Πρωτάθλημα Ελλάδας καλαθοσφαίρισης γυναικών

Η Α1 Εθνική Κατηγορία Καλαθοσφαίρισης Γυναικών αποτελεί τη σημαντικότερη διοργάνωση πρωταθλήματος γυναικείας καλαθοσφαίρισης σε πανελλαδικό επίπεδο. Διοργανώνεται και υπάγεται στη δικαιοδοσία της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης. Η συγκεκριμένη διοργάνωση γεννήθηκε κατά την αγωνιστική περίοδο 1967-68 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, έχοντας αλλάξει διάφορα ονόματα και μορφές. Πολυνίκης του θεσμού είναι ο Σπόρτιγκ Αθηνών, ενώ τρέχων πρωταθλητής είναι ο Ολυμπιακός.

Α1 Εθνική Γυναικών

Τρέχουσα διοργάνωση: 2022-23
Ίδρυση	1968 (1968)
Εναρκτήρια σεζόν	1967–68
Αριθμός ομάδων	12
Χώρα	Ελλάδα
Τελευταίος κάτοχος	Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. (7ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις	Σπόρτιγκ (21 τίτλοι)
Επίπεδο	1
Υποβιβασμός	Α2 Εθνική
Εγχώρια κύπελλα	Κύπελλο Ελλάδας
Διεθνή κύπελλα	Ευρωλίγκα EuroCup
Επίσημη ιστοσελίδα	basket.gr

Ιστορικά στοιχεία

Το πρώτο Πανελλήνιο πρωτάθλημα διεξήχθη το 1967, όταν οι πρωταθλητές Αθήνας-Πειραιά (Πειραϊκός) και Θεσσαλονίκης (Ηρακλής), αναμετρήθηκαν στις 19 Νοεμβρίου σε μονό αγώνα που διεξήχθη στο γυμναστήριο της ΧΑΝΘ. Ο Ηρακλής επικράτησε με 25-22 κι αναδείχθηκε Πρωταθλητής Ελλάδας. Υπάρχει αναφορά για πανελλήνια διοργάνωση και το 1966 με πρωταθλητή τον Ηρακλή.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΟΚ, το Ελληνικό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Γυναικών έκανε πρεμιέρα κατά την αγωνιστική περίοδο 1967-68 με διοργανώτρια την Ελληνική Ομοσπονδία Αθλοπαιδιών (ΕΟΑΠ). Η επίσημη ονομασία του ήταν «Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Γυναικών». Από την αγωνιστική περίοδο 1969-70 η ευθύνη της διοργάνωσης του θεσμού πέρασε στη νεοσύστατη Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης (ΕΟΚ).

Κατά την αγωνιστική περίοδο 1984-85 το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα μετονομάστηκε σε «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Α' Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών», ενώ ταυτόχρονα δημιουργήθηκε νέο πρωτάθλημα, δεύτερο ιεραρχικά, με την επωνυμία «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Β' Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών» (το δεύτερο καταργήθηκε το 2003-04).

Την αγωνιστική περίοδο 1997-98 με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης δημιουργήθηκαν νέες Εθνικές Κατηγορίες για το γυναικείο μπάσκετ οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα και αυτές είναι:

• «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Α1 Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών»
• «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Α2 Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών»

Τον Ιούνιο του 2009 η Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης ανακοίνωσε πως από την αγωνιστική περίοδο 2010-11 ο αριθμός των ομάδων που θα λαμβάνουν μέρος στα πρωταθλήματα της Α1 και καθενός από τους δύο ομίλους της Α2 Γυναικών, θα μειωθεί από 14 σε 12.

Την 1η Ιουλίου 2009 ανακοινώθηκε από την Ομοσπονδία πως πλέον οι ομάδες που θα συμμετέχουν στο πρωτάθλημα της Α1 θα έχουν το δικαίωμα να περιλαμβάνουν στο ρόστερ τους μέχρι τρεις ξένες παίκτριες, δηλ. μια κοινοτική και δύο από χώρες εκτός Ευρώπης.

