Ματθαίος Α΄
Ο Ματθαίος Α΄ διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης κατά τα έτη 1397-1410.
| Ματθαίος Α΄ | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 14ος αιώνας |
| Θάνατος | Αύγουστος 1410 Κωνσταντινούπολη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πατριάρχης |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως |
Βιογραφικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΉταν μοναχός της Μονής Χαρσιανείτου από την ηλικία των δεκαπέντε ετών, πριν το 1380, οπότε χειροτονήθηκε διάκονος. Ήταν μορφωμένος μοναχός και φαίνεται ότι έγινε και ηγούμενος της μονής το 1388[1]. Ήταν μαθητής του ησυχαστή Μάρκου, ηγουμένου της Μονής Χαρσιανείτου, αλλά και του επόμενου ηγουμένου και μετέπειτα πατριάρχη Νείλου Κεραμέως[1][2].
Εξελέγη μητροπολίτης Χαλκηδόνος, αλλά παρέμεινε ως εψηφισμένος[3], αφού η δεινή οικονομική κατάσταση της Χαλκηδόνος μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς δεν επέτρεπε τη χειροτονία νέου αρχιερέα[4]. Έτσι του επεδόθη ο τίτλος του «Προέδρου» Χαλκηδόνος. Τον Νοέμβριο του 1387 εξελέγη και χειροτονήθηκε και μητροπολίτης Κυζίκου[α][5] και ξεκίνησε να συμμετέχει στην Ενδημούσα πατριαρχική σύνοδο. Περί τα τέλη της βραχύβιας πατριαρχίας του Καλλίστου Β´ (τέλη Μαΐου -Ιούλιος ή Οκτώβριος 1397) μετείχε στην πατριαρχική σύνοδο ως «Πρωτόθρονος»[6].
Μετά τον θάνατο (ή την παραίτηση[7]) του Καλλίστου Β΄ το 1397, εξελέγη Πατριάρχης ο Ματθαίος[8], με την υποστήριξη του Αυτοκράτορα Μανουήλ Β' Παλαιολόγου[9] και παρά τις αντιδράσεις μελών της Συνόδου, όπως του Αγκύρας Μακαρίου[10] και του Μηδείας Ματθαίου, αλλά και του μέγα Χαρτοφύλακα Ιωάννη Ολόβωλου.
Κατά την απουσία του Μανουήλ Β´ στην Δύση, ο Ματθαίος συμμετείχε στις κυβερνητικές υποθέσεις και συνέβαλε στην απόκρουση της οθωμανικής πολιορκίας της Πόλης (1399-1402)[9]. Οι αντίπαλοί του, Μακάριος Αγκύρας και Ματθαίος Μηδείας, τον κατηγόρησαν όμως ότι διαπραγματευόταν με τους πολιορκητές. Έτσι, το πρώτο εξάμηνο του 1402[11] συνεκάλεσαν Σύνοδο, η οποία τον εκθρόνισε. Λόγω της οθωμανικής πολιορκίας της Πόλης, πολλοί αρχιερείς δεν κατόρθωσαν να φτάσουν και να συμμετάσχουν[12], οπότε η Σύνοδος θεωρήθηκε μη μόνιμη, αφού σε αυτή συμμετείχαν μόνο τέσσερεις αρχιερείς αντί των αναγκαίων τουλάχιστον δώδεκα[9]. Όταν επέστρεψε ο Αυτοκράτορας, συνεκάλεσε άλλη Σύνοδο τον Ιούνιο του 1403, η οποία επιβεβαίωσε την εκθρόνισή του και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους νέα Σύνοδο, η οποία τον επανέφερε στον Θρόνο γνωματεύοντας ότι προηγουμένως ήταν μόνον Μητροπολίτης Κυζίκου και όχι και Χαλκηδόνος[9]. Κατόπιν αυτών, ο Ματθαίος παρέμεινε στον Θρόνο ως τον θάνατό του, μεταξύ Αυγούστου και Νοεμβρίου του 1410[1][13].
Κατά την Πατριαρχία του αγωνίστηκε να εξυγιάνει τα οικονομικά του Πατριαρχείου και πήρε σημαντικές συνοδικές αποφάσεις για τον κλήρο και τους μοναχούς. Το 1408 χειροτόνησε και έστειλε στη Ρωσία ως νέο Μητροπολίτη Κιέβου τον μοναχό Φώτιο[14]. Σώζεται η διαθήκη του («Επιτελεύτιος βούλησις και διδασκαλία...»[8]).
Υποσημειώσεις και παραπομπές
ΕπεξεργασίαΥποσημειώσεις
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 PLP, 17387. Ματθαῖος Α΄.
- ↑ Kapsalis 1994, σελ. 15.
- ↑ Καψάλης 2005, σελ. 211-264.
- ↑ Kapsalis 1994, σελ. 22.
- ↑ Kapsalis 1994, σελ. 25.
- ↑ Kapsalis 1994, σελ. 34.
- ↑ Γεδεών 1885, σελ. 457.
- ↑ 8,0 8,1 Γεδεών 1885, σελ. 458.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Preiser-Kapeller 2007, σελ. 28.
- ↑ Kapsalis 1994, σελ. 43-49.
- ↑ Laurent 1972, σελ. 35.
- ↑ Necipoğlu 2009, σελ. 158.
- ↑ Kapsalis 1994, σελ. 124.
- ↑ Γεδεών 1885, σελ. 462.
Πηγές
Επεξεργασία- Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
- Καψάλης, Α. (2005). Η Συμμετοχή των Εψηφισμένων ως Επισκόπων στην Πατριαρχική Σύνοδο: Συμβολή στη λειτουργία του θεσμού της Πατριαρχικής Συνόδου έως τον ΙΔ´ αιώνα. Αθήνα. ISBN 9606309746.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996) (στα γερμανικά). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit. Βιέννη: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-3003-1.
- Kapsalis, Athanasius G. (1994). Matthew I, Patriarch of Constantinople (1397 - 1410), his life, his patriarchal acts, his written works. Durham University.
- Laurent, Vitalien (1972). «Le trisépiscopat du patriarche Matthieu Ier (1397-1410). Un grand procès canonique à Byzance au début du XVe siècle» (στα γαλλικά). Revue des études byzantines (30). https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1972_num_30_1_1453. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2023.
- Necipoğlu, Nevra (2009). Byzantium between the Ottomans and the Latins: politics and society in the late empire (PDF) (στα Αγγλικά). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87738-1. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2023.
- Preiser-Kapeller, Johannes (2007). «Die hauptstädtische Synode von Konstantinopel (Synodos endemusa). Zur Geschichte und Funktion einer zentralen Institution der (spät)byzantinischen Kirche». Historicum 96. https://www.academia.edu/512045/Die_hauptst%C3%A4dtische_Synode_von_Konstantinopel_Synodos_endemusa_Zur_Geschichte_und_Funktion_einer_zentralen_Institution_der_sp%C3%A4t_byzantinischen_Kirche_The_Synod_of_Constantinopel_On_the_History_and_Function_of_a_central_Institution_of_the_Late_Byzantine_Church_. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2021.
Περαιτέρω ανάγνωση
Επεξεργασία- Κονιδάρης, Ιωάννης (1981-1982). «Επιτελεύτιος βούλησις και διδασκαλία του οικουμενικού πατριάρχου Ματθαίου Α΄ (1397-1410)». Επετηρίς της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών ΜΕ΄: 462-515.
- Dennis, George T. (1967). «The Deposition and Restoration of Patriarch Matthew I, 1402-1403» (στα αγγλικά). Byzantinische Forschungen 2: 100-106.