Ουκρανοί στο Καζακστάν

Οι Ουκρανοί είναι εθνοτική μειονότητα στο Καζακστάν, η οποία σύμφωνα με την απογραφή του 1989 αριθμούσε 896.000 άτομα, ή το 5,4% του πληθυσμού. Λόγω της μετέπειτα μετανάστευσης στη Ρωσία και την Ουκρανία, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε 796.000 άτομα το 1998 και σε 456.997 άτομα στην απογραφή του 2009.

Ιστορία

Από τα τέλη του 18ου αιώνα, πολλοί Ουκρανοί άποικοι ήρθαν στο Καζακστάν. Οι πρώτοι ήταν οι εξόριστοι Χαϊνταμάκοι, μέλη παραστρατιωτικών ουκρανών αγροτών και ομάδες Κοζάκων που είχαν σταλεί από τη ρωσική κυβέρνηση στο Καζακστάν μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 1768.

Οι στέπες βόρεια της Αστάνα στην επαρχία Ακμόλα, μια περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί Ουκρανοί

Περισσότερο σημαντικό από την άποψη της συνεισφοράς τους στην ουκρανική εθνική ομάδα στο Καζακστάν ήταν ένα μεγάλο κύμα εποίκων που άρχισε να φτάνει στο Καζακστάν από σχεδόν όλες τις περιοχές τις Ουκρανίας που αποτελούσαν μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στα τέλη του 19ου αιώνα. Αναζητώντας περισσότερες ευκαιρίες και ελεύθερη γη, οι εθελοντικοί αυτοί μετανάστες αριθμούσαν περίπου 100.000 άτομα στο Καζακστάν και σε παρακείμενες περιοχές της Ρωσίας στα τέλη του αιώνα. Αυτό το κίνημα κλιμακώθηκε σημαντικά με τις γεωργικές μεταρρυθμίσεις του ρώσου πρωθυπουργού Πιότρ Στολίπιν στις αρχές του 20ου αιώνα. Μεταξύ του 1897 και του 1917, το ποσοστό του πληθυσμού του Καζακστάν που ήταν ουκρανικής εθνικότητας αυξήθηκε από το 1,9% στο 10,5%. Είχαν την τάση να εγκαθίστανται σε περιοχές που έμοιαζαν περισσότερο με την Ουκρανία, στα βόρεια του Καζακστάν. Το 1917, οι Ουκρανοί αποτελούσαν περίπου το 29,5% του πληθυσμού της περιφέρειας Ακμόλα και το 21,5% του πληθυσμού της περιφέρειας Τουργγκάι. Το 1926, σύμφωνα με την απογραφή, στο Καζακστάν ζούσαν 860.000 Ουκρανοί.

Κατά την διάρκεια της διαδικασίας κολλεκτιβοποίησης την δεκαετία του 1930, περίπου 64.000 οικογένειες Ουκρανών κουλάκων (σχετικά πλούσιοι χωρικοί) επανεγκαταστάθηκαν βίαια στο Καζακστάν.

Οι πρώτοι δυτικοί Ουκρανοί είχαν απελαθεί με τη βία στο Καζακστάν από τις περιοχές της Γαλικίας και της Βολχινίας, όταν η Σοβιετική Ένωση προσάρτησε την Δυτική Ουκρανία το 1939-1940. Ακολουθήθηκαν από περισσότερους απελαθέντες από τη δυτική Ουκρανία, οι οποίοι κατηγορούνταν ότι ήταν μέλη της Οργάνωσης των Ουκρανών Εθνικιστών. Από τους τελευταίους, περίπου 8.000 στάλθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας κοντά στην Καραγκάντα και πολλοί από αυτούς έμειναν εκεί, αφού εξέτισαν τις ποινές τους. Οι απόγονοι των Ουκρανών μεταναστών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τείνουν να κυριαρχούν στο προσωπικό των Ουκρανικών πολιτιστικών κέντρων στο Καζακστάν.

