Βικιπαίδεια

Πωλ Σαμπατιέ

Γάλλος χημικός, βραβευμένος με Νόμπελ


Ο Πωλ Σαμπατιέ (Paul Sabatier, 5 Νοεμβρίου 1854 – 14 Αυγούστου 1941) ήταν Γάλλος χημικός, που γεννήθηκε στην Καρκασσόν. Το 1912 βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας μαζί με τον συμπατριώτη του Βικτόρ Γκρινιάρ. Οι έρευνες του Σαμπατιέ που τού απέφεραν το Νόμπελ αφορούν τη βελτίωση της υδρογονώσεως οργανικών ενώσεων με κατάλυση από μέταλλα.

Πωλ Σαμπατιέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Paul Sabatier (Γαλλικά)
Γέννηση5  Νοεμβρίου 1854[1][2][3]
Καρκασσόν
Θάνατος14  Αυγούστου 1941[4][1][3]
Τουλούζη[4]
Τόπος ταφήςThe Saint-Vincent cemetery in Carcassonne[5]
ΚατοικίαΓαλλία
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[6][7]
ΣπουδέςÉcole Normale Supérieure
lycée Pierre-de-Fermat[8]
Πανεπιστήμιο της Τουλούζ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταχημικός
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Τουλούζ
Πανεπιστήμιο του Μπορντό[9]
Αξιοσημείωτο έργοSabatier reaction
Sabatier nickel
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΜέγας Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής
Βραβείο Νόμπελ Χημείας (10  Δεκεμβρίου 1912)[10][11]
μετάλλιο Φράνκλιν (1933)
Jecker Prize (1905)
βραβείο Λα Καζ της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών (1897)
Μετάλλιο Άλμπερτ (1926)[12]
μετάλλιο Ντέιβι (1915)[13]
επίτιμος διδάκτωρ του πανεπιστημίου του Πόρτο
αλλοδαπό μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (28  Φεβρουαρίου 1918)[14]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Σπουδές

Επεξεργασία

Ο Σαμπατιέ σπούδασε από το 1874 στην École normale supérieure, αποφοιτώντας τρία έτη αργότερα με την υψηλότερη βαθμολογία στην τάξη του.[15] Το 1880 πήρε διδακτορικό από το Κολλέγιο της Γαλλίας.[15]

Το 1883 ο Σαμπατιέ διαδέχθηκε τον Εντουάρ Φιλόλ (Édouard Filhol) στη Σχολή Φυσικών Επιστημών και άρχισε μια μακρά συνεργασία με τον χημικό και ιερέα Ζαν-Μπατίστ Σεντεράν, τόσο στενή ώστε να είναι αδύνατο να διακριθεί η συνεισφορά του καθενος ξεχωριστά στις έρευνές τους. Δημοσίευσαν μαζί 34 «σημειώσεις» στα Πρακτικά της Ακαδημίας Επιστημών, 11 υπομνήματα στο Δελτίο της Γαλλικής Χημικής Εταιρείας και 2 στο Χρονικά Χημείας και Φυσικής.[16]

Η μετατροπή του μονοξειδίου και του διοξειδίου του άνθρακα σε μεθάνιο ανακαλύφθηκε από τους Σαμπατιέ και Σεντεράν[17] το 1902. Οι δύο επιστήμονες μοιράσθηκαν το Βραβείο Ζεκέρ της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών το 1905 για την ανακάλυψη της «μεθόδου Sabatier–Senderens».[16]

Ο Σαμπατιέ δίδαξε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στα Πανεπιστήμια του Μπορντώ και της Τουλούζης, καταλήγοντας κοσμήτορας της Σχολής Φυσικών Επιστημών στο δεύτερο το 1905.

