Το Νίομ (στυλ NEOM, αραβικά: نيوم‎ Neom, ορθότερα Νιγιόμ) είναι μια προγραμματισμένη διασυνοριακή πόλη στην επαρχία Ταμπούκ της βορειοδυτικής Σαουδικής Αραβίας. Σχεδιάζεται να ενσωματώσει τεχνολογίες έξυπνων πόλεων και να λειτουργήσει και ως τουριστικός προορισμός. Η τοποθεσία βρίσκεται βόρεια της Ερυθράς Θάλασσας, ανατολικά της Αιγύπτου κατά μήκος του στενού του Τιράν και νότια του Ισραήλ και της Ιορδανίας.[2] Θα καλύπτει συνολική έκταση 26.500 km2 (10.200 τετραγωνικά μίλια) και θα εκτείνεται 460 km κατά μήκος της ακτής της Ερυθράς Θάλασσας.

Νίομ
Λογότυπο του Νίομ
Σαουδική Αραβία
Σημαία
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Νίομ
28°0′23″N 35°12′9″E
ΧώραΣαουδική Αραβία
ΠεριφέρειαΤαμπούκ
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Ταμπούκ
Ίδρυση24 Οκτωβρίου 2017
 • ΔήμαρχοςΝαδμί Αλ-Νασρ[1]
Έκταση26.500 τ.χλμ.
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Σαουδική Αραβία στοχεύει να ολοκληρώσει το πρώτο τμήμα του Νίομ έως το 2025.[3][4] Το έργο έχει εκτιμώμενο κόστος 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων.[5] Στις 29 Ιανουαρίου 2019, η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε ότι είχε δημιουργήσει μια κλειστή μετοχική εταιρεία με την επωνυμία Νίομ με 500 δισεκατομμύρια δολάρια.[6] Στόχος αυτής της εταιρείας, η οποία ανήκει εξ ολοκλήρου στο Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων, το κρατικό επενδυτικό ταμείο, είναι η ανάπτυξη της οικονομικής ζώνης του Νίομ.[7] Το έργο σχεδιάζεται να τροφοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.[8] Ο Ναδμί Αλ-Νασρ είναι ο διευθύνων σύμβουλος της μετοχικής εταιρείας Νίομ.[9]

Εγκαίνια του έργου Επεξεργασία

Η πόλη ανακοινώθηκε από τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχαμάντ μπιν Σαλμάν στο συνέδριο Future Investment Initiative στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας στις 24 Οκτωβρίου 2017.[10] Είπε ότι θα λειτουργεί ανεξάρτητα από το «υφιστάμενο κυβερνητικό πλαίσιο» με τη δική της φορολογική και εργατική νομοθεσία και «αυτόνομο δικαστικό σύστημα».[11] Η Αίγυπτος ανακοίνωσε το 2018 ότι συνεισφέρει κάποια γη στο έργο Νίομ.[12]

Η πρωτοβουλία προέκυψε από το Saudi Vision 2030, ένα σχέδιο που επιδιώκει να μειώσει την εξάρτηση της Σαουδικής Αραβίας από το πετρέλαιο, να διαφοροποιήσει την οικονομία της και να αναπτύξει τους τομείς των δημόσιων υπηρεσιών.[13] Τα σχέδια προβλέπουν τα ρομπότ να εκτελούν λειτουργίες όπως η ασφάλεια, η επιμελητεία, η παράδοση στο σπίτι, η παροχή φροντίδας[14] και η τροφοδοσία της πόλης να είναι αποκλειστικά με αιολική και ηλιακή ενέργεια. Επειδή η πόλη θα σχεδιαστεί και θα κατασκευαστεί από την αρχή, έχουν προταθεί άλλες καινοτομίες στις υποδομές και την κινητικότητα. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή θα ξεκινήσουν με 500 δισεκατομμύρια δολάρια από το Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας και διεθνείς επενδυτές.[15] Η πρώτη φάση του έργου έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί έως το 2025.[16]

Τον Ιούλιο του 2020, η αμερικανική Air Products & Chemicals Inc ανακοίνωσε ότι θα κατασκευάσει τη μεγαλύτερη πράσινη μονάδα υδρογόνου στον κόσμο στη Σαουδική Αραβία. Το έργο των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα ανήκει από κοινού στην Air Products, την ACWA Power της Σαουδικής Αραβίας και τη Νίομ.[17]