Κοινωνία και πολιτισμός

Σε μια προσπάθεια να διαφοροποιήσει τις ουκρανικές και ρωσικές κοινότητες του Καζακστάν, η κυβέρνηση του Καζακστάν έχει υποστηρίξει ενεργά τις ουκρανικές πολιτιστικές φιλοδοξίες και έχει χρηματοδοτήσει μια ουκρανική εφημερίδα. Ουκρανικές οργανώσεις λειτουργούν ελεύθερα στο Καζακστάν. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 20 ουκρανικά πολιτιστικά κέντρα που χρηματοδοτούν κατηχητικά σχολεία, χορωδίες και ομάδες παραδοσιακού χορού. Η πρωτεύουσα Αστάνα έχει ένα ουκρανικό λύκειο και ένα κατηχητικό σχολείο. Τα βάσανα που πέρασαν οι Καζάκοι και οι Ουκρανοί στα χέρια των Σοβιετικών, τονίζονται από καζακο-ουκρανούς ακτιβιστές.

Αν και η ουκρανική γλώσσα εξακολουθεί να είναι σημαντική στις αγροτικές περιοχές με συμπαγή ουκρανικό πληθυσμό και υποστηρίζεται ενεργά από την κυβέρνηση του Καζακστάν, η χρήση της ρωσικής γλώσσας τείνει να κυριαρχήσει στην ουκρανική κοινότητα του Καζακστάν. Λόγω της αφομοίωσης με τον ρωσικό πολιτισμό, το ποσοστό του ουκρανικού πληθυσμού στο Καζακστάν που δηλώνει την ουκρανική γλώσσα ως μητρική γλώσσα μειώθηκε από 78,7% το 1926 σε μόνο 36,6% σήμερα. Οι περισσότεροι Ουκρανοί στο Καζακστάν, όταν έρχονται αντιμέτωποι με την πίεση από τους Καζάκους, τείνουν να ενώνονται με τους συμπατριώτες Σλάβους, τους Ρώσους. Επομένως υπάρχει κάπως ένα πολιτιστικό χάσμα εντός της ουκρανικής κοινότητας του Καζακστάν ανάμεσα σε εκείνους που διατηρούν μια ουκρανική πολιτική και πολιτιστική ταυτότητα (σε μεγάλο βαθμό απόγονοι μεταναστών του 20ου αιώνα) και σε εκείνους που έχουν πολιτισμικά και γλωσσικά εκρωσιστεί (απόγονοι εκείνων που μετανάστευσαν στο Καζακστάν νωρίτερα).

Η ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία άρχισε την ύπαρξή της στο Καζακστάν, όταν οι πρώτοι δυτικοί Ουκρανοί εξορίστηκαν εκεί κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά από αυτόν. Επικεντρωμένη στην Καραγκάντα, οι υπηρεσίες της εκκλησίας γίνονταν σε σπίτια μέχρι το χτίσιμο της πρώτης Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας το 1978. Η πρώτη Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία χτίστηκε το 1996. Επί του παρόντος, το Καζακστάν έχει εννέα ενορίες της Ουκρανικής Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας. Ο επικεφαλής της Ουκρανικής Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας Μεγάλος αρχιεπίσκοπος Λουμπομίρ Χουσάρ επισκέφτηκε την ουκρανική Εληνοκαθολική κοινότητα το 2002.

Δημογραφικά στατιστικά

Ο πληθυσμός Ουκρανών, Καζάκων και Ρώσων στα κυβερνεία της Καζακικής ΑΣΣΔ στην απογραφή του 1926.:

	σύνολο	Ρώσοι	Καζάκοι	Ουκρανοί
Κυβερνείο Ακμόλα	1 211 379	394 114	430 804	312 338
Κυβερνείο Ακτιουμπίνσκ	468 831	43 812	320 053	88 413
Κυβερνείο Ντζετισούι	886 697	44 777	563 093	88 882
Κυβερνείο Σεμιπαλατίνσκ	1 309 857	398 657	714 637	140 233
Κυβερνείο Κουστανάι	389 260	82 661	123 411	160 844

Ο πληθυσμός των Ουκρανών στις τελευταίες απογραφές:

	πληθυσμός
απογραφή 1926	860 201
απογραφή 1939	658 319
απογραφή 1959	762 131
απογραφή 1970	930 158
απογραφή 1979	897 964
απογραφή 1989	896 240
απογραφή 1999	547 052
απογραφή 2009	333 031
εκτίμηση 2014	301 346