Παύλος Αντιοχείας (Σαμοσατέας)
Ο Παύλος Αντιοχείας ή Σαμοσατέας ήταν χριστιανός επίσκοπος της Αντιόχειας, συγγραφέας και θεολόγος Υιοθετιστής μοναρχιανιστής.
| Παύλος Αντιοχείας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Παῦλος ὁ Σαμοσατεύς (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 200 (περίπου) Σαμόσατα |
| Θάνατος | 275 |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιερέας Πατριάρχης |
| Ποινική κατάσταση | |
| Κατηγορίες εγκλήματος | αίρεση |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | επίσκοπος (από 260, Αντιόχεια) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βίος Επεξεργασία
Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια το έτος γέννησής του. Καταγόταν από τα Σαμόσατα, πρωτεύουσα της Κομμαγηνής, και η οικογένειά του ήταν φτωχή. Έλαβε φροντισμένη εκπαίδευση αν κρίνουμε κι από την κατοπινή σταδιοδρομία του σε υψηλές διοικητικές θέσεις. Διετέλεσε δουκηνάριος επί ηγεμόνος Οδενάθου, όταν ο τελευταίος κατέλαβε την Αντιόχεια και επί της βασίλισσας της Παλμύρας Ζηνοβίας. Οι αρμοδιότητές του συνδέονταν με την εποπτεία των οικονομικών υποθέσεων του Συριακού κράτους.
Διετέλεσε επίσκοπος στην Αντιόχεια από το 260 μέχρι το 268. Στο διάστημα αυτό διατήρησε το κρατικό του αξίωμα, έκδηλώνοντας μια εκκοσμικευμένη συμπεριφορά.[1]
Οι αντιλήψεις που ανέπτυξε παράλληλα για το πρόσωπο του Χριστού θα προκαλέσουν τη σύγκληση τριών συνόδων μεταξύ 264 και 268. Οι δύο πρώτες υπήρξαν άκαρπες ίσως επειδή ο Παύλος Αντιοχείας «κατόρθωσε να αποκρύψει τις αντιλήψεις του»[2].
Στην τρίτη όμως σύνοδο, του 268, στην Αντιόχεια ο πρεσβύτερος Μαλχίων τον υποχρέωσε να ξεδιπλώσει τις θέσεις του. Θα καταδικαστεί η διδασκαλία του και ο ίδιος καθαιρέθηκε. Στη θέση του εξελέγη ο Δόμνος. Όμως λόγω της υποστήριξης που είχε από τη βασίλισσα Ζηνοβία παρέμεινε στο θρόνο του μέχρι το 272. Τότε ήταν που ηττήθηκε από τα στρατεύματα του Αυρηλιανού και υποστήριξε εκείνον τον επίσκοπο της Αντιόχειας που θα αναγνώριζαν και θα ήταν σε κοινωνία οι άλλοι επίσκοποι και ιδιαίτερα ο Ρώμης. Όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Jean Paul Rey Coquais, «Οι πολιτικοί ήθελαν με τη θρησκεία να ενισχύσουν την ενότητα της αυτοκρατορίας, που βρισκόταν τότε κάτω από μεγάλη απειλή»[3] Ο Παύλος με λίγους οπαδούς του συγκρότησε σχισματική Εκκλησία, τους Παυλιανιστές, μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα.
Η ονομασία του Σαμοσατέας του είχε αποδοθεί από την Ορθόδοξη παράταξη επειδή δεν ήθελαν να τον αποκαλούν επίσκοπο Αντοχείας.
Θεολογικές απόψεις Επεξεργασία
Για τον Πάυλο τον Σαμοσατέα ο Θεός είναι μόνο Πατήρ, ενώ ο Λόγος και το Πνεύμα απρόσωπες δυνάμεις μέσα στον Θεό, ιδιότητες. Ο Λόγος και ο Χριστός δεν ταυτίζονται: ο πρώτος είναι μία δύναμη, ο δεύτερος είναι άνθρωπος. Έναν άνθρωπο γέννησε μόνο η Μαρία, έστω ανώτερο των άλλων ανθρώπων, ο οποίος έλαβε την Αγιοπνευματική χάρη. Οι ορθόδοξοι θεολόγοι της εποχής του κατανόησαν πως μιλούσε για δύο Υιούς, όμως αυτός αντιλαμβανόταν τον Λόγο σα μια δύναμη μόνο. Ο Χριστός μετά την κάθοδο ή ΄΄συνάφεια΄΄ ή ΄΄ενοίκηση΄΄ του Λόγου σε αυτόν ενώθηκε αχώριστα με τον Θεό, έγινε ομοούσιος με τον Θεό.
Αφετηρία του είναι ο υπερτονισμός της ανθρωπότητας του Ιησού και της ενότητας της θείας ούσίας. Ενδεικτικό της υποτίμησης της θείας φύσης του Χριστού από τον Σαμασατέα είναι η αφαίρεση των λειτουργικών ύμνων προς το Χριστό στη λατρεία της Εκκλησίας του.
Συγγραφικό έργο Επεξεργασία
Έργα του δεν μας έχουν σωθεί, αν και ο Ευσέβιος Καισαρείας μας πληροφορεί πως έγραψε Επιστολές. Ίσως να μην ήταν και τόσο πολλά και τόσο διαδεδομένα, κάτι που δυσχέραινε την αξιολόγηση των θέσεών του από τους Ορθοδόξους.
Παραπομπές Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τομ. Β. εκδ. Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ.645-646, 947-949
- Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία τομ. Α' ,εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 1997, σελ.461-464
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Paul Samosatenus στο Wikimedia Commons