Μισέλ Αντανσόν
Ο Μισέλ Αντανσόν (Michel Adanson, 7 Απριλίου 1727 – 3 Αυγούστου 1806) ήταν Γάλλος βοτανολόγος και φυσιοδίφης με καταγωγή από τη Σκωτία.
| Μισέλ Αντανσόν | |
|---|---|
.png) | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Michel Adanson (Γαλλικά) |
| Γέννηση | 7 Απριλίου 1727[1][2][3] Αιξ-αν-Προβάνς[4] |
| Θάνατος | 3 Αυγούστου 1806[1][2][5] Παρίσι[4] |
| Τόπος ταφής | Κοιμητήριο του Περ-Λασαίζ[6] και Grave of Adanson |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γαλλικά[7][8] |
| Σπουδές | Collège Sainte-Barbe |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | βοτανολόγος[4] πτεριδολόγος εντομολόγος ανθρωπολόγος μυκητολόγος κονχολόγος[4] φυσιοδίφης εξερευνητής[9] εθνολόγος[10] |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Aglaé Adanson |
| Αδέλφια | Ζαν Μπατίστ Αντανσόν |
| Συγγενείς | Émile-Auguste Doumet (εγγονός) |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής[4] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Σπουδές και επιστημονικά ταξίδια
ΕπεξεργασίαΟ Αντανσόν γεννήθηκε στο Αιξ-αν-Προβάνς, αλλά η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1730. Αφού σπούδασε στο Κολέγιο Σαιν-Μπαρμπ, απασχολήθηκε ως υπεύθυνος των συλλογών των Ρενέ-Αντουάν Φερσώ ντε Ρεωμύρ και Μπερνάρ ντε Ζυσιέ, καθώς και στον Βοτανικό Κήπο των Παρισίων.[11] Παρακολούθησε μαθήματα εκεί και στο Βασιλικό Κολέγιο στο Παρίσι από το 1741 μέχρι το 1746. Στα τέλη του 1748, με χρηματοδότηση ενός διευθυντή της Γαλλικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών, ο Αντανσόν πήγε σε μια εξερευνητική αποστολή στη Σενεγάλη. Παρέμεινε εκεί 5 χρόνια, περιγράφοντας πολλά είδη ζώων και φυτών, και συλλέγοντας δείγματά τους. Συνέλεξε επίσης δείγματα από κάθε είδος που εμπορεύονταν εκεί, συνέταξε χάρτες της χώρας, διεξήγαγε συστηματικές μετεωρολογικές και αστρονομικές παρατηρήσεις, και συνέταξε γραμματικές και λεξικά των γλωσσών που μιλούσαν οι κάτοικοι στις όχθες του ποταμού Σενεγάλη.[11]
Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι το 1754, χρησιμοποίησε μικρό μέρος του υλικού που είχε συλλέξει στη συγγραφή του έργου του Φυσική ιστορία της Σενεγάλης (Histoire naturelle du Senegal, 1757).[11] Οι πωλήσεις του βιβλίου ήταν αργές και μετά τη χρεοκοπία του εκδότη και την επιστροφή χρημάτων στους συνδρομητές, ο Αντανσόν υπολόγισε ότι είχε καθαρή ζημία από την έκδοση 5 χιλιάδες λίβρες (νόμισμα), γεγονός που σημάδευσε την αρχή της περιόδου φτώχειας μέσα στην οποία έζησε όλη την υπόλοιπη ζωή του.[12] Αυτό το έργο παρουσιάζει σήμερα ιδιαίτερο ενδιαφέρον κυρίως εξαιτίας του δοκιμίου που περιέχει στο τέλος του για τα κελύφη των μαλακίων, διότι εκεί ο Αντανσόν πρότεινε τη γενική του μέθοδο ή σύστημα για την ταξινόμηση όλων των ζωντανών οργανισμών, ξεχωριστό από τα συστήματα του Μπυφόν και του Λινναίου. Θεμελίωσε την ταξινόμησή του πάνω στην εξέταση του κάθε ξεχωριστού οργάνου. Καθώς το κάθε όργανο οδηγούσε σε νέες συσχετίσεις, ο Αντανσόν προχώρησε σε έναν αντίστοιχο αριθμό αυθαίρετων «διακανονισμών». Τα όντα με τον μεγαλύτερο αριθμό παρόμοιων οργάνων μεταξύ τους, κατατάσσονταν σε μία μεγάλη κατηγορία και η σχέση θεωρείτο πιο απόμακρη αναλόγως με την ανομοιότητα οργάνων.[11]
Το Familles naturelles des plantes
ΕπεξεργασίαΤο 1763 ο Μισέλ Αντανσόν δημοσίευσε το βιβλίο του Familles naturelles des plantes (= «Φυσικές οικογένειες των φυτών»). Στο έργο αυτό ανέπτυξε την προηγούμενη αρχή ταξινομήσεως, που ως προς την υιοθέτηση φυσικών σχέσεων μεταξύ των φυτών, βασίσθηκε στο σύστημα του Ζοζέφ Πιτόν ντε Τουρνεφόρ. Η επιστημονική επιτυχία αυτού του έργου παρεμποδίσθηκε εξαιτίας των καινοτομιών του στη χρήση των όρων, οι οποίοι γελοιοποιήθηκαν από τους υποστηρικτές του δημοφιλούς συστήματος του Λινναίου. Ωστόσο, είχε μεγάλη συμβολή στο άνοιγμα του δρόμου για τη θεμελίωση, κυρίως μέσω του έργου του Αντουάν Λωράν ντε Ζυσιέ Genera Plantarum (1789), της φυσικής μεθόδου για την ταξινόμηση των φυτών.
