Βικιπαίδεια

Τζέσε Όουενς

Αμερικανός αθλητής του στίβου

Ο Τζέιμς Κλίβελαντ «Τζέσε» Όουενς (James Cleveland "Jesse" Owens, 12 Σεπτεμβρίου 1913 – 31 Μαρτίου 1980) ήταν Αμερικανός αθλητής του στίβου. Συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο, όπου και κέρδισε 4 χρυσά μετάλλια στα 100 μέτρα, στα 200 μέτρα, στο άλμα εις μήκος και αγωνιζόμενος στη σκυταλοδρομία 4x100. Θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους και πιο φημισμένους αθλητές όλων των εποχών.[1][2][3]

Τσέσε Όουενς
1936
Προσωπικές Πληροφορίες
Γέννηση12 Σεπτεμβρίου 1913
Όακβιλ, Αλαμπάμα, ΗΠΑ
Θάνατος31 Μαρτίου 1980 (66 ετών)
Τούκσον, Αριζόνα, ΗΠΑ
Ύψος1,78 μέτρα
Βάρος71 κιλά
Άθλημα
Χώρα ΗΠΑ
ΆθλημαΣτίβος
Αγώνισμα100 μ., 200 μ., άλμα εις μήκος
Μετάλλια
Χώρα συμμετοχής:  ΗΠΑ
Ολυμπιακοί Αγώνες
Χρυσό 1936 Βερολίνο 100 μέτρα
Χρυσό 1936 Βερολίνο 200 μέτρα
Χρυσό 1936 Βερολίνο Άλμα εις μήκος
Χρυσό 1936 Βερολίνο 4×100 μέτρα

Βιογραφία

Επεξεργασία

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Τζέσε Όουενς γεννήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1913 στο Όουκβιλ της Αλαμπάμα και ήταν το έβδομο από δέκα παιδιά των Χένρι και Έμμα Αλεξάντερ Οουενς. Ήταν εγγονός ενός σκλάβου. Στην ηλικία των εννέα ετών, αυτός και η οικογένειά του μετακόμισαν στο Κλίβελαντ του Οχάιο για καλύτερες ευκαιρίες στο πλαίσιο της Μεγάλης Μετανάστευσης (1910–40), όταν 1,6 εκατομμύρια Αφροαμερικανοί εγκατέλειψαν τον διαχωρισμένο και αγροτικό Νότο για τον αστικό και βιομηχανικό Βορρά. Όταν η νέα του δασκάλα ζήτησε το όνομά του να γράψει στο βιβλίο της, είπε «Τζέισι», αλλά λόγω της έντονης νότιας προφοράς του, νόμιζε ότι είπε «Τζέσι». Το όνομα έμεινε και ήταν γνωστός ως Τζέσι Όουενς για το υπόλοιπο της ζωής του.[4][5]

Στα νεανικά του χρόνια, ο Όουενς έκανε διάφορες χειρωνακτικές εργασίες στον ελεύθερο χρόνο του: διένειμε τρόφιμα, φόρτωνε βαγόνια και εργαζόταν σε ένα συνεργείο επισκευής υποδημάτων, ενώ ο πατέρας του και ο μεγαλύτερος αδελφός του εργάζονταν σε ένα χαλυβουργείο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Όουενς συνειδητοποίησε ότι είχε πάθος για το τρέξιμο. Σε ηλικία 15 ετών σημείωσε ρεκόρ για την ηλικία του στο άλμα εις ύψος και στο άλμα εις μήκος.[4]

Καριέρα

Επεξεργασία

Αναγνωρίστηκε σε εθνικό επίπεδο το 1933 στους Εθνικούς Αγώνες Στίβου Λυκείων των ΗΠΑ που διεξαγόταν στο Σικάγο, όπου ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ των 100 γιαρδών (91 μέτρα) και πήδηξε 24 πόδια και ½ της ίντσας (7,56 μέτρα) στο άλμα εις μήκος. Αργότερα, ο Όουενς μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας του Οχάιο με αθλητική υποτροφία αφότου ο πατέρας του βρήκε δουλειά, κάτι που εξασφάλιζε ότι η οικογένεια μπορούσε να υποστηριχθεί.[4] Γνωστός με το χιούμορ του ως «Buckeye Bullet»,[6] ο Όουενς κέρδισε οκτώ ατομικά πρωταθλήματα NCAA, τέσσερα το 1935 και το 1936. Το σύνολο των οκτώ ατομικών τίτλων NCAA στην καριέρα του παραμένει το μεγαλύτερο, παρά τα δύο μόνο χρόνια συμμετοχής στο Πανεπιστήμιο - τα οποία περιελάμβαναν μια αήττητη χρονιά το 1936, όπου κέρδισε και τα 42 αγωνίσματα στα οποία συμμετείχε. Στις 25 Μαΐου 1935, στο Ανν Άρμπορ του Μίσιγκαν κατέρριψε πέντε παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε ένα τέταρτο σε μία από τις μεγαλύτερες εμφανίσεις ενός αθλητή στην ιστορία όλων των σπορ. Ισοφάρισε με το παγκόσμιο ρεκόρ στιε 100 γιάρδες (9,4 δευτερόλεπτα) (δεν πρέπει να συγχέεται με τα 100 μέτρα) και σημείωσε παγκόσμια ρεκόρ στο άλμα εις μήκος 8,13 μέτρα, στις 220 γιάρδες (201,2 μ., 20,3 δευτερόλεπτα)· και 220 γιάρδες χαμηλά εμπόδια (22,6 δευτερόλεπτα). Και τα δύο ρεκόρ των 220 γιάρδων είχαν επίσης ξεπεράσει τα μετρικά ρεκόρ για 200 μέτρα (απλό και εμπόδια), τα οποία αναγνωρίστηκαν ως δύο επιπλέον παγκόσμια ρεκόρ από τις ίδιες επιδόσεις.[7][8][9]

Στις 4 Δεκεμβρίου 1935, ο γραμματέας της Εθνικής Ένωσης για την Προώθηση των Έγχρωμων Ατόμων (NAACP), Γουόλτερ Φράνσις Γουάιτ, έγραψε μια επιστολή στον Όουενς, αλλά δεν την έστειλε ποτέ. Προσπαθούσε να αποτρέψει τον Όουενς από τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στη ναζιστική Γερμανία, υποστηρίζοντας ότι ένας Αφροαμερικανός δεν πρέπει να προωθεί ένα ρατσιστικό καθεστώς μετά από όