Σύσκεψη της Λευκάδας

Η Σύσκεψη της Λευκάδας πραγματοποιήθηκε ή στα τέλη Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου του 1821 στη Λευκάδα με σκοπό την οργάνωση της επερχόμενης ελληνικής επανάστασης στη Ρούμελη (Στερεά Ελλάδα).

Υπόβαθρο

Η Λευκάδα, που εκείνη την εποχή αποκαλούνταν Αγία Μαύρα (Santa Maura), ήταν ένα από τα αγγλοκρατούμενα νησιά των Επτανήσων και το πιο κοντινό προς τη Στερεά Ελλάδα. Αποτελούσε τα χρόνια της οθωμανικής κατοχής άσυλο για τους καταδιωκόμενους Ρουμελιώτες. Σ’ αυτήν κατέφευγαν πολλοί κλέφτες με τις οικογένειές τους όταν οι οθωμανικές αρχές τους κυνηγούσαν. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι είχαν συγκεντρωθεί στο νησί πολλοί δυσαρεστημένοι με την οθωμανική διοίκηση οι οποίοι, μάλιστα, είχαν εμπειρία από όπλα, αφού είχαν ζήσει για καιρό ως κλέφτες στα βουνά της Ρούμελης.

Οι πρώτοι Λευκαδίτες που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία ήταν ο Ιωάννης Ζαμπέλιος, ο Ιωάννης Ζαπραλής κι ο Άγγελος Σούνδιας. Αυτοί εργάστηκαν με κύριο σκοπό την διάδοση των εθνικοαπελευθερωτικών σκοπών της Φιλικής Εταιρείας και την προετοιμασία του αγώνα, ενώ παράλληλα μύησαν σε αυτήν ντόπιους και Ρουμελιώτες.

Όταν ήρθε η ώρα για την κήρυξη της Επανάστασης θεωρήθηκε λογικό να επιλεγεί κι η Λευκάδα ως τόπος οργάνωσής της. Προηγήθηκε η συνέλευση της Βοστίτσας (σημερινό Αίγιο), από τις 26 έως τις 30 Ιανουαρίου του 1821, με αντικείμενο την οργάνωση της επανάστασης στον Μοριά (Πελοπόννησος) και τον καθορισμό της ημερομηνίας έναρξης του αγώνα.

Συμμετέχοντες

Στο νησί μετέβησαν τον Ιανουάριο του 1821 πολλοί γνωστοί  Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί για να μετάσχουν στη σύσκεψη: Οδ. Ανδρούτσος, Γ. Τσόγκας, Γ. Βαρνακιώτης, Δ. Μακρής, Ν. Στουρνάρης ή Στορνάρης, Δ. Κοντογιάννης, Γ. Καραϊσκάκης, Δ. Κίτσος, Ε. Κατσικογιάννης, Πανουργιάς, Μήτσας. Συμμετείχαν, επίσης, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, από την Πελοπόννησο (Μάνη), προφασιζόμενος εμπορικές δραστηριότητες κι ο Γιακουμάκης Τομπάζης από την Ύδρα, καθώς και οι Φιλικοί του νησιού με επικεφαλής τον Ιωάννη Ζαμπέλιο.

Επιτροπές

Σύμφωνα με τον Ι. Ζαμπέλιο, η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε μετά από υπόδειξη της Φιλικής Εταιρείας. Την οργάνωση ανέλαβαν ο Ι. Ζαμπέλιος κι ο Α. Σούνδιας.

Σύσκεψη της Λευκάδας

Οι οπλαρχηγοί έφτασαν σταδιακά στο νησί τον Ιανουάριο του 1821. Μέχρι, μάλιστα, να συγκεντρωθούν όλοι, εκμεταλλευόμενοι την εορταστική ατμόσφαιρα της Αποκριάς, δήλωσαν την παρουσία τους στους Λευκαδίτες, προκειμένου να τονώσουν το πατριωτικό τους αίσθημα κι έμμεσα να τους δείξουν ότι προετοιμάζεται η επανάσταση, χωρίς παράλληλα να γίνουν αντιληπτές οι εργασίες τους στην αγγλική διοίκηση.

Η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του Ιωάννη Ζαμπέλιου μία από τις Κυριακές της Αποκριάς (ίσως στις 30 Ιανουαρίου).

Εκεί ανακοινώθηκε, πιθανότατα από τον Ηλία Μαυρομιχάλη, ότι είχε οριστεί η 25η Μαρτίου ως ημέρα κήρυξης της επανάστασης στην Πελοπόννησο και συζητήθηκε το ενδεχόμενο κήρυξης της επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα την ίδια ημερομηνία.

