Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι τα αρτηριακά αιμοφόρα αγγεία της στεφανιαίας κυκλοφορίας, τα οποία μεταφέρουν οξυγονωμένο αίμα στον καρδιακό μυ. Η καρδιά απαιτεί συνεχή παροχή οξυγόνου για να λειτουργήσει και να επιβιώσει, όπως κάθε άλλος ιστός ή όργανο του σώματος. [1]
Στεφαναίες αρτηρίες (με κόκκινο) και άλλες μείζονες αρτηρίες (με μπλε)
Οι στεφανιαίες αρτηρίες περιβάλλουν ολόκληρη την καρδιά. Οι δύο κύριοι κλάδοι είναι η αριστερή στεφανιαία αρτηρία (LCA) και η δεξιά στεφανιαία αρτηρία (RCA). Οι αρτηρίες μπορούν επιπλέον να κατηγοριοποιηθούν με βάση την περιοχή της καρδιάς για την οποία παρέχουν κυκλοφορία. Αυτές οι κατηγορίες ονομάζονται περικάρδιες (πάνω από το περικάρδιο, ο εξώτατος ιστός της καρδιάς) και μικροαγγεία (κοντά στο ενδοκάρδιο, τον εσωτερικό ιστό της καρδιάς). [2]
Η μειωμένη λειτουργία των στεφανιαίων αρτηριών μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ροή οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στην καρδιά. Αυτό όχι μόνο επηρεάζει την παροχή στον ίδιο τον καρδιακό μυ, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητα της καρδιάς να αντλεί αίμα σε όλο το σώμα. Επομένως, οποιαδήποτε διαταραχή ή ασθένεια των στεφανιαίων αρτηριών μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην υγεία, πιθανόν να οδηγήσει σε στηθάγχη, καρδιακή προσβολή, ακόμη και θάνατο. [3]
Οι στεφανιαίες αρτηρίες αποτελούνται κυρίως από την αριστερή και τη δεξιά στεφανιαία αρτηρία, και οι δύο εμφανίζουν αρκετές διακλαδώσεις, όπως φαίνεται στην εικόνα «Ροή στεφανιαίας αρτηρίας».
Η αριστερή στεφανιαία αρτηρία (LCA) προέρχεται από την αορτή εντός του αριστερού κορμού της αορτικής βαλβίδας και τροφοδοτεί αίμα στην αριστερή πλευρά της καρδιάς. Διακλαδίζεται σε δύο αρτηρίες, την αριστερή πρόσθια κατιούσα και την αριστερή περιμετρική (ή περιφερειακή) . Η αριστερή πρόσθια κατιούσα αρτηρία αιματώνει το μεσοκοιλιακό διάφραγμα και το πρόσθιο τοίχωμα της αριστερής κοιλίας . Η αριστερή περιμετρική αρτηρίας αιματώνει το ελεύθερο τοίχωμα της αριστερής κοιλίας Σε περίπου 33% των ατόμων, η αριστερή στεφανιαία αρτηρία δημιουργεί την οπίσθια κατιούσα αρτηρία [4] που αιματώνει τα οπίσθια και κατώτερα τοιχώματα της αριστερής κοιλίας . Μερικές φορές σχηματίζεται ένας τρίτος κλάδος στη διακλάδωση ανάμεσα στην αριστερή πρόσθια κατιούσα και την αριστερή περιφερική αρτηρία, γνωστή ως ramus ή ενδιάμεση αρτηρία . [5]
Η δεξιά στεφανιαία αρτηρία (RCA) προέρχεται από το δεξιό ακροφύσιο της αορτικής βαλβίδας. Ταξιδεύει κάτω από τη δεξιά στεφανιαία αύλακα, προς τον κόμβο της καρδιάς . Το RCA διακλαδίζεται πρωτίστως στις δεξιές περιθωριακές αρτηρίες και, στο 67% των ατόμων, τοποθετείται στην οπίσθια κατιούσα αρτηρία.[4] Οι δεξιές οριακές αρτηρίες αιματώνουν τη δεξιά κοιλία και η οπίσθια κατιούσα αρτηρία αιματώνει το οπίσθιο και το κάτω τοίχωμα της αριστερής κοιλίας.
