Σύστημα

Ένα σύνολο, τα στοιχεία του οποίου αποτελούν οντότητες που έχουν το χαρακτηριστικό ότι κάθε μία από αυτές αλληλεπιδρά ή συσχετίζεται με τουλάχιστον μίαν άλλη από το ίδιο σύνολο, καλείται σύστημα. Μία οντότητα που δε συσχετίζεται / αλληλεπιδρά με κανένα στοιχείο ενός συστήματος δεν αποτελεί μέρος του συστήματος. Ένα υποσύνολο των στοιχείων ενός συστήματος το οποίο είναι σύστημα από μόνο του λέγεται υποσύστημα.

Μία αυθαίρετη διαμέριση ή συσσώρευση οντοτήτων σε συστήματα αποτελεί μία υποκειμενική αφαιρετική έννοια.

Το γνωστικό πεδίο της διεπιστημονικής μελέτης συστημάτων ονομάζεται (γενική) θεωρία συστημάτων, ή αλλιώς συστημική επιστήμη. Η συστημική επιστήμη ερευνά την οργάνωση και τις αφηρημένες ιδιότητες της ύλης και της νόησης με σκοπό την ανακάλυψη γενικών αρχών που διέπουν διάφορες έννοιες ανεξάρτητα από κάποιο συγκεκριμένο εννοιολογικό πλαίσιο που αυτές ανήκουν, την ουσία τους, τον τύπο τους ή τη χωρική/χρονική κλίμακα ύπαρξης τους.

Σύμφωνα με τη μεταθεωρία TOGA [1] Αρχειοθετήθηκε 2012-07-09 at Archive.is, (A.M. Gadomski,1993), ουσιώδης πλευρά κάθε συστημικής θεωρίας είναι το σύνολο των άμεσων ή έμμεσων αξιωμάτων της, που οδηγούν σε ενοποιητικές έννοιες όπως μεταοντολογία, μετασύστημα και μεταθεωρία. Βασίζονται στις γενικές ιδιότητες των συστημάτων που απαρτίζονται από συστήματα και είναι τομέας πρακτικού ενδιαφέροντος και συνεχούς επιστημονικής έρευνας.

Συστήματα στην πληροφορική και την επιστήμη υπολογιστών

Στην επιστήμη υπολογιστών και στην πληροφορική, θα μπορούσε να θεωρείται ως σύστημα μία μέθοδος ή ένας αλγόριθμος. Ένα παράδειγμα θα διαφωτίσει: υπάρχουν διάφορα συστήματα αρίθμησης, όπως το ρωμαϊκό, το δεκαδικό κλπ., διάφορα συστήματα για τη συμπλήρωση εγγράφων και καταλόγων και διάφορα συστήματα βιβλιοθηκονομίας. Το παράδειγμα αφορά τον ορισμό των στοιχείων που διασυνδέονται (στην περίπτωση αυτή προκειμένου να διευκολυνθεί η ροή πληροφορίας). Ένα σύστημα μπορεί επίσης να αποτελεί ένα πλαίσιο, είτε λογισμικού είτε υλικού, το οποίο είναι σχεδιασμένο κατάλληλα ώστε να επιτρέπει την εκτέλεση προγραμμάτων λογισμικού.

Συστήματα στη μηχανική

Στη μηχανική, ο όρος σύστημα συνήθως είναι καλώς ορισμένος. Χρησιμοποιείται με αναρίθμητα διαφορετικά περιεχόμενα και αποτελεί αντικείμενο βασικών μηχανικών δραστηριοτήτων όπως ο προγραμματισμός, η σχεδίαση, η υλοποίηση, η κατασκευή και η συντήρηση. Η συστημική μηχανική είναι επίσης ένας γενικός θεωρητικός κλάδος των διαφόρων μηχανικών προσεγγίσεων και υποδειγμάτων.

Ο σχεδιασμός σύνθετων συστημάτων μηχανικής απαιτεί πλαίσια μεταμοντέλων. Από τη συστημική προοπτική (που προτείνεται από Adam Maria Gadomski, 1988 Αρχειοθετήθηκε 2007-11-04 στο Wayback Machine.), η σχέση μεταξύ του συστήματος και των στόχων του μπορεί να αποσυντεθεί τυπικά σε αλληλεπιδρώντα επίπεδα συστήματος, διαδικασίας, λειτουργίας και στόχου. Αυτή η εννοιολογική μοντελοποίηση θα έπρεπε να επιτρέπει την ολοκλήρωση των προδιαγραφών σχεδίασης με τις αντικειμενικές ιδιότητες των συστημάτων του πραγματικού κόσμου και τα διαθέσιμα τεχνολογικά στοιχεία.

