Συζήτηση:Ηθοποιός
Από την πλευρά των Χριστιανών οι ιεροί κανόνες αναφέρουν:
- Κανών κδ’ της ΣΤ’ Οικουμενικής Συνοδού
Τους εκκλησιαστικούς μη θεωρειν ιππηλασίας, η θέατρα.
Μη εξεστω τινι των εν τω ιερατικω καταλεγόμενων ταγματι, η μοναχών, εν ιπποδρομιαις ανιεναι, η θυμελικών παιγνίων ανεχεσθαι• αλλ’ ει και τις κληρικός κληθειη εν γαμώ, ηνικα αν τα προς απατήν εισελθοιεν παίγνια, εξαναστητω, και παραυτικα αναχωρειτω, ούτω της των Πάτερων ημιν προσταττουσης διδασκαλίας.
- "Κανών να’ της ΣΤ’ Οικουμενικής Συνοδού.
Περί του μη προσεχειν μιμοις, και θεατροις, και αλλοις προσομοιοις.
"Καθόλου απαγορεύει η άγια αυτή και οικουμενική συνοδός, τους λεγόμενους μίμους, και τα τούτων θέατρα, ειτα γε μην και τα των κυνηγιών θεωρία, και τας επί σκηνής ορχήσεις επιτελεισθαι.
- Κανών ξα’ της εν Καρθαγενη Συνοδού.
Περί θεωριών ίνα εν τη Κυριακή και εν ταις λοιπαις των άγιων εορταις μηδαμώς επιτελωνται.
Κακεινο ετι μην δει αιτησαι, ίνα τα θεωρία των θεατρικών παιγνίων εν τη Κυριακή και εν ταις λοιπαις φαιδραις της των χριστιανών πίστεως ημεραις κωλυωνται
Βέβαια για να μην υπάρχουν παρανοήσεις, τα προτεινόμενα ήθη την εποχή αυτή ήταν ίδια και από τις δύο πλευρές. Εθνικών (εοδωλολατρών) και Χριστιανών. Γι αυτό ευθύνεται βασικά η χαμηλή ποιότητα των σχετικών θεαμάτων.
Η άποψη του Ιουλιανού και οι προτροπές του προς τους Εθνικούς είναι σαφή:
- "άξιώ δε τους ιερέας υποχωρήσαι και αποστήναι τω δήμω της εν τοις θεάτροις ασέλγειας. Μηδεις ουν ιερεύς εις θέατρον έξίτω, μηδέ ποιείσθω φίλον θυμελικόν μηδέ άρματηλάτην, μηδέ όρχηστής μηδέ μίμος αύτοΰ τη θύρα προσίτω."
μετφρ:
- "αξιώνω από τους ιερείς να μην εμφανιστεί κανείς στο θέατρο, ούτε να έχει φίλο ηθοποιό ή αρματοδρόμο. Επίσης να μην πλησιάζει στην πόρτα του ούτε χορευτής ούτε μίμος."
και συνεχίζει:
- "Μόνο στους ιερούς αγώνες επιτρέπω να πηγαίνει οποίος θέλει απ αυτούς".
και:
- "Αλλά τι πρέπει να πω για τα κυνήγια που γίνονται μέσα στα θέατρα των πόλεων; Είναι ανάγκη να προσθέσω ότι απαγορεύεται η παρουσία όχι μόνο των ιερέων αλλά και των παιδιών τους;"
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ, ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ, ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 304c
- "Έπει δέ Yμας η τε βαθύτης απαρέσκει τον γενείου και το ο άτημέλητον τών τριχών και το μη παραβάλλειν τοις θεατρο [...]"
μετφρ.
- "Μιας, όμως, που το μήκος της γενειάδας μου όπως και τα ατημέλητα μαλλιά μου σας δυσαρεστούν, καθώς και το γεγονός ότι δεν εμφανίζομαι στα θέατρα [...]"
