Πληροφοριακός γραμματισμός

Πληροφοριακός γραμματισμός ή και πληροφοριακή παιδεία θεωρείται η ικανότητα μιας κοινωνίας να προσδιορίζει την ανάγκη για πληροφορία και έπειτα να βρίσκει, να συλλέγει, να οργανώνει, να αξιολογεί και να χρησιμοποιεί την πληροφορία για να την προσφέρει στα μέλη της καθώς διαμορφώνει την βάση για διαχρονική μάθηση. Στη σύγχρονη βιβλιογραφία, η λέξη "παιδεία" που χρησιμοποιούνταν περιστασιακά παλιότερα για να αποδοθεί ο όρος "literacy", αποδίδεται πλέον σχεδόν αποκλειστικά με τον όρο "γραμματισμός" (ή "εγγραμματισμός"). Έτσι μπορούμε να μιλάμε και για "πληροφοριακό εγγραμματισμό".

Ορισμοί πληροφοριακού γραμματισμού

Ο πληροφοριακός γραμματισμός εν μέρει επιτρέπει σε όσους αναζητούν πληροφορίες να κατανοούν πως και από ποιον παράγονται, για ποιον σκοπό και με τι μέσα. Οι πληροφοριακές ανάγκες κάθε ατόμου προσδιορίζονται από την σκοπιμότητα της πληροφορίας. Η σκοπιμότητα, δηλαδή, της ανάγκης για πληροφόρηση είναι αυτή που διαμορφώνει και τις απαιτήσεις του πληροφοριακού γραμματισμού των χρηστών.

Ο όρος «πληροφοριακός γραμματισμός» (information literacy) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον πρόεδρο της Information Industry Association, Paul Zurkowski, στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1974, σε μια πρόταση που υποβλήθηκε στην Εθνική Επιτροπή για τις Βιβλιοθήκες και την Επιστήμη της Πληροφόρησης. Εκεί συγκεκριμένα, αναφερόταν ότι «οι άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί στη χρήση πληροφοριακών πηγών στην εργασία τους μπορούν να ονομάζονται πληροφοριακά εγγράμματοι (information literates). Έχουν μάθει τεχνικές και δεξιότητες χρήσης μεγάλης ποικιλίας εργαλείων πληροφόρησης καθώς και πρωτογενών πηγών για να διαμορφώνουν “πληροφοριακές λύσεις” στα προβλήματά τους».

Η Breivik (1999) επεκτείνει τον ορισμό της πληροφοριακής παιδείας και προτείνει ότι θα πρέπει να ορισθεί ως το σύνολο των ικανοτήτων που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητευόμενοι προκειμένου να είναι σε θέση να εκπονούν  μια ανεξάρτητη επιστημονική έρευνα και να συμβάλλουν στην κοινωνία με τη βοήθεια των πολιτισμικών  και ηθικών αξιών που διαμορφώνονται από τους διδάσκοντες και τους βιβλιοθηκονόμους.

Επίσης σύμφωνα με την Association of College and Research Libraries (Ένωση Κολεγιακών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών της Αμερικής) ως πληροφοριακή παιδεία ορίζεται το σύνολο από δεξιότητες που απαιτούνται για τον εντοπισμό, την ανάκτηση, ανάλυση και χρήση της πληροφορίας (ACRL, 2000)

Κάποιοι όροι που σχετίζονται με τον Πληροφοριακό γραμματισμό είναι οι εξής:

• Πληροφοριακή ευχέρεια: κατοχή της πληροφοριακής επάρκειας.
• Εκπαίδευση χρηστών: η διδαχή στους χρήστες ως προς την πρόσβαση στις πληροφορίες.
• Εκπαίδευση βιβλιοθήκης: εστίαση στις βιβλιοθήκες.
• Βιβλιογραφική εκπαίδευση: εκπαίδευση  των χρηστών για το πώς θα κάνουν  αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών.
• Πληροφοριακή επάρκεια: σύνθετες δεξιότητες και στόχοι της πληροφοριακής παιδείας
• Πληροφοριακές δεξιότητες: εστίαση στις δυνατότητες πληροφόρησης
• Ανάπτυξη πληροφοριακών δεξιοτήτων

Οι Johnston & Webber (2003) έδωσαν έναν δικό τους ορισμό σύμφωνα με τον οποίο η πληροφοριακή παιδεία είναι η υιοθέτηση  μιας ορισμένης πληροφοριακής συμπεριφοράς  που έχει ως στόχο την απόκτηση της πληροφορίας  μέσω οποιουδήποτε διαύλου ή μέσου που εξυπηρετεί την πληροφοριακή ανάγκη, καθώς και η αναγνώριση της σημασίας που έχει η ηθική χρήση της πληροφορίας  μέσα στην κοινωνία. Λίγο αργότερα, στο ίδιο πλαίσιο, το Chartered Institute of Library and Information Professionals (2004) ορίζει την πληροφοριακή παιδεία ως την αναγκαιότητα της απόκτησης της πληροφορία, πώς μπορεί  κανείς να τη βρει πώς μπορεί να την αξιολογήσει, να τη χρησιμοποιήσει και να τη μεταδώσει με  σοφό ηθικό τρόπο μέσα στην κοινωνία.

Στη Διακήρυξη της Αλεξάνδρειας για τον Πληροφοριακό Γραμματισμό και τη Διά Βίου Μάθηση, η UNESCO και η IFLA ορίζουν τον πληροφοριακό γραμματισμό ως : «το σύνολο των δεξιοτήτων αναγνώρισης των πληροφοριακών αναγκών και εντοπισμού, αξιολόγησης, χρήσης και δημιουργίας πληροφοριών μέσα σε πολιτιστικά και κοινωνικά πλαίσια » (The Alexandria Proclamation on Information Literacy and Lifelong Learning, 2005).

