Συνθήκη του Πασάροβιτς

Η Συνθήκη του Πασάροβιτς ή Πασσάροβιτς υπήρξε μια πολύ σημαντική συνθήκη, τόσο στην ιστορία της Ευρώπης, όσο και για τον ελλαδικό χώρο, ειδικότερα, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Κατά τον Ενετοτουρκικό πόλεμο 1714-18, οι Οθωμανικές επιτυχίες στον ελληνικό χώρο (Πελοπόννησος, Κρήτη) και οι εξ αυτών φόβοι της Αυστρίας για τις κτήσεις της στην Δαλματία, κατέληξαν σε αυστριακή παρέμβαση υπέρ της Βενετίας. Οι αλλεπάλληλες νίκες του πρίγκιπα Ευγένιου της Σαβοΐας στο Πετροβαραδιν (στο Νόβι Σαντ, Αύγουστος 1716), στο Τέμεσβαρ (Οκτώβριος 1716) και στο Βελιγράδι (Αύγουστος 1717), οδήγησαν τον Ιούλιο του 1718 στην Συνθήκη του Πασάροβιτς μεταξύ Αυστρίας, Βενετίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας. (Πασάροβιτς ήταν το γερμανικό όνομα της σημερινής πόλης Ποζάρεβατς - Σερβικά: Пожаревац - νοτιοδυτικά του Βελιγραδίου).

Με την Συνθήκη του Πασάροβιτς :

• Το Βελιγράδι, μεγάλο τμήμα της Σερβίας και η περιοχή του Τέμεσβαρ (Τιμισοάρας) στην Βλαχία περιήλθαν στην Αυστρία.
• Η Βενετία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει στους Οθωμανούς την Πελοπόννησο (που την είχε καταλάβει το 1687), ό,τι της είχε απομείνει στην Κρήτη, την Τήνο και την Αίγινα. Διατήρησε όμως κάποιες θέσεις της στην Δαλματία, τα Ιόνια νησιά και τα απέναντί τους ηπειρωτικά φρούρια του Βουθρωτού και της Πρέβεζας καθώς και την Βόνιτσα. Ανέκτησε επίσης τα Κύθηρα.

Με την Συνθήκη του Βελιγραδίου του 1739, κατάληξη ενός ακόμη Αυστροτουρκικού πολέμου, τα εδάφη που είχε κερδίσει η Αυστρία επανήλθαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Επιπτώσεις

Όπως καθίσταται φανερό και από τη μετέπειτα εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων η συνθήκη του Πασάροβιτς αποτελεί σημαντικό σταθμό τόσο στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και στην ιστορία της Ευρώπης γενικότερα αφού αυτή απετέλεσε την οριστική πλέον υποχώρηση των Οθωμανών από την Ευρώπη. Έτσι για την Ευρώπη ο επαπειλούμενος τουρκικός κίνδυνος στις αρχές του 18ου αιώνα εξέλιπε ενώ η άλλοτε κραταιά Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να συρρικνώνεται. Η δε κληρονομιά των εδαφών της άρχισε να δημιουργεί διπλωματικά το πολύπλοκο πρόβλημα το λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα.

Όμως ανεξάρτητα αυτών, ένα σημαντικό σημείο της συνθήκης ήταν οι διομολογήσεις του Καρόλου δια των οποίων άρχισε δειλά - δειλά η οικονομική και εξ αυτής η πολιτική ζωή των Ελλήνων του ελλαδικού χώρου. Εξ αυτών των αρχικών διομολογήσεων των Αψβούργων επετράπη αμοιβαία στους υπηκόους των δύο Αυτοκρατοριών να ναυσιπλοούν ελεύθερα και να ασκήσουν ελεύθερο εμπόριο σε ξηρά και θάλασσα. Ειδικά επ' αυτού, ένα μήνα μετά, ακολούθησε ιδιαίτερη συμφωνία στις 27 Ιουλίου στην οποία και καθορίζονταν οι διάφορες λεπτομέρειες διεξαγωγής των συναλλαγών. Τα αμοιβαία αυτά εμπορικά προνόμια που έσπευσαν πρώτοι να επωφεληθούν οι Έλληνες καραβοκύρηδες επικυρώθηκαν επίσης με τη Συνθήκη του Βελιγραδίου (1739). Σημαντικό επίσης σημείο των διομολογήσεων ήταν ότι οι Μακεδόνες μπορούσαν πλέον ν΄ αποκτήσουν την αυστριακή υπηκοότητα με δικαίωμα διεξαγωγής εμπορίου στις υπό Οθωμανική κυριαρχία περιοχές.

Τελική συνέπεια αυτής ήταν και οι μεγάλοι και έντονοι εμπορικοί ανταγωνισμοί που άρχισαν να σημειώνονται πλέον στην Αδριατική, μεταξύ Αυστρίας Βενετίας Βατικανού, και βεβαίως Γαλλίας και Αγγλίας στη συνέχεια.

Πηγές

• Παπυρος Λαρούς Μπριττάνικα τ.48ος σ.227-228
• Εκδοτική - Ιστορία Ελληνικού Έθνους τ.11ος, σ.50-51
• Π. Χατζή Γενική Ιστορία σ.282
• Α. Βακαλόπουλου Ιστορία Νέου Ελληνισμού τ.4ος σ.157, 176 και 226
• Χ. Νικολάου Διεθνείς Συνθήκες - Συμφωνίες σ.28