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ, ΑΝΤΙΟΧΙΚΟΣ Ή ΜΙΣΟΠΩΓΩΝ, 38
- "εννοώ πως απεχθάνομαι τις ιπποδρομίες όπως εκείνοι που χρωστούν χρήματα τις αγορές"
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ, ΑΝΤΙΟΧΙΚΟΣ Ή ΜΙΣΟΠΩΓΩΝ, 5
- "Σας διαβεβαιώνω, επίσης, μα τον Δία και τις Μούσες, ότι ενώ ήμουν ακόμη παιδάκι μου έλεγε συχνά ο δάσκαλος μου: "Μην επιτρέψεις ποτέ στους συνομήλικους σου που μαζεύονται στα θέατρα, να σε παρασύρουν στο λάθος να επιθυμείς κι εσύ τέτοια θεάματα."
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ, ΑΝΤΙΟΧΙΚΟΣ Ή ΜΙΣΟΠΩΓΩΝ, 21
- "Το θέατρο φαινόταν εντελώς γελοίο στους ανθρώπους εκείνης της χώρας, όπως φαίνεται και σ' εμένα"
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ, ΑΝΤΙΟΧΙΚΟΣ Ή ΜΙΣΟΠΩΓΩΝ, 31
Πάντα, όπως και στη σημερινή εφαρμογή των κανόνων, το πρόβλημα εντοπίζεται μόνο στην ποιότητα του θεάματος και όχι γενικά σε ότι έχει σχέση με Θέατρο, μόνο και μόνο επειδή έχει αυτόν τον τίτλο.
Αν κάτι δεν είναι σαφές, πές μου.
Papyrus 11:50, 12 Ιουλίου 2006 (UTC)
Παραθέτω διάφορα που αν θες μπορείς να τα κόψεις και να τα ράψεις στα κείμενά σου. Τα περισσότερα έχουν σχέση με τον Χριστιανισμό.
- Πρώτα όμως, για τον Μολιέρο διασταύρωσε αν θες την παρακάτω πληροφορία:
Στη διάρκεια παράστασης στις 17 Φεβρουαρίου 1673, ο Μολιέρος κατέρρευσε πάνω στη σκηνή και μεταφέρθηκε στο σπίτι του όπου και πέθανε. Επειδή δεν είχε λάβει τη θεία μετάληψη ούτε και του είχε δοθεί η ευκαιρία να αποκηρύξει επίσημα το επάγγελμα τού ηθοποιού, τάφηκε μετά τη δύση του ηλίου, χωρίς θρησκευτική τελετή στις 21 Φεβρουαρίου΄.
Διάφορα περί Χριστιανισμού-Θεάτρου-ηθοποιών
- Ο Γελάσιος ο από μίμων (= ηθοποιός) είναι ένας άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας που σύμφωνα με την παράδοση μαρτύρησε επειδή αρνήθηκε να διακωμωδήσει το μυστήριο του Βαπτίσματος. Εορτάζεται στις 27 Μαρτίου.
- Το δημοφιλέστερο είδος παράστασης στη Ρώμη ήταν η παντομίμα, που βασίζονταν στον αυτοσχεδιασμό και στη σωματική ευκινησία τών ηθοποιών και τους παρείχε πολλές ευκαιρίες να αναπαραστήσουν συνήθως με χυδαιότητα πράξεις που προκαλούσαν την ηθική της εποχής. Την εποχή τών χριστιανικών διωγμών του Νέρωνα και του Δομιτιανού ο μίμος και η παντομίμα χρησιμοποιήθηκαν για την διακωμώδηση της χριστιανικής πίστης: ένας γελωτοποιός βαφτίζεται χριστιανός και βρίσκει μαρτυρικό θάνατο στον σταυρό κατά τρόπο εξωφρενικά γελοίο. Έτσι, μετά την επικράτηση τού χριστιανισμού οι Πατέρες της Εκκλησίας καταδίκασαν τις θεατρικές παραστάσεις και θεώρησαν το θέατρο ως τέχνη ξεπεσμένη από την εμπορική εκμετάλλευση.