Συμπερασματικά, καταγράφεται πληθώρα διαθέσιμων ορισμών για την πληροφοριακή παιδεία, αλλά όλοι συγκλίνουν στον ορισμό της Επιτροπής για την Πληροφοριακή Παιδεία της Ένωσης Αμερικανών Βιβλιοθηκονόμων (American Library Association, 1998), κατά  τον οποίο η πληροφοριακή παιδεία είναι η ικανότητα να αναγνωρίζει το άτομο πότε χρειάζεται μια πληροφορία, για ποιόν λόγο την χρειάζεται, ποιος είναι δηλαδή ο σκοπός της απόκτησής της, καθώς επίσης και να εντοπίζει, να αξιολογεί και να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την πληροφορία που ανακτά.

Μοντέλα πληροφοριακού γραμματισμού

Τα μοντέλα πληροφοριακού γραμματισμού συνεισφέρουν στον ορισμό των βημάτων που θα πρέπει να ακολουθηθούν από μια διαδικασία πληροφοριακού γραμματισμού. Με την χρήση ενός μοντέλου πληροφοριακού γραμματισμού ένας βιβλιοθηκονόμος ή ένας καθηγητής μπορεί να επεξηγήσει και να διδάξει την διαδικασία έρευνας και να βοηθήσει στον εντοπισμό τυχών προβλημάτων και προβληματισμών που μπορεί ενδεχομένως να έχει ένας μαθητής, ένας καθηγητής και γενικότερα ένας ερευνητής. Ορισμένα μοντέλα πληροφοριακού γραμματισμού είναι τα ακόλουθα:

• CILIP Information Literacy model
• Big6
• PLUS Information Skills Model
• Seven Faces of Information Literacy

CILIP Information Literacy model

Το μοντέλο πληροφοριακού γραμματισμού της CILIP (Chartered Institute of Library and Information Professionals) περιλαμβάνει 8 ικανότητες που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να λογίζεται ως πληροφοριακά εγγράμματος:

• Ανάγκη για πληροφορία.
• Διαθέσιμες πηγές.
• Μέθοδοι εντοπισμού πληροφοριών.
• Την ανάγκη αξιολόγησης αποτελεσμάτων.
• Χρήση και εκμετάλλευση αποτελεσμάτων.
• Ηθική και ευθύνη της χρήσης.
• Διαμοιρασμός και κοινοποίηση των ευρημάτων.
• Διαχείριση ευρημάτων.

Big6

Το μοντέλο πληροφοριακού γραμματισμού Big6 αναπτύχθηκε από τους Mike Eisenberg και Bob Berkowitz και είναι η πιο ευρέως γνωστή και χρησιμοποιούμενη προσέγγιση για την διδασκαλία δεξιοτήτων πληροφόρησης και τεχνολογίας. Το μοντέλο Big6 παρουσιάζει πως άνθρωποι όλων των ηλικιών λύνουν ένα πρόβλημα πληροφόρησης. Αποτελείται από τα εξής στάδια:

• Ορισμός εργασίας
  • Ορισμός του πληροφοριακού προβλήματος
  • Εντοπισμός των πληροφοριών που απαιτούνται
• Στρατηγικές αναζήτησης πληροφοριών
  • Προσδιορισμός όλων των πιθανών πηγών
  • Επιλογή των καλύτερων πηγών
• Τοποθεσία και πρόσβαση
  • Εντοπισμός πηγών (νοητικά και απτά)
  • Εντοπισμός πληροφοριών μέσα στις πηγές
• Χρήση της πληροφορίας
  • Αλληλεπίδραση (π.χ. διάβασε, άκου, άγγιξε)
  • Εξαγωγή σχετικών πληροφοριών
• Σύνθεση
  • Οργάνωση από πολλαπλές πηγές
  • Παρουσίαση των πληροφοριών
• Αξιολόγηση
  • Κρίση του προϊόντος (αποτελεσματικότητα)
  • Κρίση της διαδικασίας (αποδοτικότητα)

PLUS Information Skills Model

Το μοντέλο πληροφοριακού γραμματισμού PLUS Information Skills Model αναπτύχθηκε από τον James Herring και επιδιώκει να παρέχει στους μαθητές ένα εργαλείο που θα τους βοηθήσει να βελτιώσουν την δική τους μάθηση καθιστώντας τους πληροφοριακά εγγράμματους. Οι δεξιότητες που περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο μοντέλο είναι οι ακόλουθες:

Σκοπός

• Γνωστικές δεξιότητες στον εντοπισμό υπάρχουσας γνώσης.
• Νοητικές δεξιότητες όπως ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming) ή μια έννοια (concept).
• Δεξιότητες στον εντοπισμό πηγών πληροφόρησης.

Τοποθεσία

• Τοπικές δεξιότητες όπως η ικανότητα εντοπισμού πληροφοριών στους καταλόγους βιβλιοθηκών, στα βιβλία, σε online πηγές πληροφόρησης κτλ.
• Δεξιότητες επιλογής για την αξιολόγηση της συνάφειας των πληροφοριακών πόρων.
• Δεξιότητες πληροφορικής στη χρήση των ηλεκτρονικών πηγών όπως το Διαδίκτυο.

Χρήση

• Δεξιότητες ανάγνωσης όπως η ικανότητα να διαβάζει κάποιος γρήγορα πηγές πληροφόρησης για να εντοπίσει σχετικές πληροφορίες ή ιδέες.
• Διαδραστικές δεξιότητες όπως η ικανότητα να κατανοήσει κάποιος τι έχει διαβάσει, δει ή ακούσει και την ικανότητα να συσχετίζει τα παραπάνω με τις υπάρχουσες γνώσεις τους.
• Επιλεκτικές δεξιότητες όπως η δυνατότητα να επιλέξει κάποιος τις κατάλληλες πληροφορίες και να απορρίψει ορισμένες πληροφορίες στο πλαίσιο του σκοπού που προσδιορίζεται για τη χρήση ενός συγκεκριμένου πόρου πληροφόρησης.
• Δεξιότητες αξιολόγησης όπως η ικανότητα να αξιολογεί κάποιος πληροφορίες και ιδέες σε σχέση με πτυχές όπως το νόημα και το βάρος των πληροφοριών ή ιδεών, τον συγγραφέα και κάθε πιθανής μεροληψίας στο κείμενο.
• Δεξιότητες καταγραφής όπως η ικανότητα να πάρει σημειώσεις με συστηματικό τρόπο που σχετίζεται με την κατανόηση και το σκοπό.
• Συνθετικές δεξιότητες όπως η ικανότητα να φέρει σε επαφή σχετικές ιδέες, γεγονότα και πληροφορίες σχετικά με ένα θέμα και να το συσχετίσει με υπάρχουσες γνώσεις.
• Δεξιότητες γραφής και παρουσίασης όπως η ικανότητα γραφής ενός δοκιμίου ή μιας αναφοράς ή μιας εργασίας με έναν σωστό και λογικά δομημένο τρόπο που χρησιμοποιεί τις πληροφορίες και τις ιδέες που βρέθηκαν αποτελεσματικά.

Αυτό-αξιολόγηση

• Δεξιότητες αυταξιολόγησης όπως η ικανότητα ελέγχου των διαδικασιών που εμπλέκονται στο κομμάτι της δουλείας της ανάθεσης εργασιών και εντοπισμού περιοχών βελτίωσης στην διαδικασία αποτελεσματικής χρήσης πληροφοριακών πηγών.

Seven Faces of Information Literacy

Το μοντέλο πληροφοριακού γραμματισμού Seven Faces of Information Literacy (Τα 7 πρόσωπα του πληροφοριακού γραμματισμού) αναπτύχθηκε από την Christine Bruce και δια μέσου των 7 κατηγοριών του, παρουσιάζει χαρακτηριστικά με τα οποία μπορεί ένας άνθρωπος να γίνει πληροφοριακά εγγράμματος. Οι 7 κατηγορίες του συγκεκριμένου μοντέλου είναι οι εξής:

• Πρώτη κατηγορία: Η ιδέα της τεχνολογίας των πληροφοριών.
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται η χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών για τους σκοπούς της ανάκτησης πληροφοριών και της επικοινωνίας.

• Δεύτερη κατηγορία: Η ιδέα των πηγών πληροφόρησης
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται η εύρεση πληροφοριών που ενυπάρχουν σε πηγές πληροφόρησης.
• Τρίτη κατηγορία: Η ιδέα της πληροφοριακής διαδικασίας.
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται η εκτέλεση μιας διαδικασίας.

• Τέταρτη κατηγορία: Η ιδέα του πληροφοριακού ελέγχου
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται ο έλεγχος πληροφοριών.

• Πέμπτη κατηγορία: Η ιδέα της κατασκευής γνώσης
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται η δημιουργία μιας προσωπικής βάσης γνώσεων σε μια νέα περιοχή ενδιαφέροντος.

• Έκτη κατηγορία: Η ιδέα της επέκτασης της γνώσης
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται η εργασία με την γνώση και τις προσωπικές απόψεις που υιοθετήθηκαν κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αποκτούνται νέες γνώσεις.
• Έβδομη κατηγορία: Η ιδέα της σοφίας
  • Ως πληροφοριακή παιδεία νοείται η χρήση πληροφοριών, με σύνεση, προς όφελος των άλλων.

Πρότυπα πληροφοριακού γραμματισμού

Ποικίλες εκπαιδευτικές και επιστημονικές οντότητες (πανεπιστήμια, επιστήμονες, καθηγητές κτλ.) έχουν δημιουργήσει πρότυπα (standards) πληροφοριακού γραμματισμού τα οποία χρησιμοποιούνται ως μέσο αξιολόγησης ενός ανθρώπου για το κατά πόσο πληροφοριακά εγγράμματος είναι.

Το 1998 η Αμερικανική Ένωση Σχολικών Βιβλιοθηκονόμων και ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Επικοινωνιών και Τεχνολογίας (the American Association of School Librarians and the Association for Educational Communications and Technology) δημοσίευσαν το βιβλίο  "Information Literacy Standards for Student Learning" στο οποίο καταγράφονται 9 πρότυπα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από βιβλιοθηκονόμους και καθηγητές ώστε να περιγραφούν με αποτελεσματικότητα οι πληροφοριακά εγγράμματοι μαθητές:

• Πρώτο πρότυπο: Ο μαθητής που είναι πληροφοριακά εγγράμματος εκτιμά την πληροφορία αποτελεσματικά και αποδοτικά.
• Δεύτερο πρότυπο: Ο μαθητής που είναι πληροφοριακά εγγράμματος αξιολογεί την πληροφορία με σωστή κρίση
• Τρίτο πρότυπο: Ο μαθητής που είναι πληροφοριακά εγγράμματος χρησιμοποιεί την πληροφορία δημιουργικά και με ακρίβεια.
• Τέταρτο πρότυπο: Ο φοιτητής ο οποίος είναι ένας ανεξάρτητος μαθητής είναι πληροφοριακά εγγράμματος και αναζητά πληροφορίες σχετικά με τα προσωπικά του ενδιαφέροντα.
• Πέμπτο πρότυπο: Ο φοιτητής ο οποίος είναι ένας ανεξάρτητος μαθητής είναι πληροφοριακά εγγράμματος και εκτιμά την λογοτεχνία και άλλες δημιουργικές εκφράσεις της πληροφορίας.
• Έκτο πρότυπο: Ο φοιτητής ο οποίος είναι ένας ανεξάρτητος μαθητής είναι πληροφοριακά εγγράμματος αγωνίζεται για την αριστεία στην αναζήτηση πληροφοριών και την παραγωγή γνώσης.
• Έβδομο πρότυπο: Ο φοιτητής που συμβάλλει θετικά στην κοινότητα μάθησης και στην κοινωνία είναι πληροφοριακά εγγράμματος και αναγνωρίζει την σημασία των πληροφοριών σε μια δημοκρατική κοινωνία.
• Όγδοο πρότυπο: Ο φοιτητής που συμβάλλει θετικά στην κοινότητα μάθησης και στην κοινωνία είναι πληροφοριακά εγγράμματος και εξασκεί ηθική συμπεριφορά όσον αφορά την πληροφορία και την τεχνολογία πληροφοριών.
• Ένατο πρότυπο: Ο φοιτητής που συμβάλλει θετικά στην κοινότητα μάθησης και στην κοινωνία είναι πληροφοριακά εγγράμματος και συμμετέχει αποτελεσματικά σε γκρουπ ώστε να αναζητήσει και να παράγει γνώση.

