Νιλς Φίνσεν
Ο Νιλς Ρύμπεργκ Φίνσεν (Niels Ryberg Finsen, 15 Δεκεμβρίου 1860 – 24 Σεπτεμβρίου 1904) ήταν Δανός ιατρός και ερευνητής που γεννήθηκε στις Νήσους Φερόες από γονείς ισλανδικής καταγωγής. Βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1903 «σε αναγνώριση της συνεισφοράς του στη θεραπεία ασθενειών, και ειδικότερα του κοινού ερυθηματώδους λύκου, με συγκεντρωμένη φωτεινή ακτινοβολία, με την οποία άνοιξε άνοιξε νέο δρόμο στην ιατρική επιστήμη.»[5]
| Νιλς Φίνσεν | |
|---|---|
 | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Niels Ryberg Finsen (Δανικά) |
| Γέννηση | 15 Δεκεμβρίου 1860[1][2][3] Τόρσχαβν[4] |
| Θάνατος | 24 Σεπτεμβρίου 1904[1][2][3] Κοπεγχάγη[4] |
| Υπηκοότητα | Βασίλειο της Δανίας |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης |
| Σύζυγος | Ingeborg Balslev |
| Τέκνα | Valgerda Finsen |
| Γονείς | Hannes Finsen |
| Βραβεύσεις | βραβείο Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας (1903) και Βραβείο Κάμερον του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου |
| Επιστημονική σταδιοδρομία | |
| Ερευνητικός τομέας | φωτοθεραπεία |
| Ιδιότητα | ιατρός, διδάσκων πανεπιστημίου και επιστήμονας |
| δεδομένα () | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Νιλς Φίνσεν γεννήθηκε στο Τόρσχαβν ως το δεύτερο από τα 4 παιδιά των γονέων του, Χάνες Στάινγκριμ Φίνσεν (Hannes Steingrim Finsen) και Γιοχάνε Φρόμαν (Johanne Fröman)[6]. Η οικογένεια είχε εγκατασταθεί στο Tórshavn από την Ισλανδία το 1858, όταν ο πατέρας του διορίσθηκε Landfoged, δηλαδή συλλέκτης φόρων για όλο το αρχιπέλαγος ή θησαυροφύλακας και επικεφαλής της αστυνομίας[7] (στα ισλανδικά landfógeti, στα δανικά landfoged, στα φεροϊκά (land)fúti). Ο Νιλς έχασε τη μητέρα του σε ηλικία 4 ετών, οπότε ο πατέρας του νυμφεύθηκε την αδελφή της, την Μπιργκίτε Κιρστίνε (Birgitte Kirstine Formann), με την οποία απέκτησαν άλλα έξι παιδιά. Το 1871 ο πατέρας του έγινε περιφερειάρχης (Amtmand) των Νήσων.
Ο Νιλς Φίνσεν ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευσή του στο Τόρσχαβν και το 1874 στάλθηκε στο κολέγιο Herlufsholm, κοντά στην Κοπεγχάγη, όπου ήταν μαθητής και ο μεγαλύτερος αδελφός του Όλαφ. Αντίθετα με τον Όλαφ, ο Νιλς φαίνεται ότι είχε δυσκολία εκεί, καθώς ο διευθυντής έγραψε ότι ήταν «ένα καλόκαρδο παιδί, αλλά με μικρές δεξιότητες και ενέργεια».[8] Ως συνέπεια των χαμηλών βαθμών του, συνέχισε στο σχολείο που είχε πάει και ο πατέρας του, το Lærði skólinn στο Ρέικιαβικ, το 1876. Η βαθμολογία του εκεί βελτιώθηκε εντυπωσιακά.
Σπουδές και έργο στην ιατρική Επεξεργασία
Το 1882 ο Φίνσεν επέστρεψε στη Δανία για να σπουδάσει ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, από το οποίο απεφοίτησε το 1890. Στη συνέχεια εργάσθηκε στο εργαστήριο ανατομίας του πανεπιστημίου. Τρία χρόνια αργότερα, παραιτήθηκε για να αφοσιωθεί πλήρως στην επιστημονική έρευνα και το 1898 έγινε καθηγητής στο πανεπιστήμιο.
Το Ινστιτούτο Φίνσεν ιδρύθηκε το 1896 και ο Φίνσεν διετέλεσε ο πρώτος του πρόεδρος. Αργότερα συγχωνεύθηκε με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης (Rigshospitalet) και σήμερα αποτελεί ένα ερευνητικό εργαστήριο για τον καρκίνο που ειδικεύεται στην πρωτεόλυση.
Ο Φίνσεν υπέφερε από τη νόσο Niemann-Pick, κάτι που του έδωσε την ιδέα της ηλιοθεραπείας και της διερευνήσεως των επιδράσεων του φωτός στους ζωντανούς οργανισμούς[9]. Με τον τρόπο αυτό έγινε γνωστός για τη θεωρία του της φωτοθεραπείας, κατά την οποία συγκεκριμένα μήκη κύματος φωτός μπορούν να έχουν ιαματικές ιδιότητες. Τα πλέον αξιόλογα συγγράμματά του είναι τα Finsen Om Lysets Indvirkninger paa Huden («Ο Φίνσεν επί των επιδράσεων του φωτός στο δέρμα», 1893) και το Om Anvendelse i Medicinen af koncentrerede kemiske Lysstraaler («Η χρήση των συγκεντρωμένων ακτίνων χημικού φωτός στην ιατρική», 1896). Οι εργασίες αυτές μεταφράσθηκαν και εκδόθηκαν γρήγορα στη γερμανική και τη γαλλική γλώσσα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του διερεύνησε τις επιδράσεις του χλωριούχου νατρίου, καταγράφοντας τα αποτελέσματα μιας δίαιτας φτωχής σε νάτριο, τα οποία εξέδωσε το 1904 υπό τον τίτλο En Ophobning af Salt i Organismen («Συγκέντρωση άλατος στον οργανισμό»)[6].
Προσωπική ζωή Επεξεργασία
Ο Φίνσεν νυμφεύθηκε την Ίνγκεμποργκ Μπάλσλεφ (Ingeborg Balslev, 1868-1963) στις 29 Δεκεμβρίου 1892.
Η υγεία του άρχισε να χειροτερεύει ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1880. Είχε καρδιακά προβλήματα και υπέφερε από κοιλιακή υδρωπικία (ασκίτη) και γενική αδυναμία. Ο νους του ωστόσο παρέμεινε ανεπηρέαστος και συνέχισε να εργάζεται ακόμα και όταν βρισκόταν σε αναπηρικό αμαξίδιο. Απεβίωσε στην Κοπεγχάγη σε ηλικία 44 ετών.
Τιμητικές διακρίσεις Επεξεργασία
- Το 1899 ο Φίνσεν έγινε ιππότης του Τάγματος του Ντάνεμπρογκ.
- Με τη βράβευσή του με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1903 έγινε ο πρώτος Δανός και γενικότερα Σκανδιναβός που το κέρδισε ποτέ και ο μοναδικός γεννημένος στις Νήσους Φερόες που έχει πάρει ποτέ Βραβείο Νόμπελ μέχρι σήμερα.
- Μεγάλο μνημείο προς τιμή του, σχεδιασμένο από τον Ρούντολφ Τέγκνερ, τοποθετήθηκε το 1909 έξω από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης (το μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας). Παριστάνει τρεις γυμνές ανθρώπινες μορφές που δείχνουν προς τον ουρανό και έχει τίτλο Mod lyset («Προς το φως»). Συμβολίζει την κύρια επιστημονική θεωρία του Φίνσεν ότι το φως μπορεί να έχει ιαματικές ιδιότητες[10].
Ονομάσθηκαν προς τιμή του Επεξεργασία
- Το «Εργαστήριο Φίνσεν» του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Κοπεγχάγης (βλ. και παραπάνω)
- Η οδός Finsensvej στο Φρέντερικσμπεργκ
- Ο Σταθμός Ηλεκτροπαραγωγής Φίνσεν στο βόρειο άκρο του παραπάνω δρόμου.
- Μία από τις κεντρικές οδούς του Τόρσχαβν, όπου υπάρχει επίσης μνημείο προς τιμή του.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Niels-Ryberg-Finsen. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w6vq4061. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 10366467. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Ιατρική 1903 στο nobelprize.org
- ↑ 6,0 6,1 http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1903/finsen-bio.html
- ↑ «landfoged» (στα δανέζικα). Den Store Danske. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015.
- ↑ Nielsen, Louis. «Niels Ryberg Finsen Danmarks første Nobelpristager» (στα Danish). Rostras Forlag. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015.
- ↑ «Niels Ryberg Finsen - Biographical». Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2014.
- ↑ «Towards the Light». Copenhagen Municipality. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2013.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Βιογραφία από το `Ιδρυμα Nobel
- Ο Φίνσεν στο «engines of our ingenuity»
- Λεπτομερής βιογραφία (μόνο στη δανική γλώσσα)
- Ιστότοπος του Εργαστηρίου (αρχικώς Ινστιτούτου) Φίνσεν Αρχειοθετήθηκε 2009-04-09 στο Wayback Machine. στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης
- «Ο φίλος μας ο Ηλιος»: Εικόνες φωτοθεραπείας από τη συλλογή της Βιβλιοθήκης Osler, περ. 1901-1944, ψηφιακή έκθεση στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