Όνομα Επεξεργασία

Το όνομα "Neom" αποτελείται από δύο λέξεις. Τα τρία πρώτα γράμματα σχηματίζουν το αρχαιοελληνικό πρόθεμα νέον. Το τέταρτο γράμμα προέρχεται από τη συντομογραφία των αραβικών: مستقبل‎, ρωμανικά: Mustaqbal, (Πρότυπο:IPA-acw), η αραβική λέξη για το «μέλλον».[18]

Τοποθεσία Επεξεργασία

Το έργο Νίομ[19] βρίσκεται στο Ταμπούκ της Σαουδικής Αραβίας στα βορειοδυτικά του βασιλείου,[20] εκτείνεται μαζί με τον κόλπο της Άκαμπα και 468 χιλιόμετρα ακτογραμμής με παραλίες και κοραλλιογενείς υφάλους, καθώς και βουνά ύψους έως 2.500 μέτρα, με συνολική έκταση περίπου 26.500 τ.χλμ.[21]

Έμπνευση Επεξεργασία

 
Εναέρια λήψη των Cloud Forest και Flower Dome, Gardens by the Bay, Σιγκαπούρη

Μερικές από τις εικονογραφήσεις για το Νίομ αποτελούν έμπνευση από το Gardens by the Bay στη Σιγκαπούρη, αφήνοντας τους σχολιαστές να σημειώσουν: "Η χρήση μιας πραγματικής φωτογραφίας της Σιγκαπούρης για την απεικόνιση ενός επερχόμενου κατασκευαστικού έργου στη Σαουδική Αραβία είναι μια παράξενη επιλογή".[22][23]

Επικεφαλής Επεξεργασία

Ο Κλάους Κλάινφελντ ανακοινώθηκε ως ο εναρκτήριος επικεφαλής για το έργο Νίομ κατά την έναρξή του από τον διάδοχο του θρόνου Μοχαμάντ μπιν Σαλμάν στις 24 Οκτωβρίου 2017.[24] Το 2018, ο Κλάινφελντ υπέγραψε "Υπηρεσίες Επικοινωνίας" με την Gladstone Place Partners LLC για το έργο Νίομ, έναντι αμοιβής $199.500 συν έξοδα $45.000.[25][26]

Στις 3 Ιουλίου 2018, ο Κλάινφελντ ανακοινώθηκε ως νέος σύμβουλος του Μοχαμάντ μπιν Σαλμάν από την 1η Αυγούστου 2018 και έπειτα. Ο Ναδμί Αλ-Νασρ θα τον διαδεχόταν ως ο νέος διευθυντής της Νίομ από την 1η Αυγούστου 2018.[24]

Δημόσιες Σχέσεις Επεξεργασία

Σύμφωνα με μια κατάθεση του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ βάσει του Foreign Agents Registration Act (FARA), η εταιρεία ανάπτυξης μεγαλουπόλεων της Σαουδικής Αραβίας NEOM Company προσέλαβε την αμερικανική εταιρεία συμβούλων δημοσίων σχέσεων και μάρκετινγκ, Έντελμαν για να βοηθήσει με τις δημόσιες σχέσεις στο έργο «έξυπνης πόλης». Σύμφωνα με το τρίμηνο συμβόλαιο με την Έντελμαν που εδρεύει στο Σικάγο, η Νίομ πληρώνει στην Έντελμαν $75.000 το μήνα έως τον Φεβρουάριο, για διεθνή εργασία που εκτελείται για λογαριασμό της αναπτυσσόμενης εταιρείας. Στο πλαίσιο της σύμβασης, η εταιρεία δημοσίων σχέσεων δήλωσε την παροχή επικοινωνιακής υποστήριξης σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών συμβούλων, αναγνώρισης και δέσμευσης ενδιαφερομένων, σχέσεων με τα μέσα ενημέρωσης και ανάπτυξης περιεχομένου. Η Νίομ και η Έντελμαν αρνήθηκαν να σχολιάσουν τη συμφωνία. Κατά τη διάρκεια δύο ετών από το 2019, η Έντελμαν υπολογίζεται ως η τέταρτη εταιρεία δημοσίων σχέσεων που προσλήφθηκε από τη Νίομ μετά τις BCW, Ruder Finn και Teneo. Με βάση αναφορές οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι κάτοικοι της Σαουδικής Αραβίας έχουν σταθεί εμπόδιο στις εξελίξεις της Νίομ, η οποία θα απαιτούσε την επανεγκατάσταση 20.000 κατοίκων, συμπεριλαμβανομένων των μελών της φυλής των Βεδουίνων. Ένα μέλος της εν λόγω φυλής φέρεται να πυροβολήθηκε θανάσιμα επειδή αρνήθηκε να παραδώσει τη γη του, προκαλώντας ανθρωπιστικές ανησυχίες.[27][28][29]