Ερευνητικό έργο

Επεξεργασία

Οι πρώτες έρευνες του Σαμπατιέ αφορούσαν τη θερμοχημεία του θείου και των μεταλλικών θειικών αλάτων, το θέμα της διδακτορικής διατριβής του. Στην Τουλούζη συνέχισε τις φυσικοχημικές διερευνήσεις ενώσεων, με σουλφίδια, χλωρίδια, χρωμικά άλατα και ενώσεις του χαλκού. Μελέτησε επίσης τα οξείδια του αζώτου και το νιτρονατριοσουλφονικό οξύ με τα άλατά του. Θεμελιώδεις ήταν εξάλλου οι έρευνές του πάνω στους συντελεστές μερισμού και τα φάσματα απορροφήσεως. Ο Σαμπατιέ διευκόλυνε πολύ με τις ανακαλύψεις του τη βιομηχανική εφαρμογή της υδρογονώσεως. Το 1897, βασιζόμενος πάνω στην πρόσφατη τότε βιοχημική εργασία του Αμερικανού χημικού Τζέιμς Μπόυς (James F. Boyce, Sr.), ο Σαμπατιέ ανεκάλυψε ότι η εισαγωγή ιχνών νικελίου, ως καταλύτη, διευκόλυνε την προσθήκη υδρογόνου στα μόρια των περισσότερων ενώσεων του άνθρακα.

Η αναγωγή του διοξειδίου του άνθρακα από υδρογόνο σε υψηλή θερμοκρασία και πίεση αποτελεί μια ακόμα εφαρμογή του μεταλλικού αυτού καταλύτη και οδηγεί στην παραγωγή μεθανίου και νερού. Αυτή η αντίδραση αποκαλείται αντίδραση Sabatier και βρήκε εφαρμογή ακόμα και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για την παραγωγή νερού.[18]

 
∆H = −165,0 kJ/mol
(κάποια αρχική ενέργεια/θερμότητα απαιτείται για την έναρξη της αντιδράσεως)

Ο Σαμπατιέ είναι γνωστότερος για την αντίδραση αυτή και για έργα του όπως το La Catalyse en Chimie Organique (= «Η κατάλυσις εις την οργανικήν χημείαν», 1913). Είναι επίσης γνωστός για την «αρχή του Sabatier», που αφορά την ετερογενη κατάλυση.

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία
 
Το γραφείο του Σαμπατιέ και η συλλογή του χημικών ουσιών στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης

Ο Σαμπατιέ ήταν έγγαμος και απέκτησε με τη σύζυγό του 4 κόρες, μία από τις οποίες παντρεύτηκε τον Ιταλό χημικό Εμίλιο Πομίλιο.[15]

Εκτός από τους προαναφερθέντες χημικούς όρους, το όνομα του Σαμπατιέ φέρουν, προς τιμή του, το «Πανεπιστήμιο Τουλούζη ΙΙΙ» (γαλλ. Université Toulouse-III-Paul-Sabatier) στην Τουλούζη και ένα από τα γυμνάσια στη γενέτειρά του, την Καρκασσόν.


Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12560178r. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. 19800035/169/21742. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w63n26z3. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2024.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12560178r. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. hka20201062746. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 10  Ιουλίου 2019.
  9. ↑ Ανακτήθηκε στις 4  Ιουλίου 2019.
  10. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 1912». (Αγγλικά) nobelprize.org. Ίδρυμα Νόμπελ. Ανακτήθηκε στις 4  Φεβρουαρίου 2021.
  11. ↑ «Table showing prize amounts». (Αγγλικά) Ίδρυμα Νόμπελ. Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4  Φεβρουαρίου 2021.
  12. ↑ www.thersa.org/about/albert-medal/past-winners.
  13. ↑ «Award winners : Davy Medal». (Αγγλικά) Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2018.
  14. ↑ catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA1643&pos=1.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 «Paul Sabatier - Biography». The Nobel Foundation. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2013. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Alcouffe 2006, σελ. 10.
  17. ↑ Rönsch και άλλοι 2016.
  18. ↑ Administrator, NASA Content (2015-08-17). «The Sabatier System: Producing Water on the Space Station». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-05-19. https://web.archive.org/web/20170519035421/https://www.nasa.gov/mission_pages/station/research/news/sabatier.html. Ανακτήθηκε στις 2018-09-06. 

Πηγές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  • Ο Πωλ Σαμπατιέ στον ιστότοπο των Βραβείων Νόμπελ, που περιλαμβάνει τη διάλεξή του στην τελετή απονομής του Βραβείου με τίτλο «Η μέθοδος της απευθείας υδρογονώσεως δια της καταλύσεως»


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πωλ_Σαμπατιέ&oldid=10258058"