Μύκητες κυάνωσης
Μύκητες κυάνωσης, ή μύκητες κυανόχρωσης (αγγλ. blue stain fungi, sap stain fungi), είναι μύκητες που προκαλούν σκοτεινές μπλε ή μαύρες κηλίδες σε ξυλεία. Ο μεταχρωματισμός αυτός (discolouration) είναι συνήθως μπλε αλλά μπορεί επίσης να είναι γκρι ή μαύρος. Οι μύκητες αυτοί, που λέγονται και χρωστικοί, προσβάλουν κυρίως το κεντρικό μέρος των κορμών, το σομφό ξύλο.[1][2]
Περιλαμβανόμενα είδη
ΕπεξεργασίαΗ ομάδα αυτή των μυκήτων περιλαμβάνει περίπου 100–250 είδη Ασκομυκήτων (Ascomycetes) και Δευτερομυκήτων (Deuteromycetes). Αυτοί διαχωρίζονται σε τρεις διακριτές κατηγορίες[1]:
- Ασκομύκητες από τα γένη Ceratocystis, Ophiostoma, Ceratocystiopsis, Grosmannia. Αυτοί οι μύκητες μεταδίδονται διαμέσου των φλοιοφάγων εντόμων, Scolytinae.
- Μύκητες μαύρης ευρωτίασης (μούχλας), που περιλαμβάνουν τα είδη: Hormonema dematioides, Aureobasidium pullulans, Rhinocladiella atrovirens, και Phialophora.
- Διάφοροι μύκητες όπως λ.χ. Alternaria alternata, Cladosporium sphaerospermum και Cladosporium cladosporioides.
Σημασία της συμβιωτικής σχέσης μεταξύ μυκήτων κυάνωσης και φλοιοφάγων εντόμων
Η συμβιωτική συσχέτιση μεταξύ των φλοιοφάγων εντόμων και των ειδών των μυκήτων κυανόχρωσης είναι ένα πολύ γνωστό και μελετημένο φαινόμενο στη δασική παθολογία. Μερικά είδη όπως λ.χ. το Dendroctonus ponderosae τρέφονται με στρώματα φλοιού ακριβώς κάτω από το φλοιό των πεύκων όπου και αναπτύσσονται από προνύμφες έως ενήλικα έντομα. Το είδος εντόμου Dendroctonus ponderosa (Mountain Pine Beetle) φέρει πάνω του σπόρια τουλάχιστον δύο ειδών μυκήτων κυάνωσης, των Ophiostoma clavigerum και Ophiostoma montium.[3]
Αυτά τα σπόρια μεταφέρονται στον εξωσκελετό των φλοιοφάγων εντόμων, από το ένα δέντρο στο άλλο δέντρο, και βοηθούν τα έντομα να υπερβούν τους αμυντικούς μηχανισμούς των διαφορετικών ειδών πεύκων. Τα έντομα απελευθερώνουν σπόρια. Αυτά τα σπόρια αρχίζουν αμέσως να πολλαπλασιάζονται και να μπλοκάρουν σημαντικά αγγεία μέσα στους ιστούς του κορμού, ώστε το δέντρο να αδυνατεί να παράξει ρετσίνι (ρητίνη) και να αμυνθεί.[4]
Προβλήματα σε κλάδους του ξύλου λόγω προσβολών από μύκητες κυανόχρωσης
Η διασπορά τέτοιων μυκήτων κυάνωσης, ιδίως διαμέσου μεταφορών από ξύλινες παλέτες, τελάρα και κιβώτια δημιουργεί πολλά οικονομικά και εμπορικά ζητήματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί μεταφορές επιζήμιων τέτοιων μυκήτων από τον Καναδά στην Αυστραλία, με αρνητικά αποτελέσματα.[5]
Το ερευνητικό ινστιτούτο του Καναδά, Pulp and Paper Research Institute, έχει αναφέρει ότι χρήση ξυλείας από κυανωμένους κορμούς προκαλεί προβλήματα στην παραγωγή του χαρτοπολτού στη χώρα. Λόγω προσβολών της ξυλείας από μύκητες κυανόχρωσης, παρατηρείται υψηλότατο ποσοστό λεπτόκοκκων ινών και σκόνης στον πολτό με συνέπεια την παραγωγή χειρότερης ποιότητας χαρτιού.[3]
Οικονομική ζημιά
ΕπεξεργασίαΗ οικονομική ζημιά που προκαλείται από τους μύκητες αυτούς είναι σημαντική. Η ξυλεία υποβαθμίζεται οπτικά και έτσι η αισθητική των προϊόντων ξύλου μειώνεται λόγω του συνήθως ανεπιθύμητου μεταχρωματισμού. Μερικοί από τους μύκητες έχει αποδειχθεί ότι επιφέρουν αρνητικά αποτελέσματα στις ιδιότητες αντοχής του προσβεβλημένου ξύλου.[6]
Κυάνωση στην Ελλάδα
ΕπεξεργασίαΗ κυάνωση στην Ελλάδα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Ξυλεία κυρίως μαύρης πεύκης (Pinus nigra) υφίσταται προσβολές από μύκητες κυανόχρωσης (bluestain), ιδίως από τους χρωστικούς μύκητες του γένους Ceratocystis μετά την υλοτομία των δένδρων ή και μετά την πρίση (πριονισμό) της ξυλείας. Η ξυλεία δέχεται την προσβολή αυτή ενόσω είναι χλωρή, σε υγρασίες μεγαλύτερες από 30%.[7]
Η κυάνωση δεν είναι σήψη του ξύλου, εφόσον αυτό διατηρεί τις μηχανικές του αντοχές αλλά προκαλεί μη αισθητικούς μεταχρωματισμούς. Βέβαια δίνει την εντύπωση ότι το ξύλο έχει σαπίσει και αποκλείεται από κατασκευές, όπως π.χ. έπιπλα και κουφώματα. Μεγάλο μέρος της ξυλείας αυτής βάφεται. Η οικονομική ζημιά που προκαλείται, κάθε έτος, στις ελληνικές επιχειρήσεις ξυλείας είναι σημαντική.[8]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Schmidt, Olaf (2006). Wood and Tree Fungi. Springer. σελίδες 125. ISBN 3-540-32138-1.
- ↑ https://www.southernpine.com/using-southern-pine/blue-stain-faqs/
- ↑ 3,0 3,1 Safranyik, Les (2006). The Mountain Pine Beetle A Synthesis of Biology, Management, and Impacts on Lodgepole Pine. Pacific Forestry Centre 506 West Burnside Road Victoria, British Columbia V8Z 1M5: Natural Resources Canada, Canadian Forest Service, Pacific Forestry Centre Victoria, BC Canada. σελίδες 256,257. ISBN 0-662-42623-1.
- ↑ «Fungi: Not just a mushroom». Parks Canada.
- ↑ Howard, Christopher. «Approach to blue stain fungi on ISPM 15‐certified wood packaging in Australia» (PDF).
- ↑ Zabel, Robert (1992). Wood Microbiology. Decay and Its Prevention. Academic Press. σελ. 333-343. ISBN 0-12-775210-2.
- ↑ http://mantanis.users.uth.gr/Idiotites-Xylou.pdf Σύγγραμμα: Ιδιότητες ξύλου, σελ. 69-71, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
- ↑ [[1] «Τεχνικά άρθρα»] Check
|url=value (βοήθεια). Μαντάνης, Γ. (2003). Κυάνωση, περιοδικό ‘’ΕΠΙΠΛέΟΝ’’, τεύχος 4, σελ. 54-55. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2023.[νεκρός σύνδεσμος]