Σταυροπηγιακός Ναός ή Σταυροπηγιακή Μονή χαρακτηρίζεται ο ναός ή μονή που υπάγεται απευθείας σε Πατριαρχείο ή Σύνοδο και κατά συνέπεια αποσυνδέεται από την διοικητική εποπτεία του επιχώριου μητροπολίτη ή επισκόπου.

Ο Σταυροπηγιακός Ναός του Αγίου Ανδρέα στο Κίεβο

Σύμφωνα με την κανονική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο Πατριάρχης έχει το δικαίωμα κατά την ίδρυση μονής σε περιοχή της δικαιοδοσίας του να αποστέλλει σταυρό, ο οποίος τοποθετείται στα θεμέλια του ναού ή της μονής και θεμελιώνει την άμεση εξάρτησή της από αυτόν.