Μαλάθυρος Χανίων
Η Μαλάθυρος είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του δήμου Κισσάμου στην περιφερειακή ενότητα Χανίων της Κρήτης. Απέχει 48 χιλιόμετρα από τα Χανιά και είναι κτισμένη σε υψόμετρο 315 μέτρα.[1]
| Μαλάθυρος | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Χανίων |
| Δήμος | Κισσάμου |
| Δημοτική Ενότητα | Μυθήμνης |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Χανίων |
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Σε ύψωμα νότια του χωριού κτίστηκε, πιθανόν κατά τη Β΄ βυζαντινή περίοδο κάστρο, ώστε να μπορεί να προστατευθεί ο ντόπιος πληθυσμός σε περίπτωση θαλάσσιας επιδρομής των Αράβων. Το κάστρο αυτό είχε πολύ καλή θέα τόσο προς τα βόρεια παράλια όσο και προς την ενδοχώρα της περιοχής της Κισάμου και ήταν κατασκευασμένο επί της οδού που οδηγούσε νότια προς την Κάνδανο. Το κάστρο όμως φαίνεται ότι δε χρησιμοποιήθηκε κατά την ενετική εποχή, καθώς δεν αναφέρεται από τις ενετικές πηγές.[2] Στους πρόποδες του υψώματος, κοντά στο ναό του Αστρατηγού, έχουν εντοπιστεί λείψανα κτιρίων των ρωμαϊκών χρόνων.[3]
Από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 αναφέρονται δύο χωριά, τα Malathiro Apano και Malathiro Cato, στην επαρχία Κισάμου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται το Apano Malathuro με 155 κατοίκους, το Cato Malathero με 77 κατοίκους και 38 οφειλόμενες αγγαρείες και το Malathiros Viffidi, με 128 κατοίκους. O Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 αναφέρει δύο χωριά, τα Malatiro Apano και Malatiro Cato. Στην απογραφή του 1834, η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Αιγυπτίους και διασώθηκε από τον Ρόμπερτ Πάσλεϊ, αναφέρεται ότι είχε 20 χριστιανικές και 5 μουσουλμανικές οικογένειες.[1]
Το 1881 ανήκε στον δήμο Πανεθύμου και σύμφωνα με την απογραφή είχε μαζί με τα Μεσαύλια 230 χριστιανούς κατοίκους και 73 μουσουλμάνους κατοίκους. Στην απογραφή αναφέρεται ως Μαλάθηρος. Στην απογραφή του 1900 είχε 322 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο.[1] Το 1925 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση το 1997, όταν εντάχθηκε στον δήμο Μυθήμνης.[4]
Δείτε: Κοινότητα Μαλαθύρου
Απογραφές πληθυσμού Επεξεργασία
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 322 | 332 | 344 | 379 | 300 | 310 | 259 | 205 | 214 | 89 | 71 |
Σημεία ενδιαφέροντος Επεξεργασία
Σε ύψωμα περίπου 500 μέτρα νότια του χωριού σώζεται κάστρο, πιθανόν των βυζαντινών χρόνων. Το κάστρο διαθέτει προτείχισμα και προμαχώνες με ημικυκλικούς πύργους. Στο εσωτερικό του ο Τζουζέπε Γκερόλα διέκρινε δεξαμενές, πηγάδια και κτίρια τα οποία αναγνώρισε ως εσωτερικό οχυρό. Στα δυτικά το κάστρο βρίσκεται πάνω από τις απότομες πλαγιές του φαραγγιού των Δελιανών, έχοντας φυσική προστασία.[2]
Στους πρόποδες του λόφου του οχυρού βρίσκεται η συνοικία Άνω Μαλάθυρος. Στη συνοικία αυτή σώζεται ο μικρός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, ο οποίος στο εσωτερικό του είναι τοιχογραφημένος. Οι τοιχογραφίες σώζονται σε κακή κατάσταση και ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες της Κοίμησης της Θεοτόκου, της Ανάληψης και αγίων γυναικών.[5] Στην Άνω Μαλάθυρο βρίσκεται επίσης ο τοιχογραφημένος ναός του Αστρατηγού. Οι περισσότερες από τις τοιχογραφίες του πλέον έχουν καταστραφεί. Βρίσκεται κτισμένος στη θέση παλαιοχριστιανικού ναού και γύρω του είχαν εντοπιστεί αρχιτεκτονικά μέλη της ρωμαϊκής εποχής.[3] Στη γειτονιά Μεσοχώρι σώζεται ο βυζαντινός ναός της Αγίας Ειρήνης, με τοιχογραφίες οι οποίες σώζονται σε καλή κατάσταση. Επίσης σώζεται τμηματικά η κτητορική επιγραφή.[6]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 497.
- ↑ 2,0 2,1 Γιγουρτάκης, Νίκος (2004). Βυζαντινές οχυρώσεις στην Κρήτη κατά τη Β' βυζαντινή περίοδο (961-1204). Ρέθυμνο: Πανεπιστήμιο Κρήτης. σελ. 119-121.
- ↑ 3,0 3,1 «Αστρατηγός». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2020.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Μαλάθυρος (Χανίων)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ «Κοίμηση της Θεοτόκου». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2020.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Αγία Ειρήνη». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2020.[νεκρός σύνδεσμος]