Το σολ (sol), που αργότερα ονομάστηκε σου (sou), είναι το όνομα πολλών διαφορετικών νομισμάτων, για λογιστική ή πληρωμή, που χρονολογούνται από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το όνομα προέρχεται από τον σόλιδο. Η μακρά χρήση του το κράτησε σε πολλές εκφράσεις της Γαλλικής γλώσσας. Από τον σόλιδο προέκυψε και το Ιταλικό σολδίο.

Σολίδος του Κωνσταντίνου Α΄. Πορτραίτα του Ηλίου και του Κωνσταντίνου Α΄ με επιγρ.: INVICTUS, CONSTANTINUS MA. AVG.

Ρωμαϊκή αρχαιότητα Επεξεργασία

  Ο Σόλιδος (solidus) είναι ένα νόμισμα από 4,5 γραμ. χρυσού, που δημιούργησε ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄ για να αντικαταστήσει το χρυσό (aureus)) νόμισμα πριν τον Διοκλητιανό.

Πρώιμος Μεσαίωνας Επεξεργασία

Τιμώντας το όνομά του, το νέο νόμισμα κέρδισε τη φήμη του αναλλοίωτου, διασχίζοντας σχεδόν όλη την περίοδο αμετάβλητο ως την πτώση της Ρώμης στους Οστραγότθους (476), τις μεγάλες εισβολές και τη δημιουργία Γερμανικών βασιλείων σε όλη την Ευρώπη. Όχι μόνο εκδιδόταν στη Ρωμαϊκή/Βυζαντινή Αυτοκρατορία μέχρι τον 11ο αι. με το όνομα νόμισμα, αλλά ο σόλιδος αντιγράφτηκε από τους βαρβάρους ηγεμόνες σε απομιμήσεις, ιδιαίτερα τους Μεροβίγγειους, αν και τις περισσότερες φορές με τη μορφή τού «1/3 τού σολίδου» (tremissis).

 
Γκρος από το Λουδοβίκο Θ΄, που αξίζει 1 σου της πόλης Τουρ. Επιγρ.: LUDOVICUS REX - B[E]N[E]DICTU[M] SIT NOME[N] D[OMI]NI N[OST]RI DEI / TURONIS CIVIS
 
30 σολ τού 1791, που απεικονίζουν τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄. Eπιγρ.: LOUSI XVI ROI DES FRANCOIS / REGNE DE LA LOI, 30 SOLS, L' AN 3 DE LA LIBERTE, + I.
 
Το τελευταίο σου: Γαλλικά πέντε λεπτά (19 χλστ.). LIBERTE, EGALITE, FRATERNITE. 5 C[ENTI]MES 1939.

Αντιμετωπίζοντας μία έλλειψη χρυσού, μία νέα «σταθεροποίηση» (όπως συχνά αποκαλούνται οι υποτιμήσεις) εισήχθη από τον Καρλομάγνο: από τότε ο σόλιδος δεν αντιπροσωπεύει πλέον το 1/12 της ρωμαϊκής λίρας χρυσού, αλλά το 1/20 της Καρολίγειας λίρας αργύρου. Το ίδιο το σου χωρίζεται σε 12 δηνάρια και ένα δηνάριο αξίζει 10 ασσάρια. Αλλά -εκτός σπανίων εξαιρέσεων, όπως το «γκρος» του Λουδοβίκου Θ΄- το δηνάριο θα είναι στην πράξη το μοναδικό σε κυκλοφορία.

Η γενική αρχή του Καρλομάγνου τα 12 δηνάρια να έχουν αξία ένα σολ και τα 20 σολ αξία μίας λίβρας διατηρήθηκε με πολλές παραλλαγές, ανάλογα με το κράμα που χρησιμοποιείτο και το διπλό μέταλλο χρυσός-ασήμι που χρησιμοποιείται μερικές φορές για ορισμένες εκδόσεις. Στην πραγματικότητα, μόνο τα μέλη της εταιρείας ανταλλαγής χρημάτων μπορούσαν να βρουν την ισοτιμία τους μεταξύ των ισοδυναμιών και των πολλών νομισμάτων που χρησιμοποιούντο στην Ευρώπη σε κάθε περίοδο, και επομένως ήταν αναγκαίοι για πολλές εμπορικές δραστηριότητες.