Το 2000 η Ένωση Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (ACRL- Association of College and Research Libraries), τμήμα της Αμερικανικής Ένωσης Βιβλιοθηκών (ALA- American Library Association), δημοσίευσε τα “Information Literacy Competency Standards for Higher Education" (Πρότυπα Πληροφοριακού Γραμματισμού για την Ανώτατη Εκπαίδευση) στα οποία αναφέρονται 5 πρότυπα και διάφοροι δείκτες απόδοσης σχετικά με την πληροφοριακή παιδεία. Τα 5 αυτά πρότυπα είναι τα εξής:

• Πρώτο πρότυπο: Ο πληροφοριακά εγγράμματος φοιτητής καθορίζει τη φύση και την έκταση των πληροφοριών που απαιτούνται.
• Δεύτερο πρότυπο: Ο πληροφοριακά εγγράμματος φοιτητής αξιολογεί την απαιτούμενη πληροφόρηση αποτελεσματικά και αποδοτικά.
• Τρίτο πρότυπο: Ο πληροφοριακά εγγράμματος φοιτητής αποτιμά την πληροφόρηση και τις πηγές της με κριτική σκέψη και ενσωματώνει επιλεγμένη πληροφόρηση στη βάση των γνώσεων του και στο σύστημα αξιών του
• Τέταρτο πρότυπο: Ο πληροφοριακά εγγράμματος φοιτητής, ατομικά ή ως μέλος μιας ομάδας, χρησιμοποιεί την πληροφόρηση αποτελεσματικά για να επιτελέσει ένα συγκεκριμένο σκοπό.
• Πέμπτο πρότυπο: Ο πληροφοριακά εγγράμματος φοιτητής κατανοεί πολλά από τα οικονομικά, νομικά και κοινωνικά θέματα που περιβάλλουν τη χρήση της πληροφόρησης και χρησιμοποιεί και έχει πρόσβαση στην πληροφόρηση ηθικά και νόμιμα.

Το 2007 η Αμερικανική Ένωση Σχολικών Βιβλιοθηκονόμων (AASL- American Association of School Librarians) αναδιάρθρωσε τα πρότυπα τα οποία θα ήταν ωφέλιμο να χρησιμοποιούν οι σχολικοί βιβλιοθηκονόμοι στο βιβλίο "Standards for the 21st Century Learner". Το 2011 η Ένωση Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (ACRL- Association of College and Research Libraries) εξέδωσε Πρότυπα Πληροφοριακού Γραμματισμού για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών (Information Literacy Standards for Teacher Education)

Tο 2016 η Ένωση Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (ACRL- Association of College and Research Libraries) αντικατέστησε τα παλαιότερα δημοσιευμένα από αυτήν πρότυπα με το πλαίσιο για τον Πληροφοριακό Γραμματισμό για την Ανώτατη Εκπαίδευση (Framework for Information Literacy for Higher Education), το οποίο περιγράφει τις εξής βασικές έννοιες:

• Η εξουσία είναι δομημένη και λαμβάνει τη σημασία της από το γενικότερο νόημα
• Δημιουργία πληροφορίας ως διαδικασία
• Η πληροφορία έχει αξία
• Έρευνα ως ερώτηση
• Υποτροφία ως συνομιλία
• Αναζήτηση ως στρατηγική εξερεύνηση

Πληροφοριακή παιδεία στην εκπαίδευση

Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι πλέον εξαιρετικά προσιτή με τις νέες τεχνολογίες. Ωστόσο, συχνά τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να επιλέξουν και να αξιοποιήσουν επαρκώς τις πηγές που εντοπίζουν.

Η πληροφοριακή παιδεία δεν υφίσταται σαν αυτόνομο μάθημα στα σχολεία. Αρκετές από τις ικανότητες που χρειάζεται κάποιος ώστε να θεωρηθεί πληροφοριακά εγγράμματος παρέχονται μέσω άλλων μαθημάτων, όπως ανθρωπιστικά και μαθήματα σχετικά με την πληροφορική και την επικοινωνία. Η εκπαίδευση της πληροφοριακής παιδείας καθοδηγείται τόσο από τον καθηγητή όσο και από την θεματολογία. Ο σχολικός βιβλιοθηκονόμος μπορεί να έχει τον ρόλο του μεσάζοντα και του βοηθού του διδασκάλου, σε μια ύλη κοινώς αποδεκτή από τον εκπαιδευτικό και τον σχολικό βιβλιοθηκονόμο. Σε άλλες περιπτώσεις, η διδασκαλία της πληροφοριακής παιδείας αποτελεί εξ’ ολοκλήρου ευθύνη του σχολικού βιβλιοθηκονόμου.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να διδαχθούν οι μαθητές τις ικανότητες που χρειάζονται ώστε να θεωρηθούν πληροφοριακά εγγράμματοι. Ορισμένα σχολεία υιοθετούν την διδασκαλία της πληροφοριακής παιδείας μέσω εργασιών και έρευνας. Η συγκεκριμένη προσέγγιση δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να μάθουν και να εξασκήσουν δεξιότητες πληροφοριακού γραμματισμού μέσω σχετικών δραστηριοτήτων, και θεωρείται από τις πιο επιτυχημένες μεθόδους.

