Πλάγια παρατήρηση

Στις βασικές εφαρμογές παρατήρησης που ακολουθείται τόσο στις έρευνες των Θετικών επιστημών όσο και των Συμπεριφορικών επιστημών, σε αντίθεση με την ευθεία, άμεση ή έμμεση, παρατήρηση είναι η λεγόμενη πλάγια παρατήρηση.

Γενικά

Κατ΄ αρχήν λέγοντας ευθεία παρατήρηση, κάνουμε λόγο για παρατήρηση κατά την οποία οι ιδιότητες του παρατηρήματος γίνονται αντιληπτές από τον παρατηρητή - ερευνητή, είτε με τις αισθήσεις του (άμεση παρατήρηση), είτε με τη βοήθεια οργάνων (έμμεση παρατήρηση). Πολλές φορές όμως συμβαίνει οι ιδιότητες του παρατηρήματος να μη γίνονται αντιληπτές ούτε άμεσα, (μέσω αισθήσεων), αλλά ούτε και έμμεσα, (μέσω οργάνων), οπότε στη περίπτωση αυτή ακολουθείται αναγκαστικά η πλάγια παρατήρηση.

Η πλάγια παρατήρηση είναι αυτή που επιχειρείται σε συνάφεια του παρατηρήματος με άλλα συστήματα των οποίων όμως οι ιδιότητες είναι γνωστές ή καθίστανται προσιτές κατά την παρατήρηση. Με τη σύγχρονη ανάπτυξη των επιστημών και της ταυτόχρονα ανάπτυξης της επιστημονικής έρευνας σε διεισδυτικές γνώσεις (κοσμικές και μοριακές) αυξήθηκε ιδιαίτερα η σπουδαιότητα της ερευνητικής αυτής μεθόδου. Η πλάγια παρατήρηση στην επιστημονική έρευνα αναζητά φυσικές, χημικές και περιβαλλοντολογικές σχέσεις του παρατηρήματος, ενώ στις έρευνες συμπεριφοράς αναζητούνται σχέσεις κοινωνικότητας, οικογενειακού και επαγγελματικού περιβάλλοντος και τοπικών εθίμων εντός μιας συγκεκριμένης κοινωνίας με γνωστά χαρακτηριστικά εκδήλωσης συμπεριφοράς.
Για παράδειγμα η παρατήρηση ενός ορυκτού απαιτεί πλάγια παρατήρηση για την αποκάλυψη των ιδιοτήτων του, σε συνάφεια των ιδιοτήτων των χημικών στοιχείων του. Ομοίως για την ερμηνεία μιας παρατήρησης σε συμπεριφορά όπως π.χ. στη "βεντέτα", στις "κρητικές μπαλωτιές" ή στο "πέταγμα παπουτσιού" κ.λπ. απαιτείται πλάγια παρατήρηση εθιμικής συνάφειας.

Απώτερος σκοπός της επιλογής αυτής της μεθόδου παρατήρησης είναι η εκ του φυσικού ύψωση της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας της έρευνας και των εξ αυτής δεδομένων της, κατά τη σύνταξη της σχετικής αναφοράς.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica τομ.48ος, σελ.178.
• Θρασ. Μπέλλας "Η Έρευνα στις Επιστήμες της Συμπεριφοράς" - Αθήνα 1977. τομ.1ος, σελ.53.