Σε συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουλίου 2010 αποφασίστηκε η διεξαγωγή πλέι-οφ και πλέι-άουτ κατά τη λήξη της εκάστοτε αγωνιστικής περιόδου. Συγκεκριμένα ο σύλλογος που θα τερματίζει στην κορυφή της βαθμολογικής κατάταξης θα αναμετράται με τον τέταρτο και ο δεύτερος με τον τρίτο. Παράλληλα, όσες ομάδες βρεθούν στις θέσεις 8-11 θα διαγωνίζονται μεταξύ τους για το ποια θα κερδίσει το εισιτήριο της παραμονής, ενώ η 12^η ομάδα θα υποβιβάζεται απευθείας στην Α2 Εθνική Κατηγορία.

Πρωταθλήτριες

Ακολουθούν αναλυτικά οι ομάδες που κατέκτησαν την πρώτη θέση στο θεσμό από το 1968 μέχρι σήμερα.

Σεζόν Πανελλήνιο 1967* Ηρακλής Γ.Σ. 1967–68 Ηρακλής Γ.Σ. 1968–69 Πειραϊκός Σύνδεσμος 1969–70 Πειραϊκός Σύνδεσμος 1970–71 Ηρακλής Γ.Σ. 1971–72 Ηρακλής Γ.Σ. 1972–73 Σ.Α.Α.Κ.Θ. Αθηνών 1973–74 Απόλλων Καλαμαριάς 1974–75 Α.Ο. Παλαιό Φάληρο 1975–76 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1976–77 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1977–78 Ολυμπιακός Βόλου 1978–79 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1979–80 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1980–81 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1981–82 Α.Ο. Παλαιό Φαληρο 1982–83 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1983–84 Α.Ο. Σπόρτιγκ

Σεζόν Α' Εθνική 1984–85 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1985–86 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1986–87 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1987–88 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1988–89 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1989–90 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1990–91 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1991–92 Απόλλων Καλαμαριάς 1992–93 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1993–94 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1994–95 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1995–96 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1996–97 Α.Ο. Σπόρτιγκ

Σεζόν Α1 Εθνική 1997–98 Παναθηναϊκός Α.Ο. 1998–99 Α.Ο. Σπόρτιγκ 1999–00 Παναθηναϊκός Α.Ο. 2000–01 Δ.Α.Σ. Άνω Λιοσίων 2001–02 Δ.Α.Σ. Άνω Λιοσίων 2002–03 Δ.Α.Σ. Άνω Λιοσίων 2003–04 Α.Ο. Σπόρτιγκ 2004–05 Παναθηναϊκός Α.Ο. 2005–06 A.E. Εσπερίδες 2006–07 Πανιώνιος Γ.Σ. Σμύρνης 2007–08 A.E. Εσπερίδες 2008–09 Αθηναϊκός Α.Σ. 2009–10 Αθηναϊκός Α.Σ. 2010–11 Αθηναϊκός Α.Σ. 2011–12 Αθηναϊκός Α.Σ. 2012–13 Παναθηναϊκός Α.Ο. 2013–14 Α.Ε.Σ.ΕΛ. 2014–15 Α.Ε.Σ.ΕΛ. 2015–16 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. 2016–17 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. 2017–18 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. 2018–19 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. 2019–20 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. 2020–21 Παναθηναϊκός Α.Ο. 2021–22 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. 2022–23 Ολυμπιακός Σ.Φ.Π.

*Η διοργάνωση του 1967 δεν αναγνωρίζεται από την ΕΟΚ.

Οι τελικοί και μικροί τελικοί των play off

Τα play off καθιερώθηκαν την περίοδο 2010-11.