Υπάρχει επίσης η κωνική αρτηρία, η οποία υπάρχει μόνο σε περίπου 45 τοις εκατό του ανθρώπινου πληθυσμού, και η οποία παρέχει παράπλευρη ροή αίματος προς την καρδιά όταν αποκλείεται η αριστερή πρόσθια κατιούσα αρτηρία. [6][7]
Η στένωση των αρτηριών μπορεί να προκληθεί από μια διαδικασία γνωστή ως αθηροσκλήρωση (πιο συχνή), αρτηριοσκλήρωση. Αυτό συμβαίνει όταν οι πλάκες (που αποτελούνται από αποθέσεις χοληστερόλης και άλλων ουσιών) συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στα τοιχώματα των αρτηριών. Η στεφανιαία νόσος (CAD) ή η ισχαιμική καρδιακή νόσος (IHD) είναι οι όροι που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της στένωσης των στεφανιαίων αρτηριών. [8]
Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, η συσσώρευση πλάκας μπορεί εν μέρει να εμποδίσει τη ροή του αίματος στον καρδιακό μυ. Χωρίς αρκετή παροχή αίματος ( ισχαιμία ), η καρδιά δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά, ειδικά υπό αυξημένο στρες. Η σταθερή στηθάγχη είναι πόνος στο στήθος κατά την άσκηση που βελτιώνεται με ανάπαυση. Η ασταθής στηθάγχη είναι πόνος στο στήθος που μπορεί να εμφανιστεί σε ηρεμία, αισθάνεται πιο σοβαρή και / ή διαρκεί περισσότερο από τη σταθερή στηθάγχη. Προκαλείται από πιο σοβαρή στένωση των αρτηριών. [9]
Καρδιακή προσβολή
Η καρδιακή προσβολή προκύπτει από ξαφνική ρήξη της πλάκας και σχηματισμό θρόμβου ( θρόμβος αίματος ) που εμποδίζει εντελώς τη ροή του αίματος σε τμήμα της καρδιάς που οδηγεί σε θάνατο ιστού ( έμφραγμα ).
Η CAD μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια ή αρρυθμίες . Η καρδιακή ανεπάρκεια προκαλείται από χρόνια στέρηση οξυγόνου λόγω μειωμένης ροής αίματος, η οποία εξασθενεί την καρδιά με την πάροδο του χρόνου. Οι αρρυθμίες προκαλούνται από ανεπαρκή παροχή αίματος στην καρδιά που παρεμβαίνει στην ηλεκτρική ώθηση της καρδιάς.
Οι στεφανιαίες αρτηρίες μπορούν να συστέλλονται ως απάντηση σε διάφορα ερεθίσματα, κυρίως χημικά. Αυτό είναι γνωστό ως στεφανιαίο ανακλαστικό .
Υπάρχει επίσης μια σπάνια κατάσταση γνωστή ως αυθόρμητη ανατομή στεφανιαίας αρτηρίας, στην οποία το τοίχωμα μιας από τις στεφανιαίες αρτηρίες σχίζεται, προκαλώντας σοβαρό πόνο. [10] Σε αντίθεση με το CAD, η αυθόρμητη ανατομή της στεφανιαίας αρτηρίας δεν οφείλεται στη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες και τείνει να συμβεί σε νεότερα άτομα, συμπεριλαμβανομένων γυναικών που έχουν γεννήσει πρόσφατα ή ανδρών που κάνουν έντονη άσκηση. [11]
Η λέξη corona είναι λατινική λέξη που σημαίνει "στέμμα", από την αρχαία ελληνική κορώνη (= γιρλάντα, στεφάνι). Εφαρμόστηκε στις στεφανιαίες αρτηρίες λόγω εμφανισιακής ομοιότητας.
↑Fuster, V· Alexander RW (2001). Hurst's The Heart (10th έκδοση). McGraw-Hill. σελ. 53. ISBN978-0-07-135694-7.
↑«Functional significance of the conus artery as a collateral to an occluded left anterior descending artery demonstrated by stress echocardiography». International Journal of Cardiology140 (1): e14–5. 2008. doi:10.1016/j.ijcard.2008.11.039. PMID19108914.