Ύστερος Μεσαίωνας Επεξεργασία

Το όνομα εξελίχθηκε όπως και η υπόλοιπη γλώσσα, από τα λατινικά στα γαλλικά. Ο Solidus έγινε soldus, μετά solt τον 11ο αι., μετά sol τον 12ο αι. Τον 18ο αι. (Παλαιό Καθεστώς) η ορθογραφία του sol έγινε sou, ώστε να είναι πιο κοντά στην προφορά, που προηγουμένως είχε γίνει ο κανόνας για αρκετούς αιώνες.

Κατάργηση και κληρονομιά Επεξεργασία

Το 1795 η λίβρα αντικαταστάθηκε επίσημα στη Γαλλική Επανάσταση από το φράγκο και το σου απαρχαιώθηκε ως επίσημη νομισματική υποδιαίρεση. Ωστόσο ο όρος σου επέζησε ως αργκό για το 1/20 του φράγκου: έτσι το μεγάλο χάλκινο νόμισμα των 5 λεπτών (centimes) ονομαζόταν σου (για παράδειγμα στον Ο. Μπαλζάκ ή στον Β. Ουγκώ), το pièce de cent sous (νόμισμα εκατό σου) σήμαινε 5 φράγκα και ονομαζόταν επίσης εσκούδο (écu), όπως στο έργο τού Ε. Zολά Ζερμινάλ. Το τελευταίο νόμισμα των 5 λεπτών, ανάμνηση πια που κληρονομήθηκε από το "φράγκο ζερμινάλ", αφαιρέθηκε από την κυκλοφορία τη δεκαετία τού 1940, αλλά η λέξη "sou" συνεχίζει να χρησιμοποιείται (εκτός από το νόμισμα 5 λεπτών τού νέου φράγκου του 1960, που άξιζε 5 παλαιά φράγκα).

Σου εκτός Γαλλίας Επεξεργασία

Καναδάς Επεξεργασία

Στον Καναδά η λέξη "sou" χρησιμοποιείται στην καθημερινή γλώσσα και σημαίνει το 1/100 του Καναδικού δολαρίου. Ο επίσημος όρος είναι "cent". Τα καναδικά νομίσματα του ενός λεπτού (δεν κυκλοφορούν πλέον) έχουν τη δημώδη ονομασία «μαύρο σου» (sou noir) στα Καναδικά Γαλλικά. Το Καναδικό τέταρτο, που αποτιμάται στα 25 λεπτά, ονομάζεται trente sous («τριάντα sous»). Αυτή η χρήση χρονολογείται από τότε που η λέξη σου χρησιμοποιήθηκε στον γαλλόφωνο Κάτω Καναδά για να αναφέρεται στο μισό νόμισμα της Καναδικής λίρας: εκείνη την εποχή ένα αμερικανικό τέταρτο αποτιμάτο σε 1 σελίνι και 3 πένες Καναδικές (δηλαδή 15 πένες Καναδικές) και η χρήση παρέμεινε μετά την αλλαγή νομισμάτων από τον Καναδά. Ως εκ τούτου, το "ανταλλάξτε τέσσερα των 30 σου για ένα πιάστρο" (échanger quatre trente sous pour une piastre) σημαίνει ότι αλλάζετε κάτι για ένα πανομοιότυπο πράγμα, καθώς το "πιάστρο" είναι η κοινή ονομασία για το καναδικό δολάριο.

 
Σημερινά 5 λεπτά Ελετίας, που καλούνται 1 σου.

Ελβετία Επεξεργασία

Στην Ελβετία, ένα νόμισμα 100 σου είναι ένα νόμισμα των 5 ελβετικών φράγκων, καθώς ένα νόμισμα των 4 σου είναι ένα νόμισμα των 20 ελβετικών λεπτών. Η λέξη σου παραμένει και στην άτυπη γλώσσα στους όρους «δέκα, είκοσι ... σου».

Βιετνάμ Επεξεργασία

Ο Γαλλικός όρος σου δανείστηκε στα βιετναμέζικα ως η λέξη xu ή su (樞). [1] Ο όρος συνήθως χρησιμοποιείται για να σημαίνει απλώς τη λέξη "νόμισμα" συχνά σε σύνθετη μορφή με τις μορφές đồng xu (銅樞) ή tiền xu (錢樞). Το σύγχρονο βιετναμέζικο đồng χωρίζεται ονομαστικά σε 100 xu.

Το σου σε γαλλικές εκφράσεις Επεξεργασία

Χρησιμοποιούμενη για πάνω από χίλια χρόνια, η λέξη σου είναι βαθιά ριζωμένη στη Γαλλική γλώσσα και εκφράσεις. Οπληθυντικός Les sous είναι συνώνυμο του χρήματος.

Η φράση se faire des sous σημαίνει "για να βγάλουν λεφτά".

  • «Une affaire de gros sous» είναι μία επιχείρηση με πολλά χρήματα.
  • «Être sans le sou», «ne pas avoir sou vaillant», «n'a pas un sou en poche», «n'avoir ni sou ni maille»: [2] «δεν έχω ούτε μία δεκάρα», δεν έχω καθόλου χρήματα.
  • Σχετικά με κάποιον που έχει πάντα έλλειψη χρημάτων ή πάντα ζητά μερικά, κάποιος λέει ότι «Il lui manque toujours 3 sous pour faire un φράγκο» («του λείπουν πάντα 3 σου για να συμπληρώσει ένα φράγκο»). Μερικές φορές λέγεται «λείπουν 19 σου για να έχει ένα φράγκο», με ένα φράγκο να αξίζει 20 σού· Έκδοση ΗΠΑ: «χρειάζεται πάντα μία δεκάρα για να έχει ένα στρογγυλό δολάριο».
  • «Je te parie cent sous contre un franc» («Σου στοιχηματίζω 100 σου (5 φράγκα) για 1 φράγκο»), δηλαδή «Είμαι σίγουρος για το θέμα (όποιο και αν είναι)».
  • «Un sou est un sou' », δεν υπάρχει μικρό κέρδος, που ισοδυναμεί με το αγγλικό «μια δεκάρα που αποταμιεύεται, είναι μια δεκάρα που κερδίζεται».
  • «su par sou" ή "sou à sou", λίγο λίγο.
  • «Être près de ses sous» («να είσαι κοντά στα λεφτά του»), να είσαι φιλάργυρος/σφιχτός.
  • «On lui donnerait cent sous à le voir», «θα του έδινε κανείς 100 σου για να τον δει», για κάποιον που η εμφάνισή του εμπνέει οίκτο.
  • «S'ennuyer « à cent sous l'heure" ή "à cent sous de l'heure», βαριέμαι πολύ.
  • Όταν κάτι αξίζει»trois francs six sous», είναι πολύ φτηνό.
  • «Un objet de quatre sous» Ένα «αντικείμενο των 4 σου» έχει ακόμη μικρότερη αξία, έτσι η «Όπερα 3 γκρόσεν» από τον Μπ. Μπρεχτ έχει γίνει «η Όπερα των 4 σου».
  • Όταν ένας « n'a pas deux sous de jugeote», τότε αυτός «δεν έχει ούτε μία ουγγιά κοινής λογικής».
  • Μία "machine à sous» είναι μία τρύπα στον τοίχο (ένα ΑΤΜ, το ελαφρώς πιο επίσημο όνομά του είναι "διανομέας").
  • «Le sou du franc» («η δεκάρα από τη λίρα»), γλυκαντικό για έναν αγοραστή.
  • «Pas ambigu/fier/modeste/courageux/... pour un sou» είναι «καθόλου διφορούμενο/περήφανο/σεμνό/θαρραλέο/...".
 
Χάλκινο σολ τού 1767, που κόπηκε για τον Λουδοβίκο ΙΕ΄ της Γαλλίας. Επιγρ.: LUDOV. XV D GRATIA / FRANCIAE ET NAVARRAE REX 1767.

Δείτε επίσης Επεξεργασία