Κριβάν
Συντεταγμένες: 49°09′46″N 19°59′59″E / 49.16278°N 19.99972°E
Το Κριβάν (σλοβακικά: Kriváň) είναι βουνό στα υψηλά Τάτρας, Σλοβακία, το οποίο κυριαρχεί στο ανώτερο τμήμα της πρώην κομητείας Λίπτοβ. Έχει ύψος 2.495 μέτρα. Πολλαπλές έρευνες από φυσιοδίφες το κατατάσσουν ως την ομορφότερη κορυφή της χώρας.[1] Είναι εύκολα προσβάσιμο από μονοπάτια και προσφέρει εντυπωσιακή θέα και γι'αυτούς τους λόγους είναι το αγαπημένο βουνό των ορειβατών στο δυτικό τμήμα των Τάτρας. Το Κριβάν είναι σύμβολο της σλοβακικής εθνικής ταυτότητας για πάνω από δύο αιώνες. Αναφέρεται σε πολλά έργα τέχνης από την λογοτεχνία του 19ου αιώνα μέχρι σε πίνακες, ντοκιμάντερ και τραγούδια. Το Κριβάν απεικονίζεται στα νομίσματα του Ευρώ αξίας 1, 2 και 5 σεντς της Σλοβακίας.
| Κριβάν | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 2.494 μέτρα |
| Οροσειρά | Υψηλά Τάτρα |
| Ήπειρος | Ευρώπη |
| Χώρες | Σλοβακία |
| wikidata () | |
Όνομα Επεξεργασία
Το όνομα Κριβάν, το οποίο αναφέρεται για πρώτη φορά ως Kriwan το 1639, προέρχεται από τη ρίζα kriv- η οποία σημαίνει καμπύλο ή λυγισμένο και αφορά την γωνιώδη εμφάνισή του από τα δυτικά και νότια, η οποία χαρακτηρίζεται στο έργο του 1639 ως βοϊδοουρά (cauda bubula στο πρωτότυπο στα λατινικά).[2] Το σλοβακικό όνομα χρησιμοποιείται και από άλλες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των πολωνικών, έναντι της πιο πολωνικής γραφής Krzywań, η οποία χρησιμοποιείται περιστασιακά στο Ποντάλε, εγγύς στα Τάτρας.[3]
Το όνομα φέρει επίσης η κορυφή Βέλκι Κριβάν στα χαμηλά Φάτρας και το χωριό Κριβάν. Ο αστεροειδής 24260 Κριβάν, ο οποίος ανακαλύφθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1999 από τον Π. Κούσνιρακ στο Οντέγιοβ, πήρε το όνομά του από το βουνό.[4]
Ιστορία Επεξεργασία
Ύψος Επεξεργασία
Με βάση μόνο την οπτική εντύπωση, το Κριβάν ήταν ένα από τα βουνά που θεωρούνταν ότι είναι το ψηλότερο των υψηλών Τάτρας, μαζί με το Λομνίσκι στιτ, το οποίο κυριαρχεί τη θέα προς τα ανατολικά, μέχρι το 1793, όταν και το δεύτερο αναγνωρίστηκε ορθά το ψηλότερο των δύο (αλλά λανθασμένα ως το ψηλότερο της οροσειράς, ένα λάθος το οποίο διορθώθηκε από τον Λούντβιγκ Γκράινερ το 1837). Το σχετικό ύψος των δύο βουνών καθορίστηκε από τον Άγγλο φυσικό ιστορικό Ρόμπερτ Τάουνσον, ο οποίος ανέβηκε και στις δύο κορυφές τον Αύγουστο του 1793.[5] Επίσης, σχολίασε και την οπτική εμφάνιση του Κριβάν.
Το ακριβές ύψος του Κριβάν σήμερα θεωρείται ότι είναι 2.494,7 μέτρα.[6] Επίσης, θεωρείται ότι διαθέτει το μεγαλύτερο ύψος από τη βάση του σε ολόκληρα τα Τάτρας, καθώς ανυψώνεται περίπου 1.400 μέτρα από την κοιλάδα Κόπροβα ή το Τρι Στουντνίτσκι.
Αναρριχήσεις Επεξεργασία
Στο ταξιδιωτικό βιβλίο Ungarisher oder Dacianisher Simplicissimus, γραμμένο από τον Ντάνιελ Γκέοργκ Σπέερ το 1639 αναφέρει ένα θρύλο σχετικά με το πώς το Κριβάν απέκτησε το σχήμα του. Ο Εωσφόρος πέταξε από τα Τάτρας μεταφέροντας μερικούς ανθρώπους στην κόλαση. Το πόδι του χτύπησε στην κορυφή του Κριβάν, το οποίο λύγισε, και έχασε την ισορροπία του, με αποτέλεσμα να του πέσουν οι αμαρτωλοί, οι οποίοι κατοικούν από τότε την κομητεία Λίπτοβ. Υπάρχουν αρχεία εξερευνήσεων του βουνού από το μεταλλωρύχους από το πρώτο μισό του 15ου αιώνα. Η παρουσία τους αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του πυρετού του χρυσού τον 16ο αιώνα. Αν και ίσως δεν ήταν οι πρώτοι, είναι πιθανό κάποιοι από τους μεταλλωρύχους να έφτασαν μέχρι την κορυφή του Κριβάν, υπολείμματα των στοών τους σώζονται κάτω από την ράχη Πριεχίμπα σε υψόμετρο 2.000 μέτρα, αν και η στοά Τερεζία βρίσκεται περίπου 60 μέτρα κάτω από την κορυφή. Η εμπορική εκμετάλλευση των ελαχίστων αποθεμάτων που ανακαλύφθηκαν στο Κριβάν αποδείχθηκε μη βιώσιμη και εγκαταλείφθηκε τον 18ο αιώνα.[7]
Ο Στοτσέζος γιατρός Τάουνσον, ο οποίος αναρριχήθηκε σε αυτό το 1793 παρείχε στοιχεία ότι το Κριβάν ήταν ήδη τουριστικός προορισμός στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Ο οδηγός του από το Βάζεκ είχε φτάσει στην κορυφή πολλές φορές στο παρελθόν και ο Τάουνσον τον είδε να μαζεύει νομίσματα κάτω από μια πέτρα στην κορυφή, όπου οι ορειβάτες τα άφηναν για καλή τύχη.[5] Η πρώτη καταγεγραμμένη ανάβαση στο Κριβάν ήταν από τον Λουθηρανό πάστορα Αντρέας Γιόνας Κζίρμπες από την Σπίσκα Νόβα Βες τις 4 Αυγούστου 1773.
Ο πρώτος διάσημος που επιχείρησε να αναρριχηθεί στο Κριβάν ήταν ο τριαντάχρονος Αψβούργος Αρχιδούκας Ιωσήφ το 1806, αλλά το σχέδιο εγκαταλείφθηκε λόγω του επιδεινούμενου καιρού, αν και τμήματα του μονοπατιού για το παλιό ορυχείο χρυσού ήταν ανοικτά και είχε κτιστεί χώρος κατασκήνωσης.[7] Ο πρώτος διάσημος ο οποίος κατάφερε να φτάσει στην κορυφή ήταν ο 43-χρονος βασιλιάς Φρειδερίκος Αύγουστος Β΄ της Σαξονίας το 1840. Η πλάκα η οποία τοποθετήθηκε στη κορυφή για να εορταστεί η άφιξη του πρώτου μονάρχη υπήρχε εκεί μέχρι που καταστράφηκε τη δεκαετία του 1850-1860, από ανθρώπους οι οποίοι επιθυμούσαν η επιγραφή να περιλαμβάνει και ένα σχόλιο στα σλοβακικά και αντετίθεντο στην επιγραφή που ανέφερε για το ουγγρικό έθνος αναφερόμενο σε όλα τα υποκείμενα του βασιλείου της Ουγγαρίας.
Ο ευγενής Γκασπάρ Φεγιερπατάκι Μπελοποτόκι, ένας επιδραστικός εκδότης με έδρα στο Λίπτοφσκι Μίκουλας, περίπου 35 χιλιόμετρα από το Κριβάν, και έξι φίλοι του ανέβηκαν στην κορυφή του Κριβάν στις 24 Σεπτεμβρίου 1835, ανάβαση την οποία περιέγραψε στην εφημερίδα Hronka το 1837. Είναι πιθανόν αυτή η περιγραφή να επηρέασε τους αναγνώστες που έμεναν ακόμη μακρύτερα να ακολουθήσουν τα βήματά του.[8]
Η ανάβαση η οποία είναι η πιο αξιομνημόνευτη στους Σλοβάκους ήταν από τον Λούντοβιτ Στουρ, τότε έναν 25-χρονο βοηθό δασκάλου σλοβακικών στο Λουθηρανικό Λύκειο της Μπρατισλάβας. Το καλοκαίρι του 1841 ταξίδευσε εκεί μέσω των σλοβακικών κομητειών με τον Έλληνα μαθητή του Αρίσταρχο και σταμάτησε στην ενορία του Μιχάλ Μίλοσλαβ Χόντζα στο Λίπτοφσκι Μίκουλας, του οποίο ο μικρότερος αδελφός, Γιουράι, ήταν μαθητής του Στουρ στο λύκειο.[9] Ο Στους και μια ομάδα ντόπιων, ανάμεσα στους οποίος βρισκόταν ο Φεγιερπατάκι Μπελοποτόκι, αναρριχήθηκαν στην κορυφή του Κριβάν τις 16 Αυγούστου, και ήταν επίσης η πρώτη καταγεγραμμένη ανάβαση στην οποία συμμετείχαν γυναίκες.
Μια παρόμοια ανάβαση, χωρίς τον Στουρ, έλαβε χώρα τον επόμενο χρόνο, και στη συνέχεια σποραδικά εκ τότε. Οι οργανωτές τους, τις αποκαλούσαν «εθνικές εκδρομές» με αυξανόμενη συχνότητα. Διοργανώνονταν ως ετήσιο γεγονός στα τέλη του Αυγούστου από τις αρχές στο Πόπραντ το 1955, με στόχο να εορταστεί η επέτειος από την εξέγερση του 1944.[10] Σε αυτές συμμετείχαν 480 άτομα το 1981.[3] Συνεχίζουν ακόμη και μέχρι σήμερα. Η Εθνική Ανάβαση του Κριβάν (Národný výstup na Kriváň) είναι ετήσιο διήμερο γεγονός το τρίτο σαββατοκύριακο του Αυγούστου και διοργανώνονται από τον Σλοβακικό Τουριστικό Όμιλο (Matica slovenská) και τις πόλεις Βίσοκε Τάτρι και Λίπτοβσκι Μίκουλας. Ο αριθμός των συμμετεχόντων σε αυτές τις αναβάσεις περιορίζεται σε 300.[11]
Πρόσβαση Επεξεργασία
Υπάρχουν τρεις σημαδεμένες ορειβατικές διαδρομές για το Κριβάν, οι οποίες ξεκινούν από διαφορετικά σημεία αλλά συγκλίνουν σε υψόμετρο 2.145 μέτρων για την τελική ανάβαση 350 μέτρων στην απότομη βραχώδη άνοδο προς την κορυφή, το μόνο σημείο όπου μπορεί να χρειαστούν και τα δύο χέρια για την διατήρηση της ισορροπίας.
Η αρχή του μπλε μονοπατιού είναι στο δρόμο ανάμεσα στο Štrbské Pleso και την Pribylina και το χρώμα παραμένει το ίδιο μέχρι την κορυφή. Η υψομετρική διαφορά είναι περίπου 1.300 μέτρα. Το πράσινο μονοπάτι είναι στον ίδιο δρόμο, αλλά εγγύτερα στο Tri Studničky και ενώνεται με το μπλε μονοπάτι κάτω από την κορυφή. Η υψομετρική διαφορά είναι περίπου 1.360 μέτρα. Το κόκκινο μονοπάτι ενώνεται με το μπλε μονοπάτι στο Jamské pleso και έχει υψομετρική διαφορά 1.150 μέτρων.[12]
Το ιστορικό μονοπάτι που ακολουθούσαν οι μεταλλωρύχοι και οι άμαξες μεταφοράς μεταλλευμάτων και χρησιμοποιούταν από τους ορειβάτες στο παρελθόν, βρίσκεται ανάμεσα στο πράσινο και το μπλε μονοπάτι, και ενώνεται με το πράσινο μονοπάτι πάνω από την γραμμή του δάσους, στη ράχη Πριέχιμπα.[13]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Zuzana Kollárová, "Prvenstvo patrí Kriváňu." Krásy Slovenska, 2006.
- ↑ David Frölich, Medulla Geographiae Practicae, Peregrinantium inprimis usui, deinde Historiarum & rerum hoc tempore bellicosissimo gestarum... 1639; referenced in several works including: Ivan Bohuš, Alojz Lutonský and Ján Olejník, Kriváň. 1968.
- ↑ 3,0 3,1 Zofia Paryska and Witold H. Paryski, Wielka Encyklopedia Tatrzańska. 2004.
- ↑ «24260 Krivan (1999 XW127)». JPL Small-Body Database Browser. ΝΑΣΑ. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 Robert Townson, Travels in Hungary, with a short account of Vienna in the year 1793. 1797.
- ↑ Ivan Bohuš, "Mení sa výška štítov?" Tatry, 2007.
- ↑ 7,0 7,1 Ivan Houdek, Osudy Vysokých Tatier; dejinný náčrtok so zvláštnym zreteľom na Kriváň. 1936.
- ↑ Branislav Choma, Hornoliptovský panteón: Na 650. výročie prvej písomnej zmienky o hrádockom hrade z roku 1341. 1993.
- ↑ Zdenka Sojková, Knížka o životě Ľudovíta Štúra. 2005.
- ↑ Witold Henryk Paryski, "Krywań, narodowa góra Słowaków." Wierchy, 1956.
- ↑ Ján Kamien, "Vyhodnotenie Národného výstupu na Kriváň," (2007). KST - Slovak Tourist Club. Αρχειοθετήθηκε 2014-03-13 στο Wayback Machine.
- ↑ Július Andráši and Arno Andráši, Tatranské vrcholy: Vysokohorský sprievodca. 1973.
- ↑ Εμφανίζεται με διακεκομμένη γραμμή στον χάρτη: "Kriváň, mapa." vysoke-tatry.sk
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- «Krivaň». Summitpost.org. 25 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2009.