Συστήματα στις κοινωνικές και γνωστικές επιστήμες και την διοικητική επιστήμη

Οι κοινωνικές και οι γνωστικές επιστήμες μελετούν συστήματα σε μοντέλα ανθρώπων και ανθρωπίνων κοινωνιών. Σε αυτά συμπεριλαμβάνουν λειτουργίες του ανθρωπίνου εγκεφάλου, νοητικές διεργασίες, συστήματα κανονιστικής ηθικής και κοινωνικές και πολιτιστικές μορφές συμπεριφοράς.

Τόσο στην διοικητική επιστήμη όσο και την επιχειρησιακή έρευνα και στη μελέτη της ανάπτυξης οργανισμών, οι ανθρώπινες οργανώσεις αντιμετωπίζονται ως συστήματα (εννοιολογικά συστήματα) αλληλεπιδρώντων στοιχείων, όπως υποσυστημάτων ή συσσωματώσεων συστημάτων, που είναι φορείς αναρίθμητων σύνθετων διαδικασιών και οργανωτικών δομών. Ο θεωρητικός της ανάπτυξης οργανισμών Πήτερ Σεντζ (αγγλ. Peter Senge) [2] ανέπτυξε την ιδέα ότι οι οργανισμοί αποτελούν συστήματα στο βιβλίο του «Η Πέμπτη Αρχή» (αγγλ. The Fifth Discipline).

Η συστημική σκέψη είναι ένας τρόπος συλλογισμού και επίλυσης προβλημάτων που σε κάθε δοθέν πρόβλημα, ξεκινά με την αναζήτηση κοινών γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν συστήματα. Ο τρόπος αυτός σκέψης μπορεί να αποτελέσει ένα ηγετικό χάρισμα ή δεξιότητα. Ορισμένοι διαθέτουν την ικανότητα να σκέφτονται με γενικούς όρους ενώ παράλληλα να ενεργούν με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες που ισχύουν σε μία δοθείσα κατάσταση. Τέτοια άτομα μπορούν και λαμβάνουν υπ' όψιν τις δυνατές επιπτώσεις που θα έχουν οι αποφάσεις τους σε άλλα μέρη γενικότερων συστημάτων. Αυτό αποτελεί μία βάση της συστημικής συμβουλευτικής (αγγλ. systemic coaching) στην ψυχολογία.

Διάφοροι μελετητές της οργανωσιακής θεωρίας, όπως η Μάργκαρετ Γουίτλεϊ (αγγλ. Margaret Wheatley), έχουν επίσης περιγράψει τις εσωτερικές διεργασίες των οργανωσιακών συστημάτων στη βάση άλλων πλαισίων, όπως η κβαντική φυσική, η θεωρία του χάους και η αυτοοργάνωση συστημάτων.

Συστήματα για βελτίωση της λειτουργικότητος

Ένα σύστημα μπορεί να αφορά μία ιδιαίτερη μέθοδο υλοποίησης κάποιου έργου. Εφ' όσον μία επιτυχής μέθοδος υλοποίησης ενός τύπου έργου τελειοποιηθεί, και μπορεί να εφαρμοστεί επανειλημμένα, τότε αποτελεί μία «συστημική διεργασία» για την υλοποίηση έργων αυτού του τύπου. Το Εθνικό Βραβείο Ποιότητας «Μάλκομ Μπάμπριτζ» (αγγλ. Malcolm Baldrige National Quality Award) περιγράφει τη συστημική επιστήμη ως «προσεγγίσεις που είναι δυνατόν να επαναληφθούν και που χρησιμοποιούν δεδομένα και πληροφορίες ούτως ώστε η βελτίωση και η μάθηση να είναι δυνατές».

Αυτοί οι τύποι συστημάτων εκτέλεσης έργων χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν την ικανότητα επανάληψης της λειτουργίας των ανθρώπων και του εξοπλισμού. Συχνά καταγράφονται υπό τη μορφή μιας τυποποιημένης διαδικασίας ώστε το προσωπικό να μπορεί να εκπαιδεύεται για να χρησιμοποιήσει το σύστημα. Κατ' επέκταση, κάποιοι τρίτοι αποκτούν έτσι επίσης την δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν το ίδιο σύστημα για να εκτελέσουν παρόμοιες εργασίες.

Διάφορα συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν την λειτουργικότητα όπως το σύστημα Έξι Σίγμα (αγγλ. Six Sigma), η Διαχείριση Ολικής Ποιότητος, η Ανάλυση Αιτίων και ο Έλεγχος Στατιστικών Διαδικασιών. Παράδειγμα χρήσης συστημάτων για να βελτιωθεί η λειτουργικότητα παρουσιάζεται στο Great Systems web site.

Παραπομπές

Αναφορές

Hertz H.(1956). Principles of Mechanics. Dover, USA.
Korotayev A., Malkov A., Khaltourina D. (2006). Introduction to Social Macrodynamics: Compact Macromodels of the World System Growth. Moscow: URSS. ISBN 5-484-00414-4 [3].

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
σύστημα