- Οταν, οι μη χριστιανοί είδαν την χριστιανική τελετουργία στη λατρεία, το θέατρο που είχε παραμείνει κέντρο της ειδωλολατρικής αντιστάσεως, άρχισε να παρωδεί τις θρησκευτικές τελετές. Ιδιαίτερα, η τελετή του βαπτίσματος, πρόσφερε όχι μόνο ανεξάντλητη πηγή για αστεία αλλά και πρόσχημα για παρουσίαση σκηνών με πολλούς γυμνούς άνδρες και γυναίκες ...ανακατεμένους, σε παρωδία βαπτίσματος.
- Άλλο βασικό αίτιο εναντίωσης του Χριστιανισμού στο θέατρο ήταν και η χρήση του σε εγκαίνια αγαλμάτων τα οποία συνόδευαν, παραστάσεις μίμων και ηθοποιών.
- Κατά την πρωτοχριστιανική εποχή, οι χριστιανοί αποπειράθηκαν να εκχριστιανίσουν το θέατρο, απέτυχαν όμως, γιατί το τρέχον θεατρικό "ήθος", ήταν ελευθερόστομο και προκλητικό οπότε δεν μπόρεσε να υποταγεί στα ήθη του Χριστιανισμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποβληθεί οριστικά το θέατρο από τις χριστιανικές κοινωνίες, τουλάχιστον κατά τους πρώτους αιώνες της ιστορίας τού χριστιανισμού. Παράλληλα, απαγορεύθηκε και η χρήση κοσμικής μουσικής στη χριστιανική λατρεία.
- Πριν κάνει την εμφάνιση του το οργανωμένο θέατρο (10ος αιώνα), υπήρχαν συνεχιστές της ρωμαϊκής μιμικής παράδοσης (τραγουδιστές, ακροβάτες, χορευτές, ταχυδακτυλουργοί), που εμφανίζονταν στις γιορτές και αλλού για να ξαναχαθούν και πάλι όπως όλοι οι πλανόδιοι θίασοι. Οι παραστάσεις τους δεν είχαν την ενθάρρυνση τής Εκκλησίας ούτε όμως και διώκονταν από αυτήν. Προς το τέλος του μεσαίωνα αυτοί οι ηθοποιοί βρέθηκαν σε πριγκιπικές Αυλές και οίκους αρχόντων, στους οποίους προσλαμβάνονταν ως ηθοποιοί ή μουσικοί.
- Παρά το θρησκευτικό πνεύμα με το οποίο ήταν διαποτισμένη η ζωή στο Βυζάντιο, ορισμένες παλιές και αγαπημένες συνήθειες των ανθρώπων επέζησαν όπως η συμμετοχή καλλιτεχνικών συγκροτημάτων για την ψυχαγωγία όσων έπαιρναν μέρος σ' ένα εορταστικό γεύμα. Τα συγκροτήματα, περιλάμβαναν μουσικούς, χορευτές, ακροβάτες και συχνά ηθοποιούς (μίμους) και φαίνεται πως ήσαν ιδιαίτερα δημοφιλή, παρά τον προκλητικό για τα επίσημα ήθη της εποχής χαρακτήρα των παραστάσεων. Η αναφορά τους σε κανόνες Οικουμενικών και Τοπικών συνόδων και οι επανειλημμένες απαγορεύσεις (προς του πιστούς) από την Εκκλησία δείχνουν ακριβώς την μεγάλη υποστήριξη που έδινε το κοινό σ' αυτές τις εκδηλώσεις.
- Αδελφότητα του Αγίου Πάθους ήταν ένας παρισινός όμιλος απα ερασιτέχνες ηθοποιούς, τεχνίτες και εμπόρους, για την αναπαράσταση τού Θείου Πάθους. Το 1402 ο Κάρολος ΣΤ' τους παραχώρησε την άδεια να δίνουν παραστάσεις "Μυστηρίων" στην πόλη και τότε η θεατρική αυτή συντεχνία κέρδισε την εκτίμηση του κοινού. Το 1518 ανανεώθηκαν τα προνόμια της Αδελφότητας και της παραχωρήθηκε το αποκλειστικό δικαίωμα μόνη αυτή από όλους τους παρισινούς θιάσους να παριστάνει έργα θρησκευτικού περιεχομένου. Ωστόσο, στα χρόνια που ακολούθησαν, οι παραστάσεις χτυπήθηκαν συχνά και έντονα από παράγοντες της Εκκλησίας, που διαμαρτύρονταν για τις ελευθερίες που έπαιρναν οι ηθοποιοί πάνω σε θρησκευτικά θέματα. Η Αδελφότητα κατηγορήθηκε ότι πρόσθεσε αποκρυφιστικά στοιχεία στα έργα, καθώς και άσεμνες φράσεις και παντομίμες, με σκοπό να επιμηκύνει και να διανθίσει τη δράση.
- Τα Άουτο Αακραμεντάλ (auto sacramental) ήταν μικρά θεατρικά έργα που άρχισαν να εμφανίζονται στο τέλος του 16ου αιώνα στην Ισπανία. Η ονομασία σημαίνει "ιερή πράξη". Ήταν σύντομα έμμετρα αλληγορικά έργα με θέμα το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και παίζονταν έξω από την εκκλησία, στη διάρκεια των μεγαλοπρεπών τελετών. Τα έξοδα για τα σκηνικά και κοστούμια των παραστάσεων τα πλήρωνε ο Δήμος. Τον 18ο αιώνα, με την κατηγορία της επίδειξης ασέβειας προς το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, οι παραστάσεις των άουτος απαγορεύθηκαν με βασιλικό διάταγμα του 1765.
- Η Εκκλησία στέρησε την χριστιανική ταφή από την ηθοποιό Αντριέν Λεκουβρέρ (Lecouvreur, Adrienne) (Νταμερύ 1692 - Παρίσι 1730).
- Στην Ελλάδα, ο μάρτυρας του 4ου αιώνα Πορφύριος είναι ο προστάτης άγιος τών ηθοποιών και εορτάζεται στις 15 Σεπτεμβρίου.
Και κάποια γενικού ενδιαφέροντος:
- Οι ραβδούχοι ήταν σωματοφύλακες των Ρωμαίων της άρχουσας τάξης. Αν ένας ηθοποιός έμπαινε στο μάτι ενός πατρικίου για την υπερβολικά τολμηρή κριτική του, ο "θιγμένος" του έστελνε στό σπίτι κάμποσους ραβδούχους να τον σπάσουν στο ξύλο.
- Στους νεότερους καιρούς, όταν δεν άρεσε το έργο ή η ερμηνεία των ηθοποιών, οι θεατές εκδήλωναν τη δυσφορία τους πετώντας τα μαξιλάρια επάνω στη σκηνή. Ήταν το λεγόμενο μαξιλάρωμα. Το πρώτο θεατρικό μαξιλάρωμα έγινε στην αποτυχημένη παράσταση που αποπειράθηκε να δώσει στις 6 Αυγούστου 1882 στο αθηναϊκό θέατρο "Απόλλων", η Ελληνοϊταλίδα ηθοποιός Έμμα Μαράτσι.
- Η Αντιποίηση στολής (παρασήμου ή τίτλου) είναι ένα πλημμέλημα όπου κατά το άρθρο 176 Π.Κ. τιμωρείται όποιος δημοσίως και άνευ δικαιώματος φέρει τη στολή ή άλλο διακριτικό σημείο θρησκευτικού λειτουργού (και όχι μόνο εννοείται). Το άνευ δικαιώματος σημαίνει παράνομη χρήση της στολής ή του διακριτικού σημείου, επομένως δεν τιμωρείται ο ηθοποιός που χρησιμοποιεί επί σκηνής τη στολή.
Papyrus 14:30, 12 Ιουλίου 2006 (UTC)
Αν και δεν ξέρω λεπτομέρειες, θα ήθελα να προσθέσω ότι, κατά τον Μεσαίωνα, οι ηθοποιοί, οι μίμοι και οι διάφοροι "ζονγκλέρ-διασκεδαστές" άνηκαν κατά κανόνα στις τάξεις των περιπλανώμενων, των ανθρώπων χωρίς σταθερή κατοικία και "υπηκοότητα", ούτως ειπείν. Αυτός είναι πιθανότατα ένας από τους λόγους που θεωρούνταν ανυπόληπτοι και ύποπτοι για "ελευθεριότητα των ηθών", καθώς η μεσαιωνική κοινωνία ήταν αυστηρά στρωματοποιημένη και οι άνθρωποι θεωρούνταν σωστό να παραμένουν στη θέση ή την "υπηρεσία" που τους "αρμόζει", σύμφωνα με το σχέδιο των πραγμάτων. Ουσιαστικά, οι διασκεδαστές και οι λίγοι πλανόδιοι πραματευτές ήταν οι μόνοι που ταξίδευαν πολύ σε έναν κόσμο που ο μέσος άνθρωπος σχεδόν ποτέ δεν άφηνε τη γη του. --Diderot 14:50, 12 Ιουλίου 2006 (UTC)
επιβεβαιώνω αυθορμήτως Άγιο Πορφύριο (έχω σκοπό να τον βάλω), μαξιλάρωμα (άσχετο όμως εδώ), τα περί θρησκευτικών δραμάτων (μάλλον ξεχωριστό λήμμα για αργότερα) και επιφυλλάσσομαι για Μολιέρο (όντως δεν αποκύρηξε το επάγγελμα του ηθοποιού αλλά νομίζω ότι για αυτό δεν του έγινε η μετάληψη). Προφανώς τελικά -και μέχρι τώρα- βγάζω το συμπέρασμα ότι μόνο από τη Γαλλική Εκκλησία υπήρξαν τέτοια φαινόμενα. Οπότε είμαστε ΟΚ. Εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό με τους ραβδούχους!! Πολλά τα ευχαριστώ λοιπόν! Ευγενία
Μολιέρος: αν και η αγγλική ΒΠ αναγράφει και λεπτομέρειες επί του θέματος (άρνηση μετάληψης) και το επιβεβαίωσα μερικώς και στο site της comedie francaise, οι περισσότερες πηγές επικεντρώνονται στο θέμα της ταφής (το οποίο φυσικά οφειλόταν στην ιδιότητά του ως ηθοποιού), οπότε λέω να το αλλάξω τουλάχιστον μέχρι τον επανέλεγχο και από άλλες αξιόπιστες πηγές. Merci! --Ευγενία 14:03, 13 Ιουλίου 2006 (UTC)
- Η περί αντιποίηση Αρχής και προσβολής συμβόλων αδκήματα ισχύουν εάν το διαπράξουν και οι ηθοποιοί, πλην όμως εξετάζεται κατά περίπτωση η σκοπιμότητα, ο δόλος. Το θέατρο είναι δημόσιος χώρος. Σε θεατρικές παραστάσεις ακολουθούνται παραλαγές. Εξαίρεση αποτέλεσε η σκηνή με τον Παντελή Ζερβό στο έργο Μανταλένα. Αντίθετα στις τηλεοπτικές σειρές παρατηρούνται σκηνές με τέτοιες παραβάσεις κάτω από την ανοχή της πολιτείας και του αντίστοιχου ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι ηθοποιοί έχουν επαγγελματικό ακαταλόγιστο ή ασυλία και δεν διώκονται. Βέβαια έχουν σημειωθεί και υπερβάσεις όπως η περίπτωση δίωξης του κ. Πανούση όταν χρησιμοποίησε "γαλανόλευκο" πανί, όταν με τέτοιο ήταν και είναι πολλές σκιάδες - τέντες περιπτέρων μέχρι σήμερα --Templar52 14:53, 13 Ιουλίου 2006 (UTC)
προς Πάπυρο (δεν γνωρίζω αν μιλάς γαλλικά) σχετικό ενδιαφέρον άρθρο υπάρχει στη γαλλική ΒΠ Excommunication des acteurs-- Ευγενία
Ας είναι καλά οι αυτόματοι μεταφραστές και μέσες άκρες κάτι καταλαβαίνω :-)
Εχει καλές πληροφορίες. Σ' ευχαριστώ.