««Έφυγε» απ’ τη ζωή ο Γιώργος Τορναρίτης». (νέα ελληνική γλώσσα) 6 Αυγούστου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2020.
Πηγές
Επεξεργασία- «Tορναρίτης Κρίτων». www.katoplatres.org. Κοινοτικό Συμβούλιο Κάτω Πλατρών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2016.