Το 1774 ο Αντανσόν υπέβαλε στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών ένα τεράστιο έργο, εκτεινόμενο σε όλα τα γνωστά έως τότε όντα και ουσίες. Με 27 μεγάλους τόμους χειρόγραφου κειμένου, έδειχνε τις γενικές σχέσεις μεταξύ όλων αυτών και τις κατανομές τους. Άλλοι 150 τόμοι περιείχαν σε αλφαβητική ταξινόμηση 40.000 είδη, ένα λεξιλόγιο 200.000 λέξεων, μερικά ανεξάρτητα υπομνήματα, 40.000 σχέδια και 30.000 δείγματα από τα τρία «βασίλεια» της φύσεως (ζώα, φυτά και ορυκτά). Η επιτροπή στην οποία ανατέθηκε η επιθεώρηση αυτού του ιλιγγιώδους έργου συνέστησε ισχυρά στον Αντανσόν να ξεχωρήσει και να δημοσιεύσει τμηματικά ό,τι ήταν καθαρά δικό του, αφήνοντας το υλικό που αποτελούσε συγκέντρωση προηγούμενων γνώσεων. Εκείνος με ισχυρογνωμοσύνη απέρριψε αυτή την υπόδειξη και το πελώριο έργο, στο οποίο συνέχισε να δουλεύει, δεν εκδόθηκε ποτέ.[11]
Εξέλιξη
ΕπεξεργασίαΟ Αντανσόν υπήρξε ένας πρώιμος υπέρμαχος του λαμαρκισμού και μιας περιορισμένης εκδοχής της εξελίξεως.[13][14] Ο ιστορικός της επιστήμης Κόνγουεϊ Ζιρκλ (Conway Zirkle) έχει σημειώσει ότι «ο Αντανσόν υπήρξε ο προκάτοχος της θέσεως του Λαμάρκ στον Βοτανικό Κήπο των Παρισίων (τότε Jardin Royal) και ο Λαμάρκ δύσκολα θα μπορούσε να μην έχει προσέξει τις δημοσιεύσεις του Αντανσόν. Ο Αντανσόν όχι μόνο περιέγραψε τη βιολογική εξέλιξη στο Familles de plantes, που εκδόθηκε το 1763, όταν ο Λαμάρκ ήταν ένας εικοσάχρονος νεαρός, αλλά και πρότεινε ότι οι μεταβολές σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά επιφέρονταν με την κληρονομηση επίκτητων χαρακτηριστικών.»[13]
Σε ένα άρθρο του στο Histoire and Memoires de l'Academie Royale des Sciences το 1769, ο Αντανσόν χρησιμοποίησε τον όρο «μεταλλάξεις» για μικρές μεταβολές που θα μπορούσαν να επιφέρουν νέες ποικιλίες σε ζωντανούς οργανισμούς.[15] Παρά το ότι χαρακτηρίζεται ως «πρόδρομος της εξελικτικής σκέψης» από ιστορικούς της επιστήμης, ο Αντανσόν απέρριπτε την έννοια του είδους, προτιμώντας να εστιάζει σε μεμονωμένα άτομα, και αρνιόταν την ειδογένεση.[16][17]
Θάνατος και κληρονομιά
ΕπεξεργασίαΟ Αντανσόν είχε εκλεγεί μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών από το 1759, και αργότερα ζούσε από μια μικρή σύνταξη της Ακαδημίας. Αυτή τη στερήθηκε με τη διάλυση της Ακαδημίας μετα τη Γαλλική Επανάσταση, το 1793, και μόνο μετά από καιρό, αφού πρώτα είχε φθάσει στο έσχατο σημείο φτώχειας, πήρε μια άλλη σύνταξη, αρκετή ώστε να καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες του.[11] Απεβίωσε στο Παρίσι σε ηλικία 79 ετών.