Σεζόν	Τελικός											Μικρός Τελικός
	Πλεον. έδρας	Σκορ	Μειον. έδρας	Αποτελέσματα								Πλεον. έδρας	Σκορ	Μειον. έδρας
				Κανον. περ.		Τελικοί
2010–11	Αθηναϊκός	3–0	Φ.Ε.Α. Ν.Φ./Ν.Χ.	63–51	69–59	68–52						Άρης	2–3	Παναθηναϊκός
2011–12	Αθηναϊκός	3–0	Παναθηναϊκός	73–44	64–43	76–69						Εσπερίδες	1–3	Πανιώνιος
2012–13	Παναθηναϊκός	3–0	Α.Ε.Σ. Ελληνικού	68–59	71–68	67–61						Αθηναϊκός	3–0	ΠΑΟΚ
2013–14	Α.Ε.Σ. Ελληνικού	4–0	Πρωτέας Βούλας	64–43	66–58	62–55	63–56					Παναθηναϊκός	4–1	Αθηναϊκός
2014–15	Α.Ε.Σ. Ελληνικού	3–2	Παναθηναϊκός	59–60	79–61	71–46	56–60	62–61				Πρωτέας Βούλας	3–0	Αναγέννηση Ρυσίου
2015–16	Ολυμπιακός	4–0	Παναθηναϊκός	66–61	82–59	74–37	50–38					ΠΑΟΚ	1–3	Αθηναϊκός
2016–17	Ολυμπιακός	4–0	Αθηναϊκός	79–59	86–58	67–54	69–58					Παναθηναϊκός	3–1	Δάφνη Αγ. Δημ.
2017–18	Ολυμπιακός	4–0	Φάρος Κερατσινίου	70–58	74–49	90–56	86–59					Πανιώνιος	3–1	Δάφνη Αγ. Δημ.
2018–19	Ολυμπιακός	4–0	ΠΑΟΚ	71–61	83–40	89–37	96–39					Δάφνη Αγ. Δημ.	3–1	Νίκη Λευκάδας
2019–20	Δεν έγιναν play off εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού
2020–21	Ολυμπιακός	2–3	Παναθηναϊκός	61–62	66–56	73–58	73–76	66–74
2021–22	Ολυμπιακός	4–2	Παναθηναϊκός	70–64	81–76	76–81	53–61	87–54	87–79			Εσπερίδες	1–3	Χανιά
2022–23	Ολυμπιακός	4–1	Παναθηναϊκός	89–74	63–77	76–69	66–60	87–83				Ελευθερία Μοσχάτου	3–0	Εσπερίδες

• με μαύρο σημειώνονται οι αγώνες που έγιναν στην έδρα της ομάδας με το μειονέκτημα
• με μπλε σημειώνονται οι αγώνες που έγιναν στην έδρα της ομάδας με το πλεονέκτημα

Διακρίσεις ανά σύλλογο

Τις περισσότερες διακρίσεις στο θεσμό κατέχει σήμερα ο Α.Ο. Σπόρτιγκ με 21 στο σύνολο. Ολική ήταν η επικράτηση του συλλόγου κατά την περίοδο που ο θεσμός έφερε το όνομα «Α' Εθνική Κατηγορία» με εξαίρεση μόλις μία χρονιά. Τωρινή κάτοχος του πρωταθλήματος Ελλάδος είναι η ομάδα του Ολυμπιακού.

Σύνολο τίτλων

Σύλλογος	Τίτλοι	Χρονιές
Α.Ο. Σπόρτιγκ	21	1976, 1977, 1979, 1980, 1981, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1999, 2004
Ολυμπιακός Σ.Φ.Π.	7	2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023
Παναθηναϊκός Α.Ο.	5	1998, 2000, 2005, 2013, 2021
Αθηναϊκός Α.Σ.	4	2009, 2010, 2011, 2012
Ηρακλής Γ.Σ.	3	1968, 1971, 1972
Δ.Α.Σ. Άνω Λιοσίων	3	2001, 2002, 2003
Πειραϊκός Σύνδεσμος	2	1969, 1970
Παλαιό Φάληρο	2	1975, 1982
Απόλλων Καλαμαριάς	2	1974, 1992
Εσπερίδες	2	2006, 2008
Α.Ε. Σουρμένων-Ελληνικού	2	2014, 2015
Σ.Α.Α. Κολλεγίου Θηλέων Αθηνών	1	1973
Ολυμπιακός Βόλου	1	1978
Πανιώνιος	1	2007

Συμμετοχές ομάδων στην Α' και Α1 Εθνική κατηγορία (1984-2023)

Η Εθνική κατηγορία καθιερώθηκε την περίοδο 1984-1985, κι έκτοτε έχουν διεξαχθεί 39 διοργανώσεις. Τις περισσότερες συμμετοχές, 38, έχει ο Παναθηναϊκός, ενώ ακολουθεί ο Σπόρτιγκ με 27 συμμετοχές. Συνολικά 70 σύλλογοι έχουν αγωνιστεί στην Α' και Α1 Εθνική κατηγορία. Με γαλάζιο χρώμα είναι οι ομάδες που μετέχουν στο πρωτάθλημα της περιόδου 2022-2023.

