Μελτέμι
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το μελτέμι (πληθ. μελτέμια· αρχαία ελληνικά: ἐτησίαι) είναι ετήσιος καλοκαιρινός τοπικός ημερήσιος άνεμος που εκδηλώνεται στις ελληνικές θάλασσες και κυρίως στο Αιγαίο. Η διεύθυνση των ανέμων αυτών στο βόρειο Αιγαίο είναι από ΒΑ. διευθύνσεις, στο κεντρικό από βόρειες και Β/ΒΔ, στο νότιο Αιγαίο και Κρητικό πέλαγος από ΒΔ., φθάνοντας μέχρι δυτικές διευθύνσεις κυρίως στη Ρόδο.
Στο Ιόνιο και την Αδριατική είναι μικρότερης έντασης και πνέουν κυρίως από ΒΔ. διευθύνσεις. Η ετυμολογία της λέξης είναι τουρκικής προέλευσης. Οι αρχαίοι Έλληνες τον ονόμαζαν Ετήσιον (πληθ. Ἐτησίαι), ονομασία που τη χρησιμοποιούν πλείστοι λαοί. Τα μελτέμια ανήκουν γενικά στη κατηγορία των εποχικών ανέμων.
Οι «ετησίες» πνέουν από βόρεια κατεύθυνση ως ψυχρή μάζα με συνέπεια να δροσίζουν ευχάριστα το καλοκαίρι. Δημιουργούνται από ένα μεγάλο σύστημα υψηλών πιέσεων στα Βαλκάνια, βόρεια της Ελλάδας, και ένα μεγάλο σύστημα χαμηλών πιέσεων στη Μικρά Ασία και ανατολικά στη Μεσόγειο. Το χαμηλό σύστημα πιέσεων οφείλεται κυρίως στα μεγάλα θερμικά ανοδικά ρεύματα πάνω από την Ινδία όπου καθιστούν ένα μεγάλο θερμικό ελάχιστο πίεσης που εκτείνεται στο μέσον του καλοκαιριού μέχρι και την ανατολική Μεσόγειο.
Κατά το Μάιο προς αρχές Ιουνίου σημειώνονται ελαφροί βόρειοι άνεμοι, οι λεγόμενοι πρόδρομοι διάρκειας 2-3 εβδομάδων. Στη συνέχεια διακόπτονται προσωρινά τον Ιούνιο. Στο διάστημα αυτό πνέουν κατά διαλείμματα βόρειοι άνεμοι - εξ ου και "διαλείποντες άνεμοι"- με μικρή ένταση. Μια εβδομάδα αργότερα επαναρχίζουν τα λεγόμενα τότε μελτέμια που συνεχίζουν μέχρι τις αρχές του Οκτωβρίου, με μέση ένταση τα 6-7 μποφόρ.
Γενικά οι καιρικές συνθήκες που συνοδεύουν τις ετησίες ή μελτέμια είναι αίθριος ουρανός και κυματώδης θάλασσα. Αυτό επιβάλλει πολλές φορές τη διακοπή δρομολογίων μικρών σκαφών, ιδίως την ημέρα όπου και παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ένταση και μάλιστα κατά τις ώρες της μεγαλύτερης τιμής θερμοκρασίας.
Οι μάζες αέρος που κινεί το μελτέμι προέρχονται από τη νότια Ρωσία. Με την πάροδό τους από την Ευρώπη ξηραίνονται και κάνουν αφενός τον ουρανό να φαίνεται καταγάλανος, αφετέρου δημιουργούν καλύτερες συνθήκες ορατότητας.