Εκτός από τα βιβλία που αναφέρθηκαν ήδη εδώ, ο Αντανσόν δημοσίευσε εργασίες και για άλλα θέματα, όπως για το δέντρο μπαομπάμπ, του οποίου η επιστημονική ονομασία αδανσονία (Adansonia) δόθηκε από το επώνυμό του προς τιμή του, για την προέλευση των ποικιλιών των καλλιεργούμενων φυτών, και για τα δένδρα που παράγουν κόμμι.[11]
Τα χειρόγραφά του και το φυτολόγιό του παρέμειναν στα χέρια της οικογένειάς του για περισσότερο από ενάμιση αιώνα, και τελικώς το 1961-1962 αποκτήθηκαν από τη «Βοτανική Βιβλιοθήκη Rachel McMasters Miller Hunt», που μετεξελίχθηκε στο «Ινστιτούτο Hunt για τη Βοτανική Τεκμηρίωση» (HIBD) και ανήκει στο Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον, στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ.[18] Το Ινστιτούτο επανεξέδωσε λίγο καιρό αργότερα το Familles des plantes σε δύο τόμους, σε επιμέλεια του G.H.M. Lawrence.
Εκτός από το μπαομπάμπ, ένα είδος χελώνας που ζει στην Αφρική, το Pelusios adansonii, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του Αντανσόν.[19] Η τυποποιημένη συντομογραφία συγγραφέως Adans. χρησιμοποιείται διεθνώς για αναφορά στον Μισέλ Αντανσόν στη βοτανική βιβλιογραφία
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12170945h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 2,0 2,1 2,2 «Michel Adanson». (Αγγλικά) SNAC. w6wq0t4v.
- ↑ 3,0 3,1 (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. LH//7/49. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Jean-Jacques Amigo: «Sciences de la vie et la terre» Publications de l'olivier. 2017. ISBN-13 978-2-908866-50-6.
- ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Michel-Adanson. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 6,0 6,1 A. Henry: «Le Père Lachaise historique, monumental et biographique» (Γαλλικά) A. Henry. Παρίσι. 1852. σελ. 94.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12170945h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo2015884647. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo2015884647. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Μία ή περισσότερες προτάσεις από το προηγούμενο κείμενο ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Adanson, Michel» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 1 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 183
- ↑ Adanson, Michel: Adanson: the Bicentennial of Michel Adanson's Familles des Plantes - Part one, Hunt botanical library, Carnegie Institute of Technology. Pittsburgh 1963, σελ. 49.
- ↑ 13,0 13,1 Zirkle, Conway: «The Inheritance of Acquired Characters and the Provisional Hypothesis of Pangenesis», The American Naturalist, τόμος 69, σσ. 417-445 (1935)
- ↑ Cornell, John F.: «From Creation to Evolution: Sir William Dawson and the Idea of Design in the Nineteenth Century», Journal of the History of Biology, τόμ. 16, σσ. 137-170 (1983)
- ↑ Adanson: «Adanson, the man», του J.P. Nicolas. «Adanson and his Familles des plantes», του F.A. Stafleu. «The Adanson collection of botanical books and manuscripts», του W.D. Margadant. Hunt Botanical Library, Carnegie Institute of Technology, 1963. σελ. 168
- ↑ Mayr, Ernst: The Growth of Biological Thought: Diversity, Evolution, and Inheritance, Belknap Press, 1982 σελ. 260
- ↑ Delumeau, Jean και O'Connell, Matthew: History of Paradise: The Garden of Eden in Myth and Tradition, University of Illinois Press, 2000, σελ. 222, ISBN 978-0252068805
- ↑ Adanson papers Αρχειοθετήθηκε 10 July 2012 at Archive.is
- ↑ Beolens, Bo, Watkins, Michael και Grayson, Michael: The Eponym Dictionary of Reptiles, Johns Hopkins University Press, 2011, σσ. 1–2).
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Eiselt, J.N.: Geschichte, Systematik und Literatur der Insectenkunde, von den ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart. Als Handbuch für den Jünger und als Repertorium für den Meister der Entomologie bearbeitet, C.H.F. Hartmann, Λειψία 1836
- Nicolas, J.P. (1970). «Adanson, Michel». Dictionary of Scientific Biography. 1. Νέα Υόρκη: Charles Scribner's Sons, σσ. 58-59. ISBN 0-=684-10114-9.
- A voyage to Senegal, the isle of Goree, and the river Gambia, 1759-. Αγγλική μετάφραση του Histoire naturelle du Sénégal