Ορισμένα από τα πλεονεκτήματα της διδασκαλίας της πληροφοριακής παιδείας στα σχολεία συνοψίζονται παρακάτω:

• Εξάσκηση γραφής και ανάγνωσης. Η πληροφοριακή παιδεία εστιάζει σε εργασίες. Οι μαθητές εξασκούν τις ικανότητες ανάγνωσης που διαθέτουν κατά την αναζήτηση και αξιολόγηση πηγών και οι δεξιότητες γραφής εξελίσσονται κατά την καταγραφή και παρουσίαση των πληροφοριών. Μέσα από την ανάπτυξη των απαραίτητων ικανοτήτων για τη χρήση των πηγών πληροφόρησης και την ανεύρεση πληροφοριών, οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις ικανότητες γραφής και ανάγνωσης που διαθέτουν με αποτελεσματικό τρόπο.
• Ανεξάρτητοι μαθητές. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα είναι οι δεξιότητες έρευνας και κριτικής ανάλυσης που προσφέρει η πληροφοριακή παιδεία. Αυτές οι ικανότητες είναι ουσιώδεις για την αναζήτηση, την αξιολόγηση και την χρήση της πληροφορίας, στοιχεία απαραίτητα για την ανεξάρτητη και δια βίου μάθηση.
• Μελλοντική ανάπτυξη. Στην σημερινή κοινωνία, οι πληροφορίες βρίσκονται σε αφθονία. Η συνεχής αύξηση του αριθμού των διαθέσιμων πληροφοριών θα συνεχίσει να επηρεάζει τον κόσμο, στον οποίο οι σημερινοί μαθητές θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς εργαζόμενους. Για τον λόγο αυτό, η πληροφοριακή παιδεία θεωρείται μία ιδιαίτερα χρήσιμη ικανότητα στη αγορά εργασίας του μέλλοντος, καθώς η σωστή λήψη αποφάσεων προϋποθέτει την ακριβή αξιολόγηση και χρήση των διαθέσιμων πληροφοριών.
• Ψηφιακός γραμματισμός και ασφάλεια. Πολλές από τις πηγές πληροφόρησης με τις οποίες έρχονται σε επαφή οι ερευνητές σήμερα βρίσκονται σε ψηφιακή μορφή. Ο πληροφοριακά εγγράμματος άνθρωπος είναι σε θέση να τις αξιολογεί και να εντοπίζει τη χρησιμότητά τους. Μέσω λοιπόν της πληροφοριακής παιδείας, οι μαθητές αποκτούν γνώσεις σχετικές με την χρήση των ψηφιακών μέσων και του Διαδικτύου, καθώς και πώς να προστατεύονται από τους κινδύνους που ελλοχεύουν και την παραπληροφόρηση
• Αποφυγή λογοκλοπής. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στο οποίο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα ο πληροφοριακός γραμματισμός είναι η σωστή παράθεση μνείας ευθύνης. Οι μαθητές διδάσκονται πώς να δημιουργούν βιβλιογραφικές αναγραφές και γενικότερα πώς να χειρίζονται ιδέες και γνώση που δεν είναι δικές τους και να σέβονται τα πνευματικά δικαιώματα του αρχικού δημιουργού.
• Συμμετοχή στη Δημοκρατία. Μέσω της πληροφοριακής παιδείας, οι μαθητές είναι σε θέση να εντοπίσουν, να αξιολογήσουν και να χρησιμοποιήσουν σωστά πληροφορίες και γνώση, ώστε να μπορούν στο μέλλον να αποτελέσουν ενεργά μέλη της κοινωνίας και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στη Δημοκρατία.

Ανώτατη Εκπαίδευση

Αρκετοί προπτυχιακοί φοιτητές, κατά την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο, δεν διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να πραγματοποιήσουν ουσιαστική έρευνα, δηλαδή να αναζητήσουν αποτελεσματικά πληροφόρηση, να αξιολογήσουν, να συνθέσουν και να αναμείξουν ιδέες από διάφορες πηγές. Ενδέχεται επίσης να μην γνωρίζουν πώς να δημιουργήσουν σωστά βιβλιογραφικές αναφορές ώστε να δώσουν τα απαραίτητα εύσημα στους δημιουργούς των πηγών που χρησιμοποίησαν Δεν αποκλείεται επίσης να διαθέτουν αυτές τις απαραίτητες γνώσεις, αλλά να τις εφαρμόζουν με λανθασμένο τρόπο.

Τα πανεπιστήμια οφείλουν να προσφέρουν την ευκαιρία σε όλους τους φοιτητές να αποκτήσουν τις απαραίτητες ικανότητες ώστε να γνωρίζουν πώς να πλοηγούνται στο διαδίκτυο και να εντοπίζουν ποιοτικές πηγές, να διατυπώνουν ερωτήσεις, να έχουν πρόσβαση σε χρήσιμες πηγές πληροφόρησης, να αξιολογούν με κριτική σκέψη την ακρίβεια και την ποιότητα  της πληροφορίας, και, τέλος, να χρησιμοποιούν την κατάλληλη πληροφορία για να καλύψουν τους στόχους τους.

Στην ανώτατη εκπαίδευση, σκοπός της πληροφοριακής παιδείας είναι να εμφυσήσει στους φοιτητές την ικανότητα να αναζητούν πληροφορίες μόνοι τους, να χρησιμοποιούν αυτήν την πληροφόρηση σωστά και να συμμορφώνονται με τα ακαδημαϊκά πρότυπα. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε «ακαδημαϊκό πληροφοριακό γραμματισμό». Συνήθως δίνεται έμφαση στην χρήση των πληροφοριακών πηγών που παρέχονται από την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, καθώς επίσης και στην ηθική χρήση της πληροφορίας, δηλαδή την δημιουργία βιβλιογραφικών παραπομπών, την αποφυγή της λογοκλοπής και την αξιολόγηση της πληροφορίας. Παρόλα αυτά, πλέον σημαντικό ρόλο στην πληροφοριακή παιδεία παίζουν και άλλες πλευρές της πληροφόρησης, όπως ο προσδιορισμός των πληροφοριακών αναγκών, η αποτελεσματική χρήση της πληροφορίας που εντοπίζεται και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων μιας έρευνας.

