Παναγία Κονταριώτισσα
Συντεταγμένες: 40°13′47.06″N 22°27′12.35″E / 40.2297389°N 22.4534306°E
Η Παναγία Κονταριώτισσα ή Κουντουριώτισσα, επίσημα Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, είναι ένα πολύ καλά διατηρημένο και αρχιτεκτονικά σύνθετο, βυζαντινό μνημείο της Πιερίας στην βόρεια Ελλάδα.[1] Ο ναός είναι μεταβατικού τύπου, με τρούλο και περίστωο και στα δυτικά του έχει δύο παρεκκλήσια. Μέρος της λιθοδομής του έχει υλικό που προέρχεται από το αρχαίο Δίον. Το εσωτερικό του ναού κοσμείται από τοιχογραφίες του 15ου-16ου αιώνα. Η "Κονταριώτισσα" αναφέρεται στο όνομα της σύγχρονης κοινότητας που προέρχεται από την εκκλησία. [2] Πρόκειται για το αρχαιότερο βυζαντινό μνημείο της Πιερίας, με την ίδρυσή του να ανάγεται στα τέλη του 10ου με 11ο αιώνα και αποτελεί τόπο προσκυνήματος κατά την εορτή του Δεκαπενταύγουστου.[3]
| Ναός Παναγίας Κονταριώτισσας | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | εκκλησία και ορθόδοξη εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°13′47″N 22°27′12″E |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Δίου - Ολύμπου |
| Τοποθεσία | Κονταριώτισσα Πιερίας |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Τοποθεσία Επεξεργασία
Η εκκλησία είναι κτισμένη σε έναν λόφο στα βορειοδυτικά του χωριού Κονταριώτισσα, περίπου 6,5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Κατερίνης .
Περιγραφή Επεξεργασία
Κρίνοντας από το σχήμα (μορφολογία) του κτηρίου, χτίστηκε την εποχή της βυζαντινής εικονομαχίας ή νωρίτερα.[4] Η κατασκευή χρονολογείται στον 7ο αιώνα, δομικές αλλαγές πραγματοποιήθηκαν τον 11ο αιώνα και τον 15ο αιώνα το κτίριο ανακαινίστηκε. Τμήματα του εξωτερικού τοίχου δείχνουν διάφορες μορφές τοιχοποιίας. Η κατασκευή της εκκλησίας λέγεται ότι σχετίζεται με την ταυτόχρονη καταστροφή και εγκατάλειψη του αρχαίου Δίου. [5]
Το κτίριο έχει κυλινδρικό τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις στρογγυλούς πυλώνες και έχει από ένα παρεκκλήσι στα βόρεια και νότια, προσαρτημένα στη δυτική πλευρά. Η αψίδα, που οριοθετείται από ξυλόγλυπτο τέμπλο, στο ανατολικό τμήμα της εκκλησίας, διαθέτει ένα τρίλοβο παράθυρο. Η αψίδα, ο τρούλος και οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Τίποτα δεν έχει απομείνει από την αρχική διακόσμηση, ενώ οι ορατές τοιχογραφίες χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα. Ειδικότερα, έχουν σωθεί κατάλοιπα από τοιχογραφίες που απεικονίζουν στον τρούλο τον Παντοκράτορα σε "δόξα" (κύκλο) που συγκρατούν οι τέσσερις αρχάγγελοι, και την Κοίμηση της Θεοτόκου πάνω από το τρίβηλο.
Μερικά από τα πλακάκια δαπέδου τερακότας φέρουν την ένδειξη "ΔΙΟΝ". Τα πρώτα τμήματα της κατασκευής είναι παρόμοια με τη βασιλική της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη .[6] Παρόμοια χαρακτηριστικά βρέθηκαν σε άλλες ελληνικές εκκλησίες του 8ου και 9ου αιώνα. Ενδεχομένως η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως μοναστήρι. Κοντά στο ναό έχει βρεθεί και νεκροταφείο της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.[7]
Ονομασία Επεξεργασία
Σύμφωνη με μία εκδοχή, στο ναό της Παναγίας οφείλει το χωριό Κονταριώτισσα (παλαιότερα: Κουντουριώτισσα) την ονομασία του. Τα κούντουρα είναι οι αγγελικές δυνάμεις που εικονίζονται στον τρούλο της εκκλησίας και προαναγγέλλουν την Ανάληψη του Χριστού.[7] Μια άλλη εκδοχή για την ονοματοδοσία του ναού αναφέρει ότι κατά τους βυζαντινούς χρόνους οι κάτοικοι κατασκεύαζαν κοντάρια, χρησιμοποιώντας ξυλεία από το παρακείμενο δάσος.[3] Την εκδοχή αυτή υποστηρίζει και ο επίσκοπος Κίτρους Παρθένιος Βαρδάκας.
Ο ναός χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο με την εισήγηση του Νομάρχη στις 18 Απριλίου 1966.[8]
Φωτοθήκη Επεξεργασία
-
Πλακίδιο τερακότας με επιγραφή «Δίον». -
Χορωδία στην Κονταριώτισσα κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Ολύμπου.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Βυζαντινά Μνημεία Πιερίας». eptanews.gr. 2019-07-22. https://eptanews.gr/politismos/vyzantina-mnimeia-pierias. Ανακτήθηκε στις 2022-08-26.
- ↑ «Greece > Destinations > Macedonia > Pieria > Kontariotissa».
- ↑ 3,0 3,1 Συντακτική Ομάδα Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (2016). Η Παναγία των Ελλήνων Μονές Ναοί Έθιμα. Πάπυρος. σελ. 35. ISBN 978-960-486-123-1.
- ↑ Byzantine Macedonia, Art Architecture Music Hagiography, edited by John Burke and Roger Scott, Melbourne 2001, Aristotle Mentzos, page 9, ISBN 1-864465--49-2
- ↑ Byzantine Macedonia, Art Architecture Music Hagiography, edited by John Burke and Roger Scott, Melbourne 2001, Aristotle Mentzos, page 9 and 10, ISBN 1-864465--49-2
- ↑ «Churches in Thessaloniki». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2021.
- ↑ 7,0 7,1 «Κονταριώτισσα, το χωριό, ο Ορφέας, ο Διόνυσος». olympiobima.gr. 2022-02-03. https://olympiobima.gr/%ce%ba%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%81%ce%b9%cf%8e%cf%84%ce%b9%cf%83%cf%83%ce%b1-%cf%87%cf%89%cf%81%ce%b9%cf%8c-%ce%bf%cf%81%cf%86%ce%ad%ce%b1%cf%82-%ce%b4%ce%b9%cf%8c%ce%bd%cf%85%cf%83%ce%bf%cf%82/. Ανακτήθηκε στις 2022-08-26.
- ↑ Νέα Εποχή, φύλλο 18 Απριλίου 1966, σελ.1 (μέσω ΓΑΚ- Αρχεία Νομού Πιερίας)