Τετραλογία

Γενικά τετραλογία ονομάζεται η φιλολογική παρουσία που συγκροτείται από τέσσερα ξεχωριστά πλην όμως συναφή μέρη.

Γενικά

Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες ποιητές, ιδιαίτερα στη Δραματική ποίηση η οποία περιελάμβανε μία παρουσία τριών τραγωδιών και ενός σατυρικού δράματος από τον ίδιο ποιητή. Σημειώνεται ότι και τα τέσσερα έργα μιας τετραλογίας παρουσιάζουν κάποιο κοινό στοιχείο που μπορεί να είναι είτε συγκεκριμένος ήρωας είτε κάποιο κοινό γεγονός, που αποτελεί και την προϋπόθεση του χαρακτηρισμού αυτού.

Ιστορία

Πρώτος που έκανε χρήση αυτού του όρου ήταν ο Αριστοτέλης στο έργο του Διδασκαλίες καταγράφοντας τα έργα τα οποία παρουσίαζαν οι αρχαίοι ποιητές στους δραματικούς τους αγώνες στην αρχαία Αθήνα.
Ειδικότερα η τετραλογία ως ενότητα παρουσίασης έργων φαίνεται να διδάσκονταν στα Διονύσια. Κορυφαίος δημιουργός τέτοιων ενοτήτων ήταν ο Αισχύλος όπου το 472 π.Χ. βραβεύτηκε επί τούτου στη τετραλογία που παρουσίασε τότε την οποία και συγκροτούσαν οι τρεις τραγωδίες του: Φοινεύς, Πέρσαι και Γλαύκος ο Ποτνιεύς των οποίων ακολουθούσε το σατυρικό έργο του, Προμηθεύς ο Πυρκαεύς. Τέσσερα χρόνια μετά, το 468 π.Χ., ο Αισχύλος παρουσίασε την νέα του τετραλογία τη λεγόμενη «Οιδιπόδεια» με τα επιμέρους έργα του (δράματα): Λάιος, Οιδίπους, Επτά επί Θήβας και το σατυρικό Σφιγξ.
Από τότε και μετά επειδή το τέταρτο έργο του κάθε φορά συνέβη να μην έχει διασωθεί φέρουν το όνομα τριλογίες, όπως η παρουσία του στους δραματικούς αγώνες του 458 π.Χ. που παρουσίασε την τετραλογία Ορέστεια, που την συγκροτούσαν τα έργα του Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες και το σατυρικό Πρωτεύς, που δεν διασώθηκε με συνέπεια η Ορέστεια να χαρακτηρίζεται τριλογία.

Αλλά και οι άλλοι δύο σπουδαίοι τραγικοί ποιητές της αρχαιότητας, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης, προσπάθησαν να μιμηθούν τον Αισχύλο, πλην όμως δεν κατάφερναν να συνδέσουν τα έργα τους με κάποιο κοινό στοιχείο. Αντίθετα, άξιος συνεχιστής του Αισχύλου φάνηκε τελικά ο ανεψιός του Φιλοκλής, που με την τετραλογία του Πανδιονίς κέρδισε τη νίκη από τον Σοφοκλή.
Τετραλογία επίσης είχε συνθέσει-παρουσιάσει και ο γιος του Φρυνίχου, ο Πολυφράδμων, το 468 π.Χ., που έφερε την ονομασία Λυκούργεια, τον οποίο νίκησε ο Αισχύλος στον ίδιο αγώνα παρουσιάζοντας την Οιδιπόδεια.

Τον όρο τετραλογία όπως εμφανίσθηκε στη δραματική ποίηση και θεατρική παρουσία, στη συνέχεια μιμήθηκαν στα έργα τους και διάφοροι αρχαίοι γραμματικοί που συνέγραψαν τετραλογίες πεζών συγγραμμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Θρασύβουλος που περιέλαβε τα περί φυσικής συγγράμματα του Δημόκριτου, καθώς και εκείνα των διαλόγων του Πλάτωνα, σε τετραλογίες.

Στους νεότερους χρόνους τετραλογίες συνέγραψαν και οι μεγάλοι μουσουργοί όπως ο Βάγκνερ με την περίφημη τετραλογία του Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν, αλλά και σύγχρονοι ακόμα ποιητές συνεχίζουν να δημιουργούν και να παρουσιάζουν τα έργα τους σε τετραλογίες.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα τ.57, σελ. 98.