Μια από τις δυσκολίες δημιουργίας προγραμμάτων πληροφοριακού γραμματισμού στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί η ποικιλομορφία του κοινού. Για παράδειγμα, ένας προπτυχιακός φοιτητής Χημείας κάνει έρευνα με διαφορετικό τρόπο και συχνά δεν αναζητά τις ίδιες μορφές πηγών με έναν φοιτητή μεταπτυχιακού προγράμματος κάποιας ανθρωπιστικής επιστήμης. Για τον λόγο αυτό, ο πληροφοριακός γραμματισμός είναι μερικές φορές ευθύνη των θεματικών βιβλιοθηκονόμων (subject librarians), οι οποίοι διαθέτουν καλύτερη κατανόηση των πηγών και της ακαδημαϊκής μεθόδου της κάθε επιστήμης.

Πέρα από τη θεματική ποικιλομορφία, ένα άλλο χαρακτηριστικό που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το επίπεδο των σπουδαστών. Οι πρωτοετείς προπτυχιακοί φοιτητές έχουν μεγαλύτερη ανάγκη εκπαίδευσης πληροφοριακής παιδείας, καθώς έρχονται από το σχολικό περιβάλλον, όπου οι πηγές πληροφόρησης παρέχονταν συχνά από τον διδάσκοντα, χωρίς να χρειάζεται ο μαθητής να πραγματοποιήσει έρευνα σε βάθος. Έτσι, θα πρέπει οι νέοι φοιτητές να καθοδηγούνται ώστε να είναι σε θέση να εντοπίζουν την πληροφορία που χρειάζονται και να αξιολογούν την χρησιμότητα και την σχετικότητα της. Στη συνέχεια της ακαδημαϊκής τους σταδιοδρομίας δίνεται περισσότερη έμφαση και βάθος. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι ένας φοιτητής υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου είναι επαρκώς πληροφοριακά εγγράμματος.

Είναι φανερό ότι οι φοιτητές δεν μπορούν να μάθουν όλα όσα κρίνεται απαραίτητο να γνωρίζουν για το επιστημονικό πεδίο που μελετούν, κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο πανεπιστήμιο. Η  πληροφοριακή παιδεία πρέπει να καλύψει το κενό αυτό, εξοπλίζοντας τους με την απαραίτητη κριτική σκέψη ώστε να είναι σε θέση να λύνουν αποτελεσματικά προβλήματα και να γίνουν δια βίου μαθητές.

Ο πληροφοριακός γραμματισμός στην Ανώτατη εκπαίδευση μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι η παρουσίαση των πληροφοριακών πηγών που προσφέρει η βιβλιοθήκη, με τη μορφή σύντομης διάλεξης στους φοιτητές, δίνοντας έμφαση σε πηγές και βάσεις δεδομένων που ενδεχομένως παρουσιάζουν θεματικό ενδιαφέρον. Κατά μια άλλη μέθοδο, η διδασκαλία του πληροφοριακού γραμματισμού εντάσσεται σε μία εργασία και οι διδάσκοντες της πληροφοριακής παιδείας συμμετέχουν ενεργά σε όλη τη διάρκεια. Βοηθούν τους φοιτητές να ορίσουν το θέμα τους, να αντλήσουν πληροφόρηση από τις διαθέσιμες πηγές, την οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσουν και θα εντάξουν στην εργασία τους, καθώς επίσης και να μεταδώσουν με αποτελεσματικό τρόπο τα ευρήματα της μελέτης τους. Η δεύτερη αυτή μέθοδος αποδεικνύεται συνήθως πιο αποτελεσματική, καθώς οι φοιτητές μπορούν να κατανοήσουν τον σκοπό όσων μαθαίνουν και να τα εφαρμόσουν με πρακτικό τρόπο στην εργασία τους. Έχουν χρησιμοποιηθεί και άλλες μέθοδοι πληροφοριακού γραμματισμού, όπως ηλεκτρονικά προγράμματα εκμάθησης.

Τα χαρακτηριστικά του πληροφοριακά εγγράμματου ατόμου

Ο χρήστης μέσα από προγράμματα πληροφοριακού γραμματισμού μπορεί να αποκτήσει κριτική σκέψη, δηλαδή να γνωρίζει κατάλληλες στρατηγικές που βοηθούν στον εντοπισμό της πληροφορίας, να οργανώνει, να  επικοινωνεί, να αναλύει και να αξιολογεί τα αποτελέσματα της, να μεταφράζει, να  αιτιολογεί και τέλος να συνθέτει την πληροφορία σε όλα τα στάδια της.  Από την άλλη πλευρά στη δημιουργική σκέψη ,κατά την οποία ο χρήστης χρησιμοποιεί τη φαντασία του για να δημιουργήσει νέες εναλλακτικές, δυνατότητες, συνδυάζει διάφορες ιδέες ώστε να αναδειχθούν νέες προοπτικές για οποιοδήποτε θέμα. Η διαφορά της κριτικής με την δημιουργική σκέψη είναι ότι η κριτική σκέψη λειτουργεί με βάση τους κανόνες ενώ η δημιουργική σκέψη βασισμένη στη φαντασία και τη δημιουργικότητα του ατόμου.