Συμ. Σύλλογος 38 Παναθηναϊκός Α.Ο. 27 Α.Ο. Σπόρτιγκ 22 Γ.Σ. Μέγας Αλέξανδρος Θεσ. 21 Απόλλων Καλαμαριάς 18 Α.Ε. Εσπερίδες Καλλιθέας 17 Μ.Ε.Ν. Τούμπας Α.Σ. Ακαδημία 1975 Ηλιούπολης 15 Γ.Α.Σ. Απόλλων Πτολεμαΐδας Α.Ο. Παλαιού Φαλήρου Α.Σ. Ολυμπιακός Βόλου 14 Α.Ο. Αστέρας Εξαρχείων Δ.Α.Σ.Α.Λ./Εύνικος Γ.Α.Σ. 13 ΠΑΟΚ 12 Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης Αθηναϊκός Α.Σ. 11 Α.Ο. Παγκρατίου Πανιώνιος Γ.Σ.Σ. 10 Γ.Σ. Αγίας Παρασκευής

Συμ. Σύλλογος 9 Π.Α.Ο. Θρίαμβος Αθηνών 8 Α.Σ. Άρης Θεσσαλονίκης Γ.Σ. Κρόνος Αγίου Δημητρίου Ολυμπιακός Πειραιώς Α.Σ. Νίκη Λευκάδας Α.Ε.Ο. Πρωτέας Βούλας 7 Α.Ο. Σερρών Γ.Α.Σ. Κομοτηνή Α.Ο.Ν.Α. Ηρόδοτος Δάφνη Αγίου Δημητρίου 5 Μ.Α.Σ. Καστοριά Α.Π.Σ. Siemens Μ.Γ.Σ. Πανσερραϊκός Α.Ο. Ελευθερία Μοσχάτου Ο.Α. Χανίων 4 Α.Κ.Ο. Άρης Χολαργού Α.Σ. Κώων Ιπποκράτης Α.Ο. Τερψιθέα Γλυφάδας Π.Α.Σ. Γιάννινα Παναθλητικός Α.Ε. Συκεών

Συμ. Σύλλογος 3 Α.Ε. Σουρμένων-Ελληνικού Φ.Ε.Α. Ν.Φ./Ν.Χ. Α.Σ.Κ.Γ. Άρης Θήβας Σ.Α. Πειραματικού Σ.Π.Θ. 2 Α.Μ.Σ. Αναγέννηση Νέου Ρυσίου Α.Ν.Ο. Γλυφάδας Γ.Σ. Ίκαρος Καλλιθέας Α.Ο. Πορφύρας Φρεαττύδος Α.Π.Ο. Θερμαϊκός Θέρμης Α.Ο. Νέστορας Α.Ο. Ζωγράφου Α.Σ. Ολυμπιάδα Λάρισας Α.Ο. Νέας Τρίγλιας Παγχιακός Γ.Σ. Α.Ο. Φάρος Κερατσινίου

Συμ. Σύλλογος 1 Α.Ο. Άρης Πετρούπολης Κερκυραϊκός Γ.Σ. Ε.Γ.Σ. Ζαφειράκης Νάουσας Άτταλος Καλύμνου Ολύμπια Λάρισας Σ.Ε.Φ.Α. Αρκαδικός Σ.Α. Αστέρας Καβάλας Γ.Ε. Ηρακλείου Α.Ο. Φοίνιξ Αγίας Σοφίας Πειραιά ΑΕΚ Τρίπολης Πειραϊκός Σύνδεσμος Γ.Σ. Περιστερίου Α.Π.Σ. Αίας Ευόσμου Γ.Σ. Αμαρυλλίς Βριλησσίων Γ.Α.Σ. Καλυβίων Θορικού Κ.Α.Ο. Μελισσίων Ε.Φ.Α.Ο. Ζωγράφου

Δείτε επίσης

• Κύπελλο Ελλάδος καλαθοσφαίρισης γυναικών
• Ελληνικές ομάδες καλαθοσφαίρισης στις διεθνείς διοργανώσεις

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης