Σερβική γλώσσα

Η Σερβική γλώσσα είναι μία από τις πρότυπες εκδοχές του Κεντρικού-Νοτίου Σλαβικού διασυστήματος, αποκαλούμενη παλιότερα (και σήμερα συχνά) Σερβοκροατικά και βασισμένα στην στοκαβική διάλεκτο. Τα Σερβικά χρησιμοποιούνται βασικά στη Σερβία και το Μαυροβούνιο, στη Σερβική Δημοκρατία και από Σέρβους παγκοσμίως.

Σέρβικα
српски језик, srpski jezik, српски‎ και српски
Map of Serbian language - official or recognized (version without Kosovo).png
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές Βαλτοσλαβικές Σλαβικές Νοτιοσλαβικές Δυτικές Νοτιοσλαβικές
Σύστημα γραφής	σερβικό κυριλλικό αλφάβητο και Gaj's Latin alphabet
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Σερβία  Μαυροβούνιο (Μαυροβουνιακά)  Βοσνία και Ερζεγοβίνη (Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας) Κόσοβο (Βόρειο Κοσσυφοπέδιο)
Αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα	Βόρεια Μακεδονία  Ρουμανία  Ουγγαρία  Τσεχία Σλοβενία
Ρυθμιστής	Συμβούλιο Τυποποίησης της Σερβικής Γλώσσας
ISO 639-1	sr
ISO 639-2	srp και scc
ISO 639-3	srp
SIL	SRC/SDD

Η Σερβική γλώσσα είναι μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και ανήκει στη δυτική ομάδα των νότιων σλαβικών γλωσσών. Ανήκει επίσης στο βαλκανικό γλωσσικό δεσμό.

Η Σερβική γλώσσα διαθέτει ένα σπάνιο χαρακτηριστικό, κατά το οποίο οι λέξεις γράφονται όπως προφέρονται και κάθε γράμμα αντιπροσωπεύει έναν ήχο. Η φωνητική αυτή αρχή αντιπροσωπεύεται στη φράση «Γράψε όπως μιλάς και διάβασε όπως είναι γραμμένο», αρχή που χρησιμοποιήθηκε από τον Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς (Vuk Stefanović Karadžić) όταν αναμόρφωσε την Κυριλλική γραφή των Σέρβικων τον 19ο αιώνα.

Ένα άλλο σπάνιο χαρακτηριστικό της Σερβικής γλώσσας είναι η παρουσία δύο αλφαβήτων: του Κυριλλικού και του Λατινικού. Τα δύο αλφάβητα είναι σχεδόν ισοδύναμα. Αυτό οφείλεται σε ιστορικούς λόγους, καθώς μέρος του πληθυσμού που μιλούσε τη γλώσσα ήταν υπό τη δυτική ( νεώτερη ) επιρροή της Αυστροοουγγαρίας και το υπόλοιπο υπό την ανατολική (παλαιότερη) επιρροή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όλοι οι μορφωμένοι κάτοικοι είναι εξοικειωμένοι και με τα δύο αλφάβητα. Η διάδοση του λατινικού αλφαβήτου είναι πάντως τόσο μεγάλη, που από το μέρος της κυβέρνησης γίνονται προσπάθειες διατήρησης του κυριλλικού.

Ιστορία

Πριν το 1400, οι Σερβικές διάλεκτοι είχαν δύο προφορές, τη βραχύα και τη μακρά. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποκαλούνται "αρχαίες προφορές". Προς το 1500, οι παλιές προφορές κινήθηκαν κατά μία συλλαβή προς την αρχή των λέξεων. Για παράδειγμα, η λέξη γιουνάκ (junâk,ήρωας) έγινε γιούνακ. Όσες λέξεις τονίζονταν ήδη στην πρώτη συλλαβή από παλιά, κράτησαν την παλιά προφορά τους. Οι διάλεκτοι που εξελίχθηκαν κατ'αυτόν τον τρόπο ονομάζονται νεοστοκαβικές. Το μέρος απ'όπου άρχισε να εξαπλώνεται η νέα διάλεκτος ήταν η ανατολική Ερζεγοβίνη. Από τον 16ο αιώνα μετανάστευαν λαοί από τη συγκεκριμένη περιοχή, προς την περιοχή των Πολεμικών Συνόρων (Σερβικά: Vojna krajina) και αργότερα προς τις περιάκτιες περιοχές (Δαλματία, Ίστρια και Ντουμπρόβνικ. Το 1920 και το 1930 το βασιλικό καθεστώς προσπάθησε να "φυτέψει" πληθυσμό από την Ερζεγοβίνη στο Κοσσυφοπέδιο. Η Βοϊβοντίνα δέχτηκε μεταναστευτικά ρεύματα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όταν όλες οι προφορές κινήθηκαν κατά μια συλλαβή προς την αρχή της λέξης, συνέβησαν τα εξής:

• Σε λέξεις με δύο ή περισσότερες συλλαβές, η τελευταία συλλαβή δεν μπορεί να τονιστεί.
• Στις πολυσύλλαβες λέξεις, αν μια συλλαβή μέσα στη λέξη τονιστεί, τότε ο τόνος θα μεταφερθεί μπροστά κατά μια συλλαβή.
• Σε λέξεις με δύο ή περισσότερες συλλαβές, αν η πρώτη συλλαβή τονίζεται, τότε μπορούμε να έχουμε οποιαδήποτε από τις τέσσερις προφορές.

Σερβική λογοτεχνία

Η Σερβική λογοτεχνία αναδύθηκε τον Μεσαίωνα και συμπεριελάμβανε έργα όπως το Miroslavljevo jevandjelje (Ευαγγέλιο του Μίροσλαβ) το 1192 και τον Dušanov zakonik ( Κώδικας του Δουσάν ) το 1349. Λίγη μη εκκλησιαστική μεσαιωνική λογοτεχνία έχει διατηρηθεί, αλλά ό,τι υπάρχει δείχνει πως ήταν σύμφωνη με την εποχή της. Παραδείγματος χάριν η Σερβική Αλεξανδριάδα, ένα βιβλίο για τον Μέγα Αλέξανδρο, και μία μετάφραση του Τριστάνος και Ιζόλδη στα Σερβικά.

Στα μέσα του 15ου αιώνα η Σερβία κατελήφθη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και για τα επόμενα 400 χρόνια δεν υπήρχαν ευκαιρίες για δημιουργία κοσμικής γραπτής λογοτεχνίας. Ωστόσο, μερικά από τα σπουδαιότερα λογοτεχνικά έργα στα Σερβικά έρχονται από εκείνη την περίοδο, με τη μορφή προφορικής λογοτεχνίας, με προεξάρχουσα μορφή την Σερβική επική ποίηση. Είναι γνωστό πως ο Γκαίτε έμαθε Σερβικά για να διαβάσει από το αυθεντικό κείμενο Σερβική επική ποίηση. Η γραπτή λογοτεχνία παρήχθη μόνο για θρησκευτική χρήση σε εκκλησίες και μοναστήρια και διατήρησε τα Παλαιά Εκκλησιαστικά Σλαβονικά. Μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα η γραπτή λογοτεχνία είχε αποξενωθεί από την ομιλουμένη γλώσσα. Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα εμφανίστηκε η νέα γλώσσα, αποκαλούμενη Σλαβονικά-Σέρβικα. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς, ακολουθώντας το έργο του Σάβα Μρκάλι (Sava Mrkalj), αναμόρφωσε το Κυριλλικό αλφάβητο εισάγοντας την φωνητική αρχή, καθώς και προωθώντας την ομιλουμένη γλώσσα των ανθρώπων ως λογοτεχνική νόρμα.

Το πρώτο τυπωμένο βιβλίο στα Σέρβικα, το Οκτόιχ εκδόθηκε στην Κετίγνη (Cetinje) το 1494, μόλις 40 χρόνια μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο.

Δημογραφικά

Αριθμοί ομιλητών ανά χώρα:

• Σερβία (Σύνολο): 6.770.000
  • Βοϊβοντίνα (Βόρεια Σερβία), κυρίαρχη γλώσσα: 1.557.020 (2002)
  • Κεντρική Σερβία: 5.063.679 (2002)
  • Κοσσυφοπέδιο και Μετόχια: 150.000
• Μαυροβούνιο (αποκαλείται και Μαυροβουνιακή): 401.382 (2003)
• Βοσνία και Ερζεγοβίνη: 1.500.000
• Κροατία: 44.629 (2001)
• Βόρεια Μακεδονία: 33.315 (2001)
• Ρουμανία: 20.377 (2001)
• Αυστραλία: 50.000 (2001)
• Ελλάδα: 10.000 (2008)

Παραλειπόμενα

Μία γνωστή Σερβική λέξη σε χρήση σε πολλές γλώσσες παγκοσμίως είναι η λέξη βαμπίρ.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Funky Serbian Language Phrases - ιδιαιτερες φρασεις στα σερβικα
• Πρότυπη γλώσσα ως όργανο για τον πολιτισμό και το παραγόμενο της εθνικής ιστορίας — άρθρο από τον διαπρεπή γλωσσολόγο Pavle Ivić
• Σερβικό Σχολείο Μάθε Σερβικά στο διαδίκτυο δωρεάν
• Serbian Language and Culture Workshop Learn Serbian