Παλαιά Νουβική γλώσσα

(Ανακατεύθυνση από Παλαιονουβικά)
Αυτό το λήμμα αφορά την γλώσσα από 8ο έως 15ο αιώνα. Για την αρχαία Νουβική γλώσσα, δείτε: Μεροϊτική γλώσσα.

Η παλαιά Νουβική γλώσσα είναι γλώσσα της οικογένειας των Νουβικών γλωσσών, η οποία είχε γραπτή χρήση από τον 8ο έως τον 15ο αιώνα. Είναι ο πρόγονος της γλώσσας Νομπιίν και σχετίζεται με άλλες γλώσσες όπως η Ντονγκολάουι. Χρησιμοποιούνταν κυρίως από το χριστιανικό βασίλειο της Μακουρίας καθώς και της εξαρτώμενης από αυτό περιοχής της Νομπάντια. Από την γλώσσα αυτή διατηρούνται περίπου 100 σελίδες εγγράφων, κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου. Το σύστημα γραφής της γλώσσας βασίζεται σε ελληνικούς και κοπτικούς χαρακτήρες, και το γνωστότερο έργο που έχει γραφεί στην γλώσσα αυτή σχετίζεται με το ιστορικό του μαρτυρίου του Αγίου Μηνά.[2]

Παλαιά Νουβική γλώσσα
ΠεριοχήΚατά μήκος των όχθων του Νείλου της νοτίας Αιγύπτου και βορείου Σουδάν
Σύστημα γραφήςΚοπτικό αλφάβητο
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3onw
Glottologoldn1245[1]

Ιστορία Επεξεργασία

 
Σελίδα από χειρόγραφο του 9ου-10ου αιώνα, θρησκευτικού εγγράφου σχετικά με τον αρχάγγελο Μιχαήλ, Βρετανικό μουσείο

Η γλώσσα προέρχεται από τις γλώσσες που χρησιμοποιούσαν οι νομάδες Νόμπα οι οποίοι μετά την κατάρρευση της Μερόης τον 4ο αιώνα μετακινούνταν κατά μήκος του Νείλου μεταξύ του 1ου και 3ου καταρράκτη του ποταμού, καθώς και των νομάδων Μάκαρων στην περιοχή του 3ου και 4ου καταρράκτη, στην περιοχή που αντιστοιχεί στο σύγχρονο βόρειο Σουδάν και νότια Αίγυπτο. Αργότερα οι Μάκαρες επεκτάθηκαν στις περιοχές των Νόμπα και εγκαθίδρυσαν μια πολιτεία κατά τα βυζαντινά πρότυπα η οποία ονομαζόταν Μακουρία, ενώ τα παλιά εδάφη των Νόμπα έγιναν η επαρχία της Νοβαδίας. Στην Νοβαδία διαδόθηκε ο μονοφυσιτικού τύπου χριστιανισμός από τους βυζαντινούς ιερείς Ιουλιανό και Λογγίνο, και κατόπιν οι επίσκοποι της περιοχής ορίζονταν από το κοπτικό πατριαρχείο Αλεξανδρείας.[3][2]

Τα παλαιά νουβικά είναι μια από τις παλαιότερες μορφές καταγεγραμμένων αφρικανικών γλωσσών, ωστόσο η χρήση τους ήταν σποραδική. Στην διαχείριση της πολιτείας και τις νομικές υποθέσεις συνήθως χρησιμοποιούνταν η μεσαιωνική ελληνιστική κοινή του Βυζαντίου, ενώ για τις εκκλησιαστικές υποθέσεις χρησιμοποιούνταν η κοπτική γλώσσα. Η χρήση της παλαιάς νουβικής γλώσσα αυξήθηκε με το πέρασμα του χρόνου και με την σειρά της επηρέασε και τον τρόπο που χρησιμοποιούνταν τα ελληνικά και κοπτικά στην περιοχή ως προς την γραμματική. Με την πάροδο του χρόνου έκαναν την εμφάνιση της αργότερα και η αραβική γλώσσα η οποία διαδόθηκε ευρέως.[4][2]

Γραφή Επεξεργασία

Η γραφή της γλώσσας αποτελεί στρογγυλόσχημη διασκευή του ελληνικού αλφαβήτου, ενώ διαθέτει και 3 ξεχωριστά γράμματα τα οποία προέρχονται από την μεροϊτική γραφή καθώς και ένα κοπτικό χαρακτήρα.[5]Στην γλώσσα υπάρχει συχνή χρήση ιερών συντομογραφιών.

Δείγμα κειμένου Επεξεργασία

  • (κωδικοποίηση Unicode, μπορεί να μην εμφανιστεί σωστά) ⲕⲧ̅ⲕⲁ ⲅⲉⲗⲅⲟ̅ⲥⲛ ⲓ̈ⲏ̅ⲥⲟⲩⲥⲓ ⲛⲁ⋊αν τρικα• ⲇⲟⲗⲗⲉ ⲡⲟⲗⲅⲁⲣⲁ ⲡⲉⲥⲥⲛⲁ• ⲡⲁⲡⲟ ⲥ̅ⲕⲟⲉⲗⲙ̅ⲙⲉ ⲉⲕ̅ⲕⲁ
  • (προσέγγιση με ελληνικούς και κοπτικούς χαρακτήρες) κτ̄κα γελγελο̄ϲουανον ῑη̄ϲουϲι ναϫαν τρικα• δολλε πολγαρα πεϲϲνα• παπο ϲ̄κοελμ̄με εκ̄κα
  • (προσέγγιση ΔΦΑ) Kitka gelgelosuannon Iisusi manyan trika• dolle polgara pessna• papo iskoelimme ikka

Κυριολεκτική μετάφραση: "Πέτρα και-όταν-αυτοί-κύλησαν-μακριά Ιησούς μάτι ζεύγος ψηλά ανυψώνοντας αυτός είπε πατέρα ευχαριστώ σε."

Μετάφραση έννοιας: "Και όταν κύλησαν τον βράχο μακριά, ο Ιησούς, σηκώνοντας το βλέμμα του ψηλά, είπε: Πατέρα, σε ευχαριστώ."

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Old Nubian». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. 2,0 2,1 2,2 «Ancient Sudan~ Nubia: Writing: The Basic Languages of Christian Nubia: Greek, Coptic, Old Nubian, and Arabic». www.ancientsudan.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2017. 
  3. When Greek was an African Language by Stanley Burstein. 
  4. Burstein, Stanley: When Greek was an African Language Αρχειοθετήθηκε 2014-03-30 στο Wayback Machine..
  5. «Revision of the Coptic block under ballot for the BMP of the UCS» (PDF). Unicode Consortium. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2015. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Σχετική βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Browne, Gerald M., (1982) Griffith's Old Nubian Lectionary. Rome / Barcelona.
  • Browne, Gerald M., (1988) Old Nubian Texts from Qasr Ibrim I (with J. M. Plumley), London, UK.
  • Browne, Gerald M., (1989) Old Nubian Texts from Qasr Ibrim II. London, UK.
  • Browne, Gerald M., (1996) Old Nubian dictionary. Corpus scriptorum Christianorum orientalium, vol. 562. Leuven: Peeters. ISBN 90-6831-787-3.
  • Browne, Gerald M., (1997) Old Nubian dictionary - appendices. Leuven: Peeters. ISBN 90-6831-925-6.
  • Browne, Gerald M., (2002) A grammar of Old Nubian. Munich: LINCOM. ISBN 3-89586-893-0.
  • Griffith, F. Ll., (1913) The Nubian Texts of the Christian Period. ADAW 8.
  • Satzinger, Helmut, (1990) Relativsatz und Thematisierung im Altnubischen. Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes 80, 185–205.
  • Zyhlarz, Ernst, (1928) Grundzüge der nubischen Grammatik im christlichen Frühmittelalter (Altnubisch): Grammatik, Texte, Kommentar und Glossar. Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes, vol. 18, no. 1. Deutsche Morgenländische Gesellschaft.