Άλλες δεξιότητες που πρέπει να έχει ένα πληροφοριακά εγγράμματο άτομο είναι η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, η αποτελεσματική επικοινωνία, η οργάνωση, η εξοικείωση του χρήστη με την βιβλιοθήκη, η γνώση της τεχνολογίας, των μέσων και των υπολογιστών.  Αρχικά, ένας πληροφοριακά εγγράμματος χρήστης θα πρέπει να έχει τις ικανότητες να επιλύσει οποιοδήποτε πρόβλημα που τον απασχολεί στην καθημερινή του ζωή, ενώ παράλληλα κρίνεται ωφέλιμο να είναι ευγενικός και φιλικός με τους άλλους ανθρώπους ώστε να υπάρχει αποτελεσματική επικοινωνία με τους άλλους χρήστες. Επίσης, χρειάζεται το άτομο να είναι οργανωτικό και να είναι εξοικειωμένο με το χώρο της βιβλιοθήκης, δηλαδή θα πρέπει να γνωρίζει και να έχει επισκεφτεί αρκετές φορές το χώρο της βιβλιοθήκης όπως και να έχει χρησιμοποιήσει τον ηλεκτρονικό κατάλογο της βιβλιοθήκης για τον εντοπισμό κάποιου τεκμηρίου και θα πρέπει να έχει γνώσεις πάνω στο αντικείμενο της τεχνολογίας και των μέσων και να ξέρει να χειρίζεται σωστά τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα προγράμματα που περιλαμβάνουν.

Συμπερασματικά, καταλαβαίνουμε ότι για να θεωρηθεί ένα άτομο πληροφοριακά εγγράμματο θα πρέπει να έχει κάποιες βασικές ικανότητες και γνώσεις όπως είναι η οργάνωση, η επικοινωνία και η γνώση τεχνολογίας και υπολογιστών.

Πληροφοριακή Παιδεία και Βιβλιοθήκες

Τα τελευταία  χρόνια έχει αναγνωριστεί η  αναγκαιότητα ενσωμάτωσης της πληροφοριακής παιδείας στην εκπαίδευση όλων των βαθμίδων από την Πρωτοβάθμια έως την Τριτοβάθμια. Η πληροφοριακή παιδεία θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική στην αρωγή και στην ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στην υποστήριξη των εκπαιδευόμενων σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης τους, καθώς επίσης και στην προώθηση της δια βίου μάθησης γενικότερα, αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να γίνει μέσω νέων προγραμμάτων και εξειδικευμένου προσωπικού, βιβλιοθηκονόμων –επιστημόνων πληροφόρησης οι οποίοι έχουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις για την διάδοση της πληροφοριακής παιδείας. Ωστόσο θα πρέπει να τονιστεί η σημαντικότητα και η αναγκαιότητα της πληροφοριακής παιδείας ιδιαίτερα στους πανεπιστημιακούς χώρους , όπου οι ανάγκες για πληροφόρηση είναι σαφώς περισσότερες και οι φοιτητές θα πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές πηγές και άλλο υλικό ανεξαρτήτως μορφής και προέλευσης για την εκπόνηση των εργασιών τους και την απόκτηση γνώσεων.

Η σωστή διαχείριση πηγών απαιτεί προσωπικό με γνώσεις πληροφοριακής παιδείας. Όπως επισημαίνει ο Griffiths (1995) οι βιβλιοθηκονόμοι κυρίως της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι ακαδημαϊκές δηλαδή βιβλιοθήκες είναι εκείνες οι οποίες κατά κύριο λόγο παρέχουν πρόσβαση στη γνώση σε φοιτητές , πρέπει να γνωρίζουν ποιες πληροφορίες είναι διαθέσιμες, τι περιέχουν και πως δομούνται ακόμα και αν αυτές παρέχονται μέσω του Internet. Το εξειδικευμένο αυτό προσωπικό πρέπει να αναλύει και να ερμηνεύει πηγές προκειμένου οι χρήστες να μπορούν να ανατρέξουν στις πληροφορίες που θέλουν όσο το δυνατόν πιο εύκολα και γρήγορα. Η διδασκαλία της πληροφοριακής παιδείας είναι λοιπόν ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Το προσωπικό των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών πρέπει να βελτιώσει τις παιδαγωγικές και διδακτικές ικανότητές του. Σύμφωνα με τον Biddiscombe (2002) οι ακαδημαϊκοί βιβλιοθηκονόμοι πρέπει να κατανοούν την εκπαιδευτική διαδικασία έτσι ώστε να είναι σε θέση να βοηθήσουν τους χρήστες  να αξιολογούν τις πληροφορίες και να επιλέγουν αυτές που πραγματικά είναι χρήσιμες για την έρευνά τους.

Επιπλέον, οι Scales et al. (2005) ισχυρίζονται ότι οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, πρέπει να συνεργάζονται όχι μόνο με ακαδημαϊκές κοινότητες αλλά και με διάφορους οργανισμούς και σωματεία προκειμένου να επιτύχουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στον τομέα της πληροφοριακής παιδείας.

Κύρια λειτουργία των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών δεν είναι απλά η διαχείριση  συλλογών και πληροφοριών (π.χ η εξασφάλιση και παροχή της απαιτούμενης, από τους  διδάσκοντες, βιβλιογραφίας), αλλά η ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση  πληροφοριακής παιδεία.

Μέθοδοι συμμετοχής των βιβλιοθηκών στην διαμόρφωση της  πληροφοριακής παιδείας.

1. Συμμετοχή της ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης στη διαμόρφωση του προγράμματος των σπουδών του ιδρύματος. Βασική επιδίωξη αυτής της δραστηριότητας είναι η δυνατότητα  υποστήριξης του περιεχομένου και της μεθόδου διδασκαλίας του μαθήματος. Έτσι η βιβλιοθήκη είναι προετοιμασμένη για τη κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών των μαθημάτων.
2. Ενημέρωση των διδασκόντων σε θέματα νέας τεχνολογίας και πηγών πληροφόρησης.
3. Τα στελέχη την Βιβλιοθήκης πρέπει να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις, προσόντα και να συμμετέχουν σε προγράμματα δια βίου μάθησης.
4. Οι βιβλιοθήκες πρέπει να είναι σε θέση να αναδείξουν τη σημασία του ρόλου τους στην ακαδημαϊκή κοινότητα που ανήκουν.
5. Συμμετοχή σε κοινοπραξίες.
6. Σε δημόσιες βιβλιοθήκες ύπαρξη εξειδικευμένων υπηρεσιών πληροφόρησης με βάση τις ανάγκες των χρηστών, κατηγοριοποίηση με βάση συγκεκριμένα κριτήρια κλπ.