Τον Ιούλιο του 2020, μια χρηματοδότηση με το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα League of Legends συγκέντρωσε σημαντικές αντιδράσεις από την επαγγελματική κοινότητα του League of Legends, συμπεριλαμβανομένων των αθλητών και του προσωπικού του πρωταθλήματος. Η αντίδραση επικεντρώθηκε γύρω από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας, ιδιαίτερα το ιστορικό της σχετικά με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ.[30] Ως αποτέλεσμα των αντιδράσεων, η χορηγία ακυρώθηκε μέσα σε λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση.[31]

Τμήματα Επεξεργασία

The Line Επεξεργασία

Τον Ιανουάριο του 2021, το έργο αποκάλυψε τα σχέδια για το The Line, μια γραμμική πόλη μήκους 170 χιλιομέτρων (110 μίλια) στην περιοχή Νίομ που υποτίθεται ότι έχει 1 εκατομμύριο πολίτες χωρίς συμβατικά αυτοκίνητα.[32]

Neom Bay Επεξεργασία

Οι εργασίες ανάπτυξης της πρώτης φάσης του έργου, Neom Bay, είχαν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν το πρώτο τρίμηνο του 2019 και να ολοκληρωθούν έως το 2020.[33] Τα σχέδια επρόκειτο να περιλάβουν την κατασκευή του αεροδρομίου στο Σάρμα που θα εκτελούσε τακτικές εμπορικές πτήσεις μεταξύ Ριάντ και Νίομ.[34] Το σχέδιο ανάπτυξης του Neom Bay περιλαμβάνει επίσης την κατασκευή της πρώτης αστικής περιοχής στο Νίομ ως μέρος της φάσης 1.[35]

Αεροδρόμιο Neom Bay Επεξεργασία

Τον Ιούνιο του 2019, ανακοινώθηκε ότι το αεροδρόμιο Neom Bay θα αρχίσει να δέχεται εμπορικές πτήσεις μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του αεροδρομίου με μήκος διαδρόμου 3.757 μέτρων (12.326 πόδια).[36][37][38] Το αεροδρόμιο που σχεδιάζεται να βρίσκεται στον κόλπο του Νίομ έχει καταχωρηθεί από τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών (IATA) με τον κωδικό NUM.[37]

Oxagon Επεξεργασία

Η Oxagon (πρώην Βιομηχανική Πόλη Neom) βρίσκεται περίπου 25 χιλιόμετρα (16 μίλια) βόρεια της πόλης της Ντούμπα και καλύπτει περίπου 200–250 τετραγωνικά χιλιόμετρα (77–97 τετραγωνικά μίλια) γης, εκ των οποίων περίπου 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα (15 τετραγωνικά μίλια). Σχηματίζει την βιομηχανική πόλη. Το έργο θα επικεντρωθεί στη σύγχρονη μεταποιητική και βιομηχανική έρευνα και ανάπτυξη με επίκεντρο την επέκταση του λιμανιού της Ντούμπα.[39]

Γεωργία Επεξεργασία

Η Neom σχεδιάζει 6.500 εκτάρια (16.000 στρέμματα) της γύρω γης να γίνουν γεωργικά χωράφια και να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό σε καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένες.[40]

Διεθνές Αεροδρόμιο Neom Επεξεργασία

Η συνολική Περιοχή Ανάπτυξης καλύπτει έκταση 20,2 τ.χλμ. μήκους 6.600 μ. και πλάτους 3.061 μ. Οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη.

Αντιπαραθέσεις Επεξεργασία

Στα τέλη του 2018, μετά τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι, ο διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είπε ότι «κανείς δεν θα επενδύσει [στο έργο] για χρόνια».[41] Οι σύμβουλοι του Νίομ, συμπεριλαμβανομένου του Daniel L. Doctoroff[42] και του αρχιτέκτονα Νόρμαν Φόστερ, αναφέρθηκε ότι απομακρύνθηκαν από το έργο και τον «τοξικό» Σαουδάραβα διάδοχο.[43] Επίσης, το εύρος των έργων που βασίζονται στο όραμα του διαδόχου ενσωματώνει ορισμένες τεχνολογίες που δεν υπάρχουν ακόμη, όπως ιπτάμενα αυτοκίνητα, ρομπότ υπηρέτριες, ρομπότ δεινοσαύρων και ένα γιγάντιο τεχνητό φεγγάρι.[44] Υπολογίζεται ότι 20.000 άνθρωποι θα αναγκαστούν να μετεγκατασταθούν για να φιλοξενήσουν την προγραμματισμένη πόλη.[45]

Προσπάθειες έξωσης της φυλής Χοβέιτατ Επεξεργασία

Στις 13 Απριλίου 2020, ο Abdul Rahim al-Huwaiti δημοσίευσε βίντεο στο διαδίκτυο ανακοινώνοντας ότι οι δυνάμεις ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας προσπαθούσαν να εκδιώξουν τον ίδιο και άλλα μέλη της φυλής Χοβέιτατ από την ιστορική τους πατρίδα για να ανοίξουν τον δρόμο για την ανάπτυξη του Νίομ.[46] Η Alya Abutayah Alhwaiti, μια Σαουδάραβα ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα από την ίδια φυλή κυκλοφόρησε τα βίντεο.[46] Στα βίντεο, ο Abdul Rahim al-Huwaiti είπε ότι θα αψηφούσε τις εντολές έξωσης, αν και περίμενε ότι οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας θα τοποθετούσαν όπλα στο σπίτι του για να τον ενοχοποιήσουν. Αργότερα σκοτώθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας, οι οποίες ισχυρίστηκαν ότι άνοιξε πυρ εναντίον τους.[46] Αυτή η εκδοχή των γεγονότων αμφισβητήθηκε από την Alya Alhwaiti, η οποία είπε ότι δεν κατείχε πυροβόλα όπλα. Η κηδεία του έγινε κοντά στο χωριό al-Khoraibah και είχε μεγάλη παρουσία παρά την ύπαρξη των δυνάμεων ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας.[46]

Οκτώ ξαδέρφια του Abdul Rahim al-Huwaiti συνελήφθησαν επειδή διαμαρτυρήθηκαν κατά της εντολής έξωσης, αλλά η Alya Alhwaiti είπε ότι αυτή και οι ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Δύση ήλπιζαν να αμφισβητήσουν τις συλλήψεις. Η φυλή δεν είναι αντίθετη στην ανάπτυξη του Νίομ, αλλά δεν θέλει να εκδιωχθεί από την παραδοσιακή τους πατρίδα. Η Alya Alhwaiti ισχυρίζεται πως δέχθηκε απειλές για τη ζωή της από υποστηρικτές του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.[46] Οι απειλές αναφέρθηκαν στη βρετανική αστυνομία.[46]

Τον Ιούνιο του 2020, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν προσέλαβε μια αμερικανική εταιρεία δημοσίων σχέσεων και λόμπι για να αντιμετωπίσει την κριτική και τις διαμάχες γύρω από το έργο της πόλης Νίομ. Η χώρα υπέγραψε συμβόλαιο αξίας 1,7 εκατομμυρίων δολαρίων με την εταιρεία δημοσίων σχέσεων Ruder Finn.[47]

Τον Νοέμβριο του 2020, Βρετανοί δικηγόροι που εκπροσωπούν τη φυλή των Βεδουίνων, που εκτοπίστηκαν στην ανάπτυξη του Νίομ, προέτρεψαν τον Ντόμινικ Ράαμπ να μποϊκοτάρει τη Σύνοδο Κορυφής των G20 στη Σαουδική Αραβία. Οι δικηγόροι ανέφεραν ότι η Βρετανία έχει ηθική υποχρέωση να λάβει θέση για την υπεράσπιση της φυλής και να φέρει αντιμέτωπη τη Σαουδική Αραβία αναφορικά με τα θέματα της περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων.[48]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. PROFILE: Who is Nadhmi al-Nasri, the new CEO of Saudi Arabia’s NEOM?, alarabiya.net.
  2. "نيوم".. تفاصيل أضخم مشروع سعودي ممتد بين 3 دول سكاي نيوز عربية , نشر في 24 أكتوبر 2017 ودخل في 24 أكتوبر 2017.
  3. «Saudi Arabia to Begin Building Homes in $500 Billion Futuristic City Neom». www.bloomberg.com. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2021. 
  4. Bostock, Bill. «Everything we know about Neom, a 'mega-city' project in Saudi Arabia with plans for flying cars and robot dinosaurs». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2021. 
  5. Said, Justin Scheck, Rory Jones and Summer (2019-07-25). «A Prince's $500 Billion Desert Dream: Flying Cars, Robot Dinosaurs and a Giant Artificial Moon» (στα αγγλικά). Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. https://www.wsj.com/articles/a-princes-500-billion-desert-dream-flying-cars-robot-dinosaurs-and-a-giant-artificial-moon-11564097568. Ανακτήθηκε στις 2020-03-10. 
  6. «UPDATE 1-Saudi NEOM set up as joint stock company run by state fund...» (στα αγγλικά). Reuters. 2019-01-29. https://uk.reuters.com/article/saudi-neom-idUKL5N1ZT4C9. Ανακτήθηκε στις 2019-01-29. 
  7. «Saudi Arabia announces creation of Neom Company». Arab News (στα Αγγλικά). 29 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2019. 
  8. «Submerged floating bridge wins 'Dream NEOM' contest in KSA». Arab News (στα Αγγλικά). 13 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2019. 
  9. «Saudi Arabia announces creation of Neom Company». Arab News (στα Αγγλικά). 29 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2019. 
  10. «Saudi Arabia Just Announced Plans to Build a Mega City That Will Cost $500 Billion». Bloomberg L.P.. 24 October 2017. https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-10-24/saudi-arabia-to-build-new-mega-city-on-country-s-north-coast. 
  11. «Saudis set $500 billion plan to develop zone linked with Jordan and Egypt». CNBC. 24 October 2017. https://www.cnbc.com/2017/10/24/saudis-500-billion-plan-to-neom-business-city.html. 
  12. «NEOM: A new channel for Egyptian-Saudi cooperation». EgyptToday. 16 Αυγούστου 2018. 
  13. «Saudi Arabia Reveals NEOM, its Planned Futuristic Megacity». Inverse. 25 Οκτωβρίου 2017. 
  14. «Saudi Arabia's new city, Neom, a mecca for robots». The Washington Times. 24 October 2017. https://www.washingtontimes.com/news/2017/oct/24/saudi-arabias-new-city-neom-mecca-robots/. 
  15. «Saudi Arabia's new super city: Fast facts». Fox Business. 24 October 2017. http://www.foxbusiness.com/features/2017/10/24/saudi-arabias-new-super-city-fast-facts.html. 
  16. «NEOM - Frequently Asked Questions» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2017. 
  17. «Can Saudi's Neom be a blueprint of a hydrogen-run city?». H2 Bulletin. 12 January 2021. https://www.h2bulletin.com/saudi-neom-blueprint-hydrogen-city/. 
  18. «What does Saudi Arabia's mega project 'NEOM' actually stand for?». Alarabiya. 24 October 2017. http://english.alarabiya.net/en/business/economy/2017/10/24/What-does-NEOM-mean-.html. 
  19. «NEOM Saudi Arabia Mega-City - Neom Saudi City». Neom Saudi City (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2018. 
  20. Louis Boisgibault, Fahad Al Kabbani (2020): Energy Transition in Metropolises, Rural Areas and Deserts. Wiley - ISTE. (Energy series) (ISBN 9781786304995).
  21. «WHERE IS NEOM? THE UNIQUE LOCATION». NEOM SAUDI CITY. 25 Οκτωβρίου 2017. 
  22. VICE uses a picture of Gardens by the Bay in a story about a Saudi Arabia megacity, leaving people perplexed, Oct. 25, 2017
  23. Saudi Arabia Is Building a $643-Billion, Green-Powered Megacity, By Alex Stanhope, Oct 25 2017, Vice
  24. 24,0 24,1 «Klaus Kleinfeld named adviser to Saudi crown prince, NEOM appoints new CEO». Arabnews. Retrieved 03 July 2018.. http://www.arabnews.com/node/1332281/saudi-arabia. 
  25. FARA registration, US department of Justice
  26. «Saudi Arabia's client roster». www.prweek.com. 
  27. «Saudis hire world's largest PR firm for help with megacity project». Foreign Lobby. 24 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2020. 
  28. «Saudi Arabia Hires Edelman To Handle Global PR For Megacity». Saudi Arabia News. 27 Νοεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2020. 
  29. «Saudi tribe challenges crown prince's plans for tech city». BBC News. 23 April 2020. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-52375343. Ανακτήθηκε στις 23 April 2020. 
  30. «LEC ends NEOM partnership following staff outrage». ESPN.com (στα Αγγλικά). 30 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  31. «LoL Esports». lolesports.com. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. 
  32. Avery, Dan (26 Ιανουαρίου 2021). «Saudi Arabia Building 100-Mile-Long "Linear" City». Architectural Digest (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2021. 
  33. «Saudi Arabia to start first phase of Neom project». Arab News (στα Αγγλικά). 16 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2019. 
  34. «Saudi Arabia gives green light for development of NEOM Bay». english.alarabiya.net (στα Αγγλικά). 16 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2019. 
  35. Bloomberg. «Saudi Arabia to begin building homes in futuristic city Neom». ArabianBusiness.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2019. 
  36. «Saudi civil aviation announces the opening of NEOM Bay airport». Arab News (στα Αγγλικά). 25 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2019. 
  37. 37,0 37,1 «Neom airport wins IATA classification as commercial facility». Saudigazette (στα Αγγλικά). 22 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2019. 
  38. «Saudi Arabia's NEOM airport set to receive first commercial flight on June 30». english.alarabiya.net (στα Αγγλικά). 29 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2019. 
  39. U.S Saudi Businesses Cooperation (29 Απριλίου 2021). «parsons-corporation-awarded-neom-contract/». 
  40. «The future of food». Neom. 
  41. Saudi prince’s flagship plan beset by doubts after Khashoggi death, Simeon Kerr and Anjli Raval, December 12, 2018, Financial Times
  42. Top tech execs will help Saudi Arabia build its mega city of the future, By Zahraa Alkhalisi, October 11, 2018, CNN
  43. Khashoggi killing derails Bin Salman’s flagship project, December 12, 2018, Middle East Monitor
  44. «A Prince's $500 Billion Desert Dream: Flying Cars, Robot Dinosaurs and a Giant Artificial Moon». The Wall Street Journal. 25 July 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 August 2019. https://archive.today/20190806210715/https://www.wsj.com/articles/a-princes-500-billion-desert-dream-flying-cars-robot-dinosaurs-and-a-giant-artificial-moon-11564097568. Ανακτήθηκε στις 16 August 2019. 
  45. «Saudi Arabia Crown Prince's $500B city aims for futuristic 'Jetsons'-like amenities». FOXBusiness. 26 Ιουλίου 2019. 
  46. 46,0 46,1 46,2 46,3 46,4 46,5 Gardner, Frank (23 April 2020). «Saudi tribe challenges crown prince's plans for tech city». BBC News. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-52375343. Ανακτήθηκε στις 23 April 2020. 
  47. «Saudi prince defends trophy projects amid crisis». Asia Times. 2 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020. 
  48. Rothwell, James (10 November 2020). «Dominic Raab urged to boycott G20 over Saudi Arabia's bid to evict Bedouin tribe from homeland». https://www.telegraph.co.uk/news/2020/11/10/dominic-raab-urged-boycott-g20-saudi-arabias-bid-evict-bedouin/. Ανακτήθηκε στις 10 November 2020. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία