Κριτήριο της αμηχανίας
Το κριτήριο της αμηχανίας (αγγλικά: criterion of embarrassment), είναι ένα από τα κριτήρια της κριτικής ανάλυσης των ιστορικών πηγών - αναφορών, για τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η όποια στενάχωρη ή ενοχλητική θέση αφορά τον ίδιο το συγγραφέα, τον «αναγκάζει» να μετατρέπει την όποια πηγή - αναφορά, σε υποτιθέμενα αληθινή, προκειμένου να τεκμαίρεται από τους αναγνώστες του, ότι αυτή είναι και η αλήθεια, επειδή ο συγγραφέας βέβαια δεν θα είχε κανένα λόγο να παρουσιάσει την ενοχλητική αυτή αναφορά για τον εαυτό του. Ορισμένοι μελετητές της Βίβλου, λόγου χάρη, έχουν χρησιμοποιήσει αυτό το κριτήριο για να κριθεί αν οι αναφορές της Καινής Διαθήκης στο πρόσωπο του Ιησού είναι ιστορικά πιθανές.[1]
Το “κριτήριο της αμηχανίας” είναι σημείο – κριτήριο, που αναφέρεται ανάμεσα στα άλλα σημεία – κριτήρια γνησιότητας, τα οποία χρησιμοποιούνται από τους ακαδημαϊκούς και στα οποία περιλαμβάνονται επίσης το “κριτήριο της ανομοιότητας”, το “κριτήριο της γλώσσας και του περιβάλλοντος”, το “κριτήριο της συνοχής” και το “κριτήριο της πολλαπλής πιστοποίησης”.[2]
Ιστορία Επεξεργασία
Το “κριτήριο της αμηχανίας”, υπήρξε μακροχρόνιο εργαλείο στην έρευνα των κειμένων της Καινής Διαθήκης. Η φράση χρησιμοποιήθηκε από τον Αμερικανό ρωμαιοκαθολικό ιερέα και λόγιο της βίβλου Τζον Πωλ Μάγιερ (John Paul Meier, γέννηση 1942), στο βιβλίο του "A Marginal Jew" και αποδόθηκε στον Έντουαρντ Σκίλεμπεκς, ο οποίος όμως δεν φαίνεται να έχει χρησιμοποιήσει στην πραγματικότητα αυτόν τον όρο. Η παλαιότερη χρήση της προσέγγισης αυτής ήταν, ενδεχομένως, από τον Γερμανό θεολόγο Πωλ Βίλχελμ Σχμίντελ (Paul Wilhelm Schmiedel, 1851–1935) στην “Encyclopaedia Biblica“ (1899).[3]
Παραδείγματα Επεξεργασία
Η υπόθεση του “κριτηρίου της αμηχανίας” είναι ότι η πρωτοχριστιανική Εκκλησία δύσκολα θα είχε λοξοδρομήσει από το δρόμο της για να δημιουργήσει ή να πλαστογραφήσει ιστορικό υλικό το οποίο ντρόπιαζε τους συντάκτες των κειμένων της και αποδυνάμωνε τη θέση της σε επιχειρήματα με τους αντιπάλους της. Αντίθετα, ενοχλητικές αναφορές, που αναφερόταν στον Ιησού θα καταργηθούν ή θα «μαλακώσουν» σε μεταγενέστερα στάδια από την παράδοση των Ευαγγελίων.
Το “κριτήριο της αμηχανίας” χρησιμοποιείται σπάνια μόνο του καθώς συνήθως χρησιμοποιείται ολόκληρη σειρά από κριτήρια, όπως το “κριτήριο της ασυνέχειας” και τo “κριτήριο πολλαπλής πιστοποίησης” (ή επιβεβαίωσης), μαζί με την όποια ιστορική μέθοδο.
