Σαμικό (αρχαία πόλη)
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 37°32′2.364″N 21°35′55.349″E / 37.53399000°N 21.59870806°E
Το Σαμικό, γνωστό και ως Σάμη, Σάμος, Σαμία, Μάκιστος, και Αρήνη, ήταν πόλη της αρχαίας Ηλείας.
| Σαμικό | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | αρχαία πόλη, αρχαιολογική θέση και ακρόπολη |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°32′2″N 21°35′55″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Ανδρίτσαινας - Κρεστένων |
| Τοποθεσία | Κάτω Σαμικό Ηλείας |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η πόλη βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού Καϊάφα, στην χώρα των Καυκώνων στην Τριφυλία. Ιδρύθηκε από Πελασγούς και στην ομηρική εποχή ήταν γνωστή ως Αρήνη, ενώ μετά την κατοίκησαν Επειοί δίνοντάς της το όνομα Σάμος. Αργότερα την κατέλαβαν οι Μινύες της Λέσβου και την ονόμασαν Μάκιστο από το όνομα του Μάκιστου, αδελφού του Φρίξου, που ήταν ο αρχηγός τους. Οι Μινύες εισέβαλαν από τη θάλασσα, εκδιώξαν τη δυναστεία των Νηλειδών και έκαναν την Μάκιστο πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της Τριφυλίας ενώνοντας όλες τις πόλεις σε μια ομοσπονδία με κέντρο τον ναό του Ποσειδώνα. Στην Μάκιστο ήρθαν ο Ατρέας και ο Θυέστης όταν τους έδιωξε ο Πέλοπας από την Πίσα. Όταν αργότερα η Μάκιστος κατελήφθη από τους Ηλείους, με την βοήθεια των Σπαρτιατών, δεν θέλησαν, από ιστορικό πείσμα, να αφήσουν τις παλαιές ονομασίες (Αρήνη ή Μάκιστος) και γι' αυτό επανέφεραν την αρχαία ονομασία Σαμία ή Σαμικό. Έτσι όταν πέρασε ο Παυσανίας από εκεί, η πόλη λεγόταν Σαμία.
Το ιερό του Ποσειδώνα περιελάμβανε, εκτός από τον Ναό του και τον ναό του Ηρακλή Μακιστίου και περιβάλλονταν από ένα ιερό άλσος με αγριελιές. Ο Ναός του Ποσειδώνα ήταν διάστηλος και για την ανέγερση και την συντήρησή του συνεισέφερε όλη η Τριφυλία. Τα χέρια του αγάλματος του Ποσειδώνα, χωρίς γενειάδα, στηρίζονταν πάνω σε μία τρίαινα, ενώ το σώμα του θεού στολίζονταν με ύφασμα από λινάρι και βαμβάκι που ύφαιναν και έφερναν σε πομπή οι κόρες της Σαμίας, αν και σήμερα η τύχη του αγνοείται. Στο ιερό μαζεύονταν οι εκπρόσωποι της ιερής ομοσπονδίας των πόλεων, που είχε δημιουργηθεί, και εξέταζαν τις υποθέσεις της, ενώ εκεί γινόταν και ετήσια γιορτή κατά την οποία κηρυσσόταν εκεχειρία που ονομάζονταν Σάμιος εκεχειρία. Στη διάρκεια της γιορτής οι αντιπροσωπείες των εννέα Τριφυλιακών πόλεων θυσίαζαν εννέα κατάμαυρους ταύρους στον Κυανοχαίτη Ποσειδώνα. Το ιερό βρισκόταν δίπλα στην θάλασσα, κι εκεί αποβιβάστηκε ο Τηλέμαχος προερχόμενος από την Ιθάκη με προορισμό την Πύλο και τον βασιλιά της τον Νέστορα, και βρήκε Πυλίους να τελούν θυσία στο θεό.
Κοντά στην πόλη βρισκόταν η σπηλιά των Ανιγρίδων νυμφών με πηγή που έβγαζε ιαματικό νερό. Εκεί όσοι έρχονταν για να θεραπευτούν από τα νερά της πηγής προσεύχονταν πρώτα στο ιερό των νυμφών που υπήρχε στη σπηλιά και μετά περπατούσαν μέσα στο ποτάμι, τον Ανίγρο όπως λέγεται. Η σπηλιά και το ποτάμι σήμερα αποτελούν μέρος των Ιαματικών λουτρών του Καϊάφα.[1][2]
Σήμερα διασώζονται τα λείψανα της Ακρόπολης, 2 χλμ. από το χωριό Κάτω Σαμικό, πάνω στην τελευταία απόληξη του Όρους Λαπίθα και σε υψόμετρο 200 μ. Τα τείχη της με περίμετρο περίπου 1.600 μ. περικλείουν μια σχεδόν τριγωνική κατηφορική περιοχή. Είναι κτισμένα με τέλειο ισοδομικό σύστημα, από τεράστιους κυβικούς ή πολυγωνικούς τιτανόλιθους. Έχουν πάχος 2 μ. και σε μερικά σημεία διασώζονται σε ύψος 5 μ. Εντυπωσιακές είναι οι τρεις μικρές θυρίδες που διασώζονται ακέραιες με τους παραστάτες στο εξωτερικό μέρος τους και τις τρύπες για τις αμπάρες. Η κατασκευή τους ανάγεται από τον 4ο ως τον 5ο π.Χ. αιώνα, ενώ επισκευάσθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν σαν ορμητήριο, από τον στρατηγό της Αχαϊκής Συμπολιτείας Πολυσπέρχοντα, εναντίον των Αρκάδων.
Κοντά στα ερείπια της ακρόπολης, πάνω σε έναν λόφο, βρίσκονται επίσης και τα λείψανα του Τούρκικου Πύργου που έκτισε ο Ιμπραήμ πασάς το 1826. Τα Μυκηναϊκά λείψανα που ανακαλύφθηκαν, αποδόθηκαν στην Αρήνη των Νηλειδών. Στη θέση κλειδί του ομώνυμου λόφου, βρίσκεται ο Μυκηναϊκός Τύμβος του Ιαρδανού που ανασκάφηκε το 1954 και βρέθηκε να περιέχει 16 τάφους που απέδωσαν πάμπολλα και σημαντικότατα ευρήματα της περιόδου 1600 – 1200 π.Χ. τα οποία προέρχονται από ντόπια αγγειοπλαστική, με γεωμετρική ή σχηματοποιημένη φυτική διακόσμηση και φυλάσσονται στην προθήκη 6 της αίθουσας 1 του μουσείου της Αρχαίας Ολυμπίας. Ο τύμβος αποδίδεται στον μυθικό ήρωα Ιάρδανο, σύμφωνα με τις περιγραφές του Στράβωνα, ενώ κοντά στον τύμβο έχει βρεθεί και ανασκαφεί ο ναός του Ποσειδώνα. Στην ίδια θέση έχουν επισημανθεί επίσης και λείψανα Κυκλώπειων τειχών.
Στη θέση Φραγκοκλησιά, ένα χλμ. ανατολικά του Κάτω Σαμικού, στις όχθες του ομώνυμου ρέματος, βρίσκεται το Βαλάνειο. Είναι ένα βυζαντινό λουτρό, από τα ελάχιστα που διασώζονται στην Ελλάδα. Διακρίνονται τμήμα του υπόκαυστου και η δυτική του πλευρά, ενώ οι άλλες πλευρές έχουν διαβρωθεί από τη ροή του ρέματος.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ [18] ἐλέγοντο δὲ Παρωρεᾶται τινὲς τῶν ἐν τῇ Τριφυλίᾳ κατέχοντες ὄρη περὶ τὸ Λέπρειον καὶ τὸ Μάκιστον καθήκοντα ἐπὶ θάλατταν πλησίον τοῦ Σαμιακοῦ ποσειδίου. [19] ὑπὸ τούτοις ἐστὶν ἐν τῇ παραλίᾳ δύο ἄντρα, τὸ μὲν νυμφῶν Ἀνιγριάδων τὸ δὲ ἐν ᾧ τὰ περὶ τὰς Ἀτλαντίδας καὶ τὴν Δαρδάνου γένεσιν. ἐνταῦθα δὲ καὶ τὰ ἄλση τό τε Ἰωναῖον καὶ τὸ Εὐρυκύδειον. τὸ μὲν οὖν Σαμικὸν ἔστιν ἔρυμα, πρότερον δὲ καὶ πόλις Σάμος προσαγορευομένη διὰ τὸ ὕψος ἴσως, ἐπειδὴ Σάμους ἐκάλουν τὰ ὕψη: τάχα δὲ τῆς Ἀρήνης ἀκρόπολις ἦν τοῦτο, ἧς ἐν τῷ καταλόγῳ μέμνηται ὁ ποιητής οἳ[...]Στράβωνος Γεωγραφία
- ↑ ...ἔστι δὲ ὁδὸς ἐς Λέπρεον ἀπὸ μὲν Σαμικοῦ τὸν Ἄνιγρον ποταμὸν[...]Παυσανία Ηλειακά κεφάλαια V , VI
