Οκτάς

* Για το ομώνυμο όργανο ουράνιων μετρήσεων δείτε Οκτάντας.

Ο Οκτάς (λατινικά: Octans, συντομογραφία: Oct) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1763 από τον Νικολά-Λουί ντε Λακάιγ και ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός, αόρατος από την Ελλάδα, και συνορεύει με τους παρακάτω επτά αστερισμούς: Τράπεζα, Ύδρος, Τουκάνα, Ινδός, Ταώς, Πτηνόν και Χαμαιλέων. Το αρχικό όνομα που είχε δώσει ο Λακάιγ ήταν Octans Hadleianus, προς τιμή του Τζων Χάντλεϋ (Hadley) που είχε εφεύρει το ομώνυμο αστρονομικό όργανο (βλ. οκτάντας) το 1730. Ο Οκτάς εμφανίζεται εξάλλου στη γαλλική έκδοση του «Άτλαντος» του Τζον Φλάμστηντ ως l' Octans Reflexion.

Οκτάς
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	Oct
Λατινικό όνομα	Octans
Γενική	Octantis
Έκταση	291,0 τετ. μοίρες (0,706 %) Κατάταξη 50ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	60
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 0° - 90°S

Οι φωτεινότεροι αστέρες

Σε όλο τον αστερισμό υπάρχει μόνο ένας αστέρας φωτεινότερος του τέταρτου μεγέθους, και κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα, παρ' όλα αυτά ο Γκουλντ του απέδιδε 88 αστέρες μέχρι έβδομου μεγέθους.

• Ο β Οκτάντος έχει φαινόμενο μέγεθος 4,15 και φασματικό τύπο A9 IV-V.
• Ο δ Οκτάντος έχει φαινόμενο μέγεθος 4,32 και φασματικό τύπο K2 III.
• Ο ν είναι και ο φωτεινότερος ολόκληρου του αστερισμού, με φαιν. μέγεθος 3,76 και φασμ. τύπο K0 III.
• Ο θ έχει φαιν. μέγεθος 4,78 και φασματ. τύπο K3 III.

Αξιοσημείωτα στον αστερισμό

• Το πλέον αξιοσημείωτο του αστερισμού είναι ότι σε αυτόν βρίσκεται ο Νότιος Ουράνιος Πόλος της ουράνιας σφαίρας. Συγκεκριμένα, ο φαιν.μεγέθους 5,47 αστέρας σ Οκτάντος είναι γνωστός ως Νότιος Πολικός Αστέρας, ως ο εγγύτερος στο Νότιο Ουράνιο Πόλο αστέρας με φαινόμενο μέγεθος μικρότερο του 6 (απόσταση από τον Πόλο 45΄το έτος 1900 και 63΄το 2000).

• Ο ερυθρός γίγαντας R Οκτάντος είναι μεταβλητός αστέρας τύπου Mira, με φαιν.μέγεθος που κυμαίνεται από 6 (μόλις ορατός με γυμνό μάτι) μέχρι 13 με περίοδο δεκατρείς μήνες.

• Το ανοικτό σμήνος Melotte 227 με φαιν.μέγεθος 5,3 καταλαμβάνει πάνω από μισή τετραγωνική μοίρα στον ουρανό.

• Ο γαλαξίας NGC 6438 έχει φαιν.μέγεθος 11,1.

• Ο γαλαξίας NGC 2573 με φαιν.μέγεθος 13,5 είναι γνωστός ως Polarissima Australis, ως το εγγύτερο στον Νότιο Ουράνιο Πόλο αντικείμενο του Καταλόγου NGC (ακριβώς 2/3 της μοίρας το έτος 2000).

Δείτε επίσης

• Κατάλογος αστέρων του Οκτάντος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Octans (constellation) στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του Οκτάς στο Βικιλεξικό