Μαθιά Ηρακλείου

Η Μαθιά είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Μινώα Πεδιάδος στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Υπαγόταν στην επαρχία Πεδιάδας του Νομός Ηρακλείου. Βρίσκεται στις δυτικές προσβάσεις του όρους Αφέντης, σε υψόμετρο 1.578 μ. από τα Λασιθιώτικα βουνά, γύρω στα 50 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, οικόσιτη και νομαδική. Κύριο προϊόν είναι το λάδι και η σταφίδα, όπως επίσης και τα κτηνοτροφικά φυτά. Παράγονται επίσης διάφορα φρούτα, μεταξύ των οποίων φημίζονται τα μαθιανά σύκα. Από την ορεινή έκταση υπάρχουν δάση πρίνων, σφενδάμων κλπ. Ιεροί ναοί είναι Των Αγ.Πάντων, ο οποίος εγκαινιάστηκε το 1909, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με τοιχογραφίες καλά διατηρημένες μεταξύ των οποίων τιμωρίες κολασμένων, του Αγίου Γεωργίου, με τοιχογραφίες επίσης. Στον οικισμό λειτουργούσε Δημοτικό σχολείο.

Μαθιά
Άποψη από τα νότια
Μαθιά Μαθιά
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ηρακλείου
Δήμος	Μινώα Πεδιάδος
Δημοτική Ενότητα	Καστελλίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	650
Πληθυσμός
Μόνιμος	137
Έτος απογραφής	2021

Ιστορικά στοιχεία

Το όνομα πιστεύεται ότι προέρχεται από το βαπτιστικό όνομα Mattia, το θηλυκό του Matteo (Ματθαίος) το οποίο αναφέρεται στο συμβόλαιο του 1592: Η έκλαμπρος κυρά Ματτία Κορνέρ. [Κρητ. Χρον. ΙΘ,' 141] διότι πιθανόν να ανήκε ως φέουδο σε μια Ματία, που από την κρητική διάλεκτο λέγεται Μαθιά (Μαθιός).

Στη θέση Σταυρόπλακα ανακαλύφθηκαν Μεσομινωικοί τάφοι και πιθάρια. Στη θέση Καταλύματα, ΒΔ του χωριού βρέθηκε οίκημα με πίθους χρονολογημένους από την Υστερομινωική Περίοδο και από απόσταση 200 μ. διαπιστώθηκε η ύπαρξη σημαντικού οικισμού με ισχυρά κτήρια πολυδώματα. (Κρητ. Χρον. ΙΑ΄334).

Στη Μαθιά διεξήχθη σφοδρή μάχη στην τοποθεσία Μετόχι με τον Ισμαήλ Πασά να επιλέγει αυτό το μέρος ως σημείο στρατοπέδευσης λόγω της στρατηγικής του θέσης καθώς αποτελεί φυσικό πέρασμα για το Οροπέδιο Λασιθίου. Ακόμα και σήμερα ο πρίνος που δεσπόζει στο Μετόχι ονομάζεται Ισμαήλ.

Οι Μαθιανοί σχημάτιζαν συχνά αντάρτικες ομάδες που αντιστέκονταν στον Τούρκικο ζυγό. Στη Μαθιά σύμφωνα με όλες τις απογραφές δεν υπήρχαν ποτέ Τούρκοι κάτοικοι.

Κατά την επανάσταση του 1866 100 οπλισμένοι άνδρες προσπάθησαν να σταματήσουν τον τούρκικο στρατού αλλά αργότερα υποχώρησαν λόγω της αριθμητικής υπεροχής των Τούρκων.

Αναφέρεται το 1583 ως Mathia' με 144 κατ. (Καστροφύλακας, Κ95).

Δείτε επίσης

Κοινότητα Μαθιάς

Βιβλιογραφία

• Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.