Παισός Μυσίας
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Παισός ήταν πόλη της Μυσίας μεταξύ της Λαμψάκου και του Παρίου. Ο Leaf την ταυτίζει με την περιοχή γύρω από τα ερείπεια φάρου που οι παλιότεροι χάρτες την ονόμαζαν Fanous, ενώ τον ποταμό Παισό, ο οποίος διατήρησε το ίδιο όνομα και μετά την καταστροφή της πόλης, τον ταυτίζει με τον ποταμό Bayram Cay. Αν και γεωγραφικά ανήκει στη Μυσία, ο Στράβων τη θεωρεί τμήμα της Τρωάδας βάσει της ομηρικής γεωγραφίας. Εκτός του ονόματος Παισός συναντάται στις πηγές και η παραλλαγή Απαισός. Αυτή η εναλλαγή στην ονομασία μαρτυρά το μικρασιατικό χαρακτήρα του τοπωνυμίου, ενώ διατυπώνεται από ορισμένους μελετητές η άποψη ότι πρόκειται για θρακικό όνομα.
Στην Ιλιάδα η Παισός απαντά δύο φορές και αναφέρεται ως δήμος που ανήκε, μαζί με άλλες πόλεις της περιοχής (Αδράστεια, Πιτύεια και Τήρεια), στους γιους του βασιλιά Μέροπα της Περκώτης, στον Άδρηστο και στον Άμφιο. Τα ιστορικά στοιχεία αναφορικά με αυτή είναι λιγοστά, αλλά μαρτυρούν ότι υπήρξε σχετικά εύπορη και σημαντική πόλη. Κατά τον Αναξιμένη τον Λαμψακηνό, πρόκειται για αποικία της Μιλήτου. Στη διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης (499 π.Χ.) η πόλη τάχθηκε, μαζί με τις υπόλοιπες του Ελλησπόντου, στο πλευρό των Ιώνων. Σύντομα όμως, το 497 π.Χ., καταλήφθηκε από τον Πέρση στρατηγό Δαυρίση, ο οποίος υπέταξε τις περισσότερες πόλεις της περιοχής με αφάνταστη ευκολία. Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, η Παισός προσχώρησε στην Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία. Απαντά στους καταλόγους των εισφορών της συμμαχίας, στο τμήμα του ελλησπόντιου φόρου από το 452/1 έως το 425/4 π.Χ., με εισφορά ύψους 1 ταλάντου.
Τον ύστερο 1ο αι. π.Χ. η πόλη είχε εγκαταλειφθεί και οι κάτοικοί της είχαν μεταφερθεί στη Λάμψακο.