Μεταδομισμός
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Μεταδομισμός ή μεταστρουκτουραλισμός είναι μετανεωτερικό διανοητικό κίνημα το οποίο διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1960. Επέκρινε και απέρριψε τον δομισμό (στρουκτουραλισμό), καθώς επίσης αμφισβήτησε και την εγκυρότητα της γενικής θεώρησης της φαινομενολογίας.
Ο δομισμός προωθεί την αντίληψη ότι δύναται να κατανοηθεί ο ανθρώπινος πολιτισμός μέσω μιας δομής που βασίζεται στη γλώσσα και θέτει την έννοια της δυαδικής αντίθεσης, αντίθετων αλλά σχετικών λέξεων (έννοιες) διατεταγμένα σε ιεραρχία, ως σημαίνον και σημαινόμενο.
Ο μεταστρουκτουραλισμός στηρίζεται στην θεωρία της αποδόμησης του Ζακ Ντεριντά καθώς επίσης και στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές απόψεις του Μισέλ Φουκώ. Αμφότεροι ήσαν επηρεασμένοι από τον Νίτσε και τον Χάιντεγκερ.
Οι πρωτοπόροι μεταστρουκτουραλιστές εξέφρασαν την ιδέα ότι η στρουκτουραλιστική αντίληψη δεν εξηγεί ορθώς την πραγματικότητα και ότι μέσα από τις δυαδικές αντιθέσεις δύναται να εξαχθεί μια "τρίτη τάξη" ως "νέα αλήθεια" μεταξύ των δυαδικών αντίθετων.
Ο μεταδομισμός απορρίπτει την τάση να ερμηνεύει κανείς τον κόσμο και την πραγματικότητα με βάση την προκαθορισμένη γνώση και τις προϋπάρχουσες κοινωνικές δομές.
Ο μεταστρουκτουραλισμός απορρίπτει κατηγορηματικά την στρουκτουραλιστική άποψη ότι η κυρίαρχη λέξη σε ένα ζεύγος εξαρτάται από το υποκειμενικό αντισυμβαλλόμενο και υποστηρίζει αντ' αυτού ότι η θεμελιώδης γνώση που βασιζεται στην καθαρή εμπειρία, όπως θεωρεί η φαινομενολογία, ή στις συστηματικές δομές, είναι αδύνατη επειδή η ιστορία και ο πολιτισμός απ' οπου εξαρταται και η μελέτη των υποκείμενων δομών, υπόκεινται επισης σε προκαταλήψεις και παρερμηνείες. Η μετα-δομιστική θεώρηση υποστηρίζει ότι για να κατανοήσουμε ένα αντικείμενο, είναι απαραίτητο να μελετήσουμε τόσο το ίδιο το αντικείμενο όσο και τα συστήματα γνώσης που παρήγαγαν το αντικείμενο.
Μεταστρουκτουραλιστές θεωρούνται επίσης και ο Ζαν-Φρανσουά Λυοτάρ και ο Ζαν Μπωντριγιάρ και οι μετα-μαρξιστές, οι οποίοι άσκησαν κριτική και αποδόμησαν τα κείμενα του Μαρξ και τον κλασσικο μαρξισμό και εξέλιξαν τις μαρξιστικές ιδέες στα πλαίσια του μεταμοντερνισμου. Επίσης, ο μεταδομικός - μεταμοντέρνος αναρχισμός χαρακτηρίζεται ως μεταστρουκτουραλιστική ιδεολογική τάση.
Στην εξέλιξη της μεταστρουκτουραλιστικής διανόησης συνεισέφεραν η Τζούλια Κρίστεβα και η Τζούντιθ Μπάτλερ. Οι οποίες ως θεωρητικοί έχουν ασχοληθεί με τον μεταμοντέρνο φεμινισμό, το ιντερσεξ και την queer θεωρία έχοντας βασιστεί στις μεταστρουκτουραλιστικές αντιλήψεις.
Η πολιτική κριτική των δυαδικών αντιθέσεων είναι ένα σημαντικό μέρος του φεμινιστικού τρίτου κύματος, του μετα-αναρχισμού και της κριτικής εναντίον της φυλετικής θεωρίας, και υποστηρίζει ότι η δυαδική αντίθεση μεταξύ άνδρα και γυναίκας, πολιτισμένου και απολίτιστου , και μεταξύ λευκών και μαύρων, έχουν διαμορφώσει τις κοινωνικές δομές εξουσίας που, αδίκως, ευνοούν μια συγκεκριμένη πλειοψηφία. Στη νεότερη και σύγχρονη εποχή, πολλές κοινωνικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις έχουν εστιάσει στις διακρίσεις του φύλου, της τάξης, της σεξουαλικότητας, της φυλής και της εθνικότητας. Σε καθεμία από αυτές τις κατηγορίες υπάρχει συνήθως μια άνιση δυαδική αντίθεση: αστική τάξη / εργατική τάξη, λευκοί / μαύροι, άντρες / γυναίκες, ετεροφυλόφιλος / ομοφυλόφιλος.
Η σύγχρονη μεταδομιστική διανόηση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις ταξικές, στις φυλετικές και εμφύλες διακρίσεις και θεωρεί άδικο τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη καταπίεση που βιώνουν οι ταξικές, οι φυλετικές και οι εμφύλες μειονότητες.