Η σταύρωση του Ιησού είναι κλασσικό παράδειγμα ενός γεγονότος, το οποίο ικανοποιεί το “κριτήριο της αμηχανίας”. Η μέθοδος της εκτέλεσης θεωρήθηκε ως η πιο επαίσχυντη και εξευτελιστική στον ρωμαϊκό κόσμο και οι υποστηρικτές του κριτηρίου υποστηρίζουν ότι αυτή η μέθοδος εκτέλεσης, ως εκ τούτου, είναι η λιγότερο πιθανή για να έχει εφευρεθεί από τους ίδιους τους πιστούς του Ιησού, δηλαδή τους Χριστιανούς.[4][5][6][7][8]
Περιορισμοί Επεξεργασία
Το “κριτήριο της αμηχανίας”, έχει τα όριά του και χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα σε συνδυασμό με τα άλλα κριτήρια. Ένας περιορισμός για το “κριτήριο της αμηχανίας” είναι οι ξεκάθαρες περιπτώσεις, όπου η ύπαρξη αμηχανίας ή ντροπής του συγγραφέα είναι μικρή. Το πλήρες πορτρέτο ή η βιογραφία του Ιησού, λόγου χάρη, δεν θα μπορούσε ποτέ να βασίζεται σε τόσο λίγα δεδομένα. Σαφώς, το πλαίσιο είναι σημαντικό, καθώς αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ενοχλητικό ή ντροπιαστικό για τη μια εποχή, αλλά το κοινωνικό πλαίσιο μπορεί να μην είναι το ίδιο για μια άλλη εποχή. Οι ενοχλητικές λεπτομέρειες μπορούν να συμπεριληφθούν πάντως, ως εναλλακτική λύση, σε ένα νέο ενοχλητικό γεγονός, στην παρουσίαση των ίδιων των ενοχλητικών αναφορών, παρά για το ίδιο το αρχικό γεγονός. Ως υποθετικό παράδειγμα, η άρνηση του Ιησού από τον Άγιο Πέτρο, θα μπορούσε να ήταν υποκατάσταση σε μεγαλύτερο παράπτωμα του Πέτρου.[9]
Άλλο παράδειγμα βρίσκεται στις ιστορίες των απόκρυφων Ευαγγελίων. Σε αναφορά του Απόκρυφου Ευαγγελίου του Θωμά, περιγράφεται ότι ο Ιησούς, σε νεανική ηλικία, χρησιμοποίησε υπερφυσικές δυνάμεις, πρώτα στην έγερση των νεκρών, ανασταίνοντας νεαρό που έπαιζε μαζί του, όταν τραυματίστηκε κατά λάθος.[10] Αν η αναφορά αυτή είχε γίνει δεκτή θα είχε ενσωματωθεί, κατά τη διαμόρφωση της Αγίας Γραφής (και ως εκ τούτου θα βρισκόταν στα κανονικά Ευαγγέλια), αναμφισβήτητα πολλοί σύγχρονοι Χριστιανοί το θεωρούν πιθανόν αρκετά ενοχλητικό, αλλά με βάση την ύπαρξη των πρώιμων αυτών περικοπών, δεν πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ενοχλητικό σε κάποιους από τους πρώτους Χριστιανούς.[11][12][13][14]
Επιπλέον περιορισμός για το “κριτήριο της αμηχανίας”, είναι η πιθανότητα ότι αυτό το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αμήχανη κατάσταση ή ντροπή θα μπορούσε επίσης να είναι μια εσκεμμένη ή σκόπιμη ή εκ προθέσεως, δημιουργία πηγής ή αναφοράς, προκειμένου να προκληθεί αντίδραση. Για παράδειγμα, η άρνηση του Αγίου Πέτρου θα μπορούσε να έχει γραφτεί, ως παράδειγμα για τις συνέπειες της άρνησης:
32 «Πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν [τοῖς] οὐρανοῖς•
33 ὅστις δ’ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι κἀγὼ αὐτὸν ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν [τοῖς] οὐρανοῖς».
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Catherine M. Murphy, The Historical Jesus For Dummies, For Dummies Pub., 2007. p 14
- ↑ Tatum, W. Barnes (1982). In Quest of Jesus. Nashville: Abingdon Press. σελ. 106.
- ↑ Stanley E. Porter, Criteria for Authenticity in Historical-Jesus Research (Continuum, 2004) pages 106-7.
- ↑ Guy Davenport and Benjamin Urrutia, The Logia of Yeshua, Washington, DC 1996.
- ↑ Catherine M. Murphy, The Historical Jesus For Dummies, For Dummies Pub., 2007. p 14
- ↑ John P. Meier, A Marginal Jew, Yale University Press, 2009
- ↑ N.S.Gill, Discussion of the Historical Jesus Αρχειοθετήθηκε 2007-03-16 στο Wayback Machine.
- ↑ Blue Butler Education, Historical Study of Jesus of Nazareth - An Introduction
- ↑ John P. Meier, A Marginal Jew, Yale University Press, 2009. p 170
- ↑ Cameron, Ron (1982), The Other Gospels: Non-Canonical Gospel Texts, Home Base, New York: Westminster John Knox Press, σελ. 124-130
- ↑ Bart D. Ehrman, Jesus: Apocalyptic Prophet of the New Millennium, Oxford, 1999. pp 90–91.
- ↑ John P. Meier, A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus, Doubleday, 1991. v. 1, pp 174–175, 317
- ↑ Stanley E. Porter, The Criteria for Authenticity in Historical-Jesus Research: Previous Discussion and New Proposals Sheffield Academic Press, 2000.
- ↑ Gerd Thiessen & Dagmar Winter. The Quest for the Plausible Jesus: The Question of Criteria, Westminster John Knox Press, 2002.
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Meier, John P., A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus, Doubleday: 1991. vol 1: p. 168-171.