Νταμπίσα της Βοσνίας
Ο "Στέφαν" Νταμπίσα, σερβοκροατικά: Стјепан ή Стефан Дабиша / Stjepan ή Stefan Dabiša, ουγγρικά: Dabiša István, (απεβ. στις 8 Σεπτεμβρίου 1395) από τον Οίκο των Κοτρομάνιτς ήταν ο 2ος βασιλιάς της Βοσνίας, από τον Μάρτιο του 1391 μέχρι το τέλος του. Εκλεγμένος για να διαδεχθεί τον πρώτο βασιλιά, τον Tβρτκο Α΄, ο Νταμπίσα διατήρησε αρχικά την ακεραιότητα του βασιλείου της Βοσνίας. Αντιστάθηκε με επιτυχία στην Ουγγαρία, τη Νάπολη, ακόμη και στους Οθωμανούς. Ωστόσο το τελευταίο μέρος της βασιλείας του είδε την άνοδο μεγιστάνων και σημαντική απώλεια του εδάφους και της επιρροής της Βοσνίας.
| Νταμπίσα της Βοσνίας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 14ος αιώνας |
| Θάνατος | 1395 Kraljeva Sutjeska |
| Θρησκεία | Χριστιανισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ελένη της Βοσνίας |
| Τέκνα | Stana Kotromanić, Princess of Bosnia |
| Γονείς | Ninoslav Kotroman και Βλαντίσλαβ της Βοσνίας |
| Οικογένεια | Οίκος των Κοτρομάνιτς |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ιστορικό Επεξεργασία
Η σχέση του Νταμπίσα με την υπόλοιπη οικογένεια Kοτρομάνιτς είναι αβέβαιη. Σε μία επιστολή, ο Νταμπίσα αποκαλούσε τον εαυτό του νεότερο αδελφό του Tβρτκο Α΄, ο οποίος έγινε μπαν της Βοσνίας το 1353, αλλά αυτό δεν πρέπει να εκληφθεί κυριολεκτικά. [1] Επηρεασμένη από τα γραπτά τού χρονικογράφου της Ραγκούζας του 16ου αι. Mαύρο Ορμπίνι, η ιστοριογραφία της εποχής του συνήθως περιγράφει τον Νταμπίσα ως νόθο γιο του Nινόσλαβ, ο οποίος ήταν αδελφός τού πατέρα τού Tβρτκο Α΄, Βλαντίσλαβ. [2]
Σύμφωνα με τον Oρμπίνι, ο Νταμπίσα κυβέρνησε την ζούπα(νια) (κομητεία) της Nερέτβα (που αντιστοιχεί στην περιοχή γύρω από τον Άνω Nερέτβα και την πόλη Kόνιτς) και, υποστηρίζοντας τον αδελφό τού Tβρτκo Α΄, Βουκ, συμμετείχε στην εξέγερση, που οδήγησε στην κατάθεση τού Τβρτκο Α΄ το 1366. Ωστόσο ο Νταμπίσα είναι ο μόνος επαναστάτης, που αναφέρεται από τον Oρμπίνι, του οποίου το όνομα δεν εμφανίζεται στις σύγχρονες αφηγήσεις της εξέγερσης. Ο Τβρτκo Α΄ επικράτησε το 1367 και εξόρισε τον Νταμίσα, ανακαλώντας τα εδάφη του. Ο Νταμπίσα πέρασε τις επόμενες δύο δεκαετίες στην αφάνεια, ενώ ο Tβρτκo Α΄ είχε στεφθεί ο ίδιος βασιλιάς της Βοσνίας το 1377. [2]
Εκλογές και αρχική επιτυχία Επεξεργασία
Ο Νταμπίσα φαίνεται να έχει επιδιορθώσει τις σχέσεις του με τον βασιλιά Tβρτκo Α΄ στα τέλη της δεκαετίας του 1380, καθώς καταγράφεται στη βασιλική Αυλή στη Σουτιέσκα τον Ιούνιο του 1390. Κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες μετά το ξαφνικό τέλος τού Tβρτκo Α΄ στις 10 Μαρτίου 1391, ο Νταμπίσα εξελέγη βασιλιάς από τη συνέλευση (rusag). Ειδοποίησε αμέσως τις αρχές των γειτονικών δημοκρατιών της Βενετίας και της Ραγκούσας, οι οποίες αναγνώρισαν την ανάρρησή του την 1η και 15η Ιουνίου αντίστοιχα, καθώς και τους βασιλείς Σιγισμούνδο της Ουγγαρίας και Λαδίσλαο της Νάπολης. [2] Ακολουθώντας τα βήματα τού προκατόχου του, ο Νταμπίσα άρχισε να χρησιμοποιεί το βασιλικό όνομα "Στέφαν". [1]
Στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του, ο Νταμπίσα διατήρησε με επιτυχία την ακεραιότητα του βασιλείου της Βοσνίας του Tβρτκo Α΄, το οποίο περιλάμβανε όχι μόνο την ίδια τη Βοσνία, αλλά και την ίδια την Κροατία, τη Δαλματία, τη Ζαχλούμια και τη Ράσκια. Οι δύο πρώτες περιοχές είχαν κατακτηθεί από τον βασιλιά Σιγισμούνδο της Βοημίας & Γερμανίας και τη σύζυγό του Μαρία βασίλισσα της Ουγγαρίας, και οι άμεσες προσπάθειες της Δημοκρατίας της Ραγκούσας να πείσει τις πόλεις της Δαλματίας να επιστρέψουν στην επικυριαρχία του ουγγρικού στέμματος κατέληξαν σε αποτυχία. Ο Σιγισμούνδος και η Mαρία δεν ήταν οι μόνοι, που διεκδικούσαν τη Δαλματία ή γενικά τα ουγγρικά εδάφη. Επιμένοντας ότι ο Νταμπίσα δεν υποστήριξε την προσπάθειά του για τον ουγγρικό θρόνο τόσο αποτελεσματικά όσο ο προκάτοχός του, ο βασιλιάς Λαδίσλαος της Νάπολης άρχισε να επιβάλλει τη δική του αξίωση για τη Δαλματία και την Κροατία. Ο Tβρτκo Α΄ είχε δηλώσει ότι υποστήριζε τον Λαδίσλαο, όταν επέκτεινε το βασίλειό του για να συμπεριλάβει αυτές τις χώρες. O Νταμπίσα παρέμεινε στο πλευρό τού Λαδισλάου στον αγώνα του εναντίον τού Σιγισμούνδου. [1]
Από τον Tβρτκο Α΄, ο Νταμπίσα κληρονόμησε επίσης την εχθρότητα του Ούγγρου βασιλιά, ο οποίος προσπάθησε να ανακτήσει τα εδάφη που έχασε από τον Tβτκo Α΄. Η επιθυμία του Σιγισμούνδου να εξισωθεί ο πόλεμός του εναντίον της Βοσνίας με μία σταυροφορία, έλαβε την έγκριση του πάπα Βονιφάτιου Θ΄. [1] Ο Νταμπίσα ήταν Ρωμαιοκαθολικός, [3] αλλά ένας σημαντικός πληθυσμός τού βασιλείου του αποτελούνταν από οπαδούς της Βοσνιακής Εκκλησίας (Βογόμιλοι) και της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που ονομάζοντo «αιρετικοί και σχισματικοί» αντίστοιχα στην επιστολή του Σιγισμούνδου προς τον Βονιφάτιο Θ΄. [4] Δεν είναι γνωστό τι προέκυψε από αυτή την προγραμματισμένη επίθεση. [1] Την άνοιξη του 1392 τα στρατεύματα του Νταμπίσα νίκησαν μία οθωμανική εισβολή, αναπολώντας τη νίκη του Tβρτκo Α΄ στη μάχη της Μπιλέτσα. [5] Μέσα σε έναn χρόνο, ο Νταμπίσα και ο Σιγισμούνδος συμφώνησαν σε ανακωχή. [1]
Σημάδια παρακμής Επεξεργασία
Ενώ το βασίλειο της Βοσνίας διατήρησε τη θέση του μεταξύ των γειτονικών κρατών αμέσως μετά το τέλος του Tβρτκo Α΄, ήταν ήδη κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Νταμπίσα που οι συνθήκες στο κράτος άρχισαν να επιδεινώνονται. Η αριστοκρατία δυνάμωσε και για πρώτη φορά έδρασε ανεξάρτητα από τον βασιλιά, ξεκινώντας από την οικογένεια των Σανκόβιτς της Zαχλούμια. Ο Νταμπίσα περιόρισε τη δύναμη του Σανκόβιτς, αλλά η τάση ήταν μη αναστρέψιμη και τελικά οδήγησε στην αποδυνάμωση της βασιλικής εξουσίας. [5] Ο Χρβόιε Βούκσιτς Χρβατίνιτς, ο κορυφαίος μεγιστάνας του βασιλείου, ο οποίος κυβέρνησε την Κροατία για λογαριασμό τού βοσνιακού στέμματος και σε πείσμα των ουγγρικών αξιώσεων, ήρθε σε συμφωνία με τον Σιγισμούνδο και τη Mαρία, αλλά παρέμεινε πιστός στον Νταμπίσα. Ο Νταμπίσα και οι άλλοι υποτελείς του πλησίαζαν επίσης σε συμφωνία με τον Σιγισμούνδο, και οι δύο βασιλείς αναμενόταν να κάνουν τον συμβιβασμό του Ντάκοβo τον Μάιο του 1393. Τελικά η συνάντηση δεν έγινε. [6]
Τον Ιούνιο του 1394 ο βασιλιάς Νταμπίσα βρισκόταν σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Ιωάννη Χόρβατ, ένθερμο υποστηρικτή του Λαδίσλαου και εχθρό του Σιγισμούνδου. Διέταξε να βοηθήσουν άνδρες από τα νησιά Μπρατς, Χβαρ και Κορτσούλα στην πολιορκία του Όμις, μίας πόλης που κυβερνούσε ο Χόρβατ. [6] Ο Σιγισμούνδος, ο οποίος είχε συγκεντρώσει στρατό από τον Απρίλιο, εκμεταλλεύτηκε τη διχόνοια. Στη μάχη του Ντόμπορ επήλθε η ήττα και η εκτέλεση τού Ιωάννη Χόρβατ, καθώς και η καταστροφή της ομώνυμης πόλης στον ποταμό Βόσνα από τα στρατεύματα του Σιγισμούνδου. Λίγο αργότερα, σε ένα στρατόπεδο κοντά στα ερείπια της πόλης, ο Νταμπίσα υποτάχθηκε στον Σιγισμούνδο. Παραιτήθηκε από την Κροατία και τη Δαλματία υπέρ τού βασιλιά της Ουγγαρίας και, με τη συμφωνία των υποτελών του, τον αναγνώρισε ως φεουδάρχη του καθώς και ως διάδοχο του θρόνου της Βοσνίας. Δεν είναι σαφές τι ώθησε τον Νταμπίσα να συμφωνήσει με τόσο σκληρούς όρους. Σε αντάλλαγμα, όπως φαίνεται από μία συνθήκη που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 1394, ο Σιγισμούνδος συμπεριέλαβε τον Νταμπίσα μεταξύ των υψηλόβαθμων Ούγγρων αξιωματούχων και τον ονόμασε κόμη (ispán) του Σομόγκυ. [7] [8]
Το τέλος του και τα μετέπειτα συμβάντα Επεξεργασία
Η συμφωνία για την αναγνώριση του Σιγισμούνδου ως βασιλιά μετά τον Νταμπίσα δείχνει, ότι ο τελευταίος ήταν τότε σε προχωρημένη ηλικία. [7] Πράγματι, η υγεία του βασιλιά Νταμπίσα επιδεινώθηκε στις αρχές του 1395. Στα τέλη Μαρτίου, γράφοντας από το Μπίστσε στη Zαχλούμια, ο Νταμπίσα ζήτησε από τις αρχές της Ραγκούζας να στείλουν έναν γιατρό. Τον επόμενο μήνα στη Σουτιέσκα, εξέδωσε καταστατικό παραχώρησης του χωριού Βελιάτσι της Ζαχλούμια στην κόρη του Στάνα, της οποίας η κόρη Βλαντίκα παντρεύτηκε τον ευγενή Γιουράι Ραντιβόιεβιτς. [2] Απεβίωσε στις 8 Σεπτεμβρίου 1395. Παρά το γεγονός ότι αρχικά είχε συναινέσει στη συμφωνία του Νταμπίσα με τον Σιγισμούνδο, η χήρα τού Νταμπίσα Ελένη ήταν αυτή, που κατάφερε να ανέβει στον θρόνο με την υποστήριξη των μεγιστάνων. [9]
Παρά το ευοίωνο ξεκίνημα, η βασιλεία του Νταμπίσα τελείωσε με το βασίλειο της Βοσνίας να εμφανίζει τα πρώτα σημάδια παρακμής. Μεγάλο μέρος της εξαιρετικής κληρονομιάς του Tβρτκo Α΄ χάθηκε το καλοκαίρι του 1394 και το κράτος επανέλαβε τα προηγούμενα όριά του. Ο Νταμπίσα άφησε το κράτος της Βοσνίας πιο εξαρτημένο από την Ουγγαρία από ποτέ, και η επιρροή τού βασιλείου στα Βαλκάνια μειώθηκε. [7]
Οικογένεια Επεξεργασία
Νυμφεύτηκε την Ελένη Γκρούμπα από τον Οίκο των Νικόλιτς της Ζαχλούμια και είχε τέκνο:
- Στάνα, κυρία του Βελιάτσι της Ζαχλούμια.
- Βλαντίκα, παντρεύτηκε τον Γιουράι Ραντιβόιεβιτς.
Bιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ćirković 1964, σελ. 170.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ćošković 2009.
- ↑ Fine 1994, σελ. 281.
- ↑ Fine 1994, σελ. 279.
- ↑ 5,0 5,1 Ćirković 1964, σελ. 171.
- ↑ 6,0 6,1 Ćirković 1964, σελ. 173.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Ćirković 1964, σελ. 174.
- ↑ Engel 1996, σελ. 176.
- ↑ Ćirković 1964, σελ. 176.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Ćirković, Sima (1964). Историја средњовековне босанске државе (στα Σερβοκροατικά). Srpska književna zadruga.
- Ćošković, Pejo (2005), «Dabiša (Stjepan Dabiša)», Kotromanići (Miroslav Krleža Institute of Lexicography), http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=249#Dabisa
- Engel, Pál (1996). Magyarország világi archontológiája, 1301–1457, I. [Secular Archontology of Hungary, 1301–1457, Volume I] (στα Ουγγρικά). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 963-8312-44-0.
- Fine, John Van Antwerp, Jr. (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.