Σπουδαιότητα του πληροφοριακού γραμματισμού

Ο πληροφοριακός γραμματισμός είναι ένα εξαιρετικής σημασίας στοιχείο που συμβάλει στην ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας. Έχει διεισδύσει μεθοδικά στην εκπαιδευτική διαδικασία και έχει βοηθήσει στην αποδοτικότερη και ορθότερη εκτέλεση της. Μέσω του πληροφοριακού γραμματισμού ο χρήστης είναι σε θέση να αποκτήσει δεξιότητες και ικανότητες που θα τον κάνουν να επεξεργαστεί και να χρησιμοποιήσει με σωστό τρόπο τις πληροφορίες που λαμβάνει κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, δηλαδή  στο σχολείο, αλλά και στην καθημερινή του ζωή.

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του πληροφοριακού γραμματισμού, καθώς επιτρέπει στον άνθρωπο να διαχειριστεί τον καταιγισμό πληροφοριών που δέχεται σε καθημερινή βάση. Μέσα από τον πληροφοριακό γραμματισμό, ο χρήστης μπορεί  να μάθει να εντοπίζει και να αξιοποιεί τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες, καθώς και τα εργαλεία που θα κλιθεί να χειριστεί για την κάλυψη οποιασδήποτε πληροφοριακής ανάγκης.

Μετά από τη διαχείριση, ο χρήστης ελέγχει αν οι πληροφορίες που έχει επιλέξει να επεξεργαστεί είναι έγκυρες. Αυτό γίνεται ελέγχοντας τις πηγές από τις οποίες προέρχονται οι συγκεκριμένες πληροφορίες και διαπιστώνοντας αν είναι αναγνωρισμένος ο συγγραφέας ή ο οργανισμός που έχει δημοσιεύσει αυτές τις πληροφορίες. Για παράδειγμα, ένα πανεπιστήμιο ή ένας αναγνωρισμένος καθηγητής είναι μια έγκυρη πηγή ενώ αντίθετα ένα blog ή μια αμφιλεγόμενη και διαφόρων θεμάτων ιστοσελίδα είναι μια μη έγκυρη πηγή πληροφοριών.

Εκτός από τις παραπάνω ικανότητες, ο πληροφοριακός γραμματισμός μπορεί να συμβάλλει και στην διάδοση της πληροφορίας από το χρήστη αλλά και στην διάθεση της για όποιον την χρειάζεται. Τέλος, ο χρήστης δύναται να προσδιορίσει την πληροφοριακή ανάγκη του και να διαμορφώσει τα ερωτήματα που σχετίζονται και προκύπτουν από αυτήν.

Βιβλιογραφία

• ODLIS: ONLINE DICTIONARY FOR LIBRARY AND INFORMATION SCIENCE, 2004. Information literacy. [online]. Προσβάσιμη από: http://lu.com/odlis/search.cfm Αρχειοθετήθηκε 2008-08-07 στο Wayback Machine.
• Κορομπίλη, Στέλλα. Τόγια, Ασπασία (2015). Πληροφοριακός γραμματισμός. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. ISBN 978-960-603-356-8.
• American Library Association [WWW Document], n.d. . American Library Association. URL http://www.ala.org/
• CILIP | Chartered Institute of Library and Information Professionals [WWW Document], n.d. URL http://www.cilip.org.uk/ Αρχειοθετήθηκε 2019-07-15 στο Wayback Machine.
• Give, A., Join, A., n.d. Information Literacy Competency Standards for Higher Education.
• Herring, J., 2004. James Herring’s PLUS model [WWW Document]. URL http://farrer.csu.edu.au/PLUS/
• Higher Education | Information Literacy, n.d. www.informationliteracy.org.uk/sectors/il-higher-education/
• Information Literacy in Schools [WWW Document], n.d. . Libraries Wales. URL https://libraries.wales/information-literacy/information-literacy-schools/
• F. Rockman, I., 2004. Integrating information literacy into the higher education curriculum, 1st ed. Jossey-Bass, San Francisco.
• Jarson, J., 2010. Information literacy and higher education A toolkit for curricular integration. Coll. res. libr. news 71, 534–538.
• Kóκκινoς, Δ., Παπαδάτου, Ε., Σισαμάκη, N., 2008. Πληροφοριακή παιδεία και εκπαίδευση χρηστών στην Κεντρική Βιβλιοθήκη ΕΜΠ.
• Lau, J., 2006. Κατευθυντήριες οδηγίες για την πληροφοριακή παιδεία στη δια βίου μάθηση.
• News, M.W., 2015. The Role of Information Literacy in Higher Education. Morocco World News
• Professor Christine Bruce | The Home Page of Christine Bruce, n.d. www.christinebruce.com.au
• Schools | Information Literacy, n.d. https://web.archive.org/web/20170124101503/http://www.informationliteracy.org.uk/sectors/il-schools/
• Βασιλάκη-Μιχαλάκη, Κ., Φίνος, Ν., 2007. Συμβολή των βιβλιοθηκών στην ενίσχυση της πληροφοριακής παιδείας των χρηστών τους. Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη.
• Γαϊτάνου, Π., Ρουγγέρη, Δ.-Μ., n.d. Πληροφοριακή παιδεία και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες
• Σίγγου, Ε., 2011. Προγράμματα πληροφοριακού γραμματισμού που παρέχονται από τις βιβλιοθήκες του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης και του πανεπιστημίου του Bath, Ηνωμένο Βασίλειο. Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη.
• "Information Literacy Standards for Student Learning" (PDF). American Association of School Librarians and the Association for Educational Communications and Technology. 1998
• "Information Literacy Competency Standards for Higher Education" (PDF). Association of College and Research Libraries. January 2000.
• "Standards for the 21st Century Learner" (PDF). American Association of School Librarians. 2007
• Ζαφειρίου, Γ. ([χ.χ.]). πληροφοριακός γραμματισμός. Διαθέσιμο σε: https://moodle.teithe.gr/course/view.php?id=854