Αποφάσεις:

1. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κι ο Πανουργιάς ανέλαβαν την οργάνωση της επανάστασης στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα (Λιβαδειά, Σάλωνα).
2.  Ο Γεώργιος Βαρνακιώτης κι ο Γιώργος Τσόγκας ανέλαβαν την επανάσταση στη Δυτική Στερεά Ελλάδα.
3.  Ορίστηκε η κήρυξη της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου, την ίδια μέρα, δηλαδή, που θα ξεκινούσε κι η επανάσταση στην Πελοπόννησο, προκειμένου να επισημανθεί σε επίπεδο ιδεών η ενότητα του αγώνα και πρακτικά να ενισχυθεί η επανάσταση στον Μοριά, αφού με τον ξεσηκωμό στη Ρούμελη θα έκλειναν (μέσω Ισθμού και Ναυπάκτου) οι δρόμοι των Τούρκων για την Πελοπόννησο. Η Στερεά Ελλάδα, δηλαδή, θα λειτουργούσε ως τείχος για την Πελοπόννησο.
4.  Η Λευκάδα ορίστηκε βάση για την προμήθεια πολεμοφοδίων του αγώνα.

Εφαρμογή

Οι αποφάσεις έγιναν ομόφωνα δεκτές κι επισφραγίστηκαν με δοξολογία, όρκους και πανηγυρισμούς

Παρόλο, βέβαια, που υπήρξε ομοφωνία, στην υλοποίηση σημειώθηκαν προβλήματα, έριδες κι ασυνέπειες. Μια σειρά από προεπαναστατικές ενέργειες εναντίον των Τούρκων έθεσαν σε κίνδυνο την έναρξη της επανάστασης. Πιο συγκεκριμένα, εναντίον των Τούρκων κινήθηκαν ο Δ. Μακρής με 28 συντρόφους του στις 5 Μαρτίου 1821 στη Σκάλα Μεσολογγίου κι ο Οδ. Ανδρούτσος με την ομάδα του στις 22 Μαρτίου στη Γέφυρα της Τατάρνας.

Το σημαντικότερο, βέβαια, πρόβλημα ήταν πως οι Γ. Τόγκας και Γ. Βαρνακιώτης διαφώνησαν στην οργάνωση της επανάστασης στη Δυτική Στερεά, συγκρούστηκαν κι ολιγώρησαν, γεγονός που δυσαρέστησε την επιτροπή της Σύσκεψης και μείωσε τη δυναμική του Αγώνα στο ξεκίνημά του.

Τελικά, η επανάσταση στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα ξέσπασε σχεδόν παράλληλα με την Επανάσταση στην Πελοπόννησο: Στις 24 Μαρτίου ο Πανουργιάς συναποφάσισε με τους προκρίτους της περιοχής των Σαλώνων (Άμφισσα) την έναρξη του Αγώνα. Στη Δυτική Στερεά, αντιθέτως, οι οπλαρχηγοί όχι μόνο καθυστέρησαν, αλλά, στην αρχή διευκόλυναν και τους Τούρκους. Τελικά, η επανάσταση κηρύχτηκε στο Μεσολόγγι στις 20 Μαϊου από τον Αθανάσιο Ραζή.

Συνέπειες

Η σύσκεψη ήταν αποφασιστικής σημασίας. Σε συνδυασμό με τη Συνέλευση της Βοστίτσας συνέβαλε στην οργάνωση της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης. Παρόλο που οι αποφάσεις της δεν εφαρμόστηκαν στο ακέραιο, μεταδόθηκε το μήνυμα του γενικού ξεσηκωμού. Ξεκινώντας από το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου του 1821, η μία πόλη μετά την άλλη σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα και νησιά κήρυξαν την Επανάσταση.

Δείτε επίσης

•  Συνέλευση της Βοστίτσας

Βιβλιογραφικές πηγές

• Δεσποτόπουλος Αλ., Συλλογικό Έργο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ’, Εκδοτική Αθηνών, 1975, σ. 79 -80
• Ζαμπελίου Ι., «Τά Λευκαδικά ἐπί τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως – Σημειωματάριον ἐνός Φιλικοῦ», Περιοδικό «Ἀρμονία», τ. Γ΄, 1902, σ. 77 – 88.
• Φωτιάδης Δημήτρης, Η Επανάσταση του 21, Εκδοτικός Οίκος Ν. Βότσης, δεύτερη έκδοση, τ. 2^ος, Αθήνα 1977, σ. 38.
• Καργάκος Ι. Σαράντος, Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, Real News, Β΄ μέρος, Αθήνα 2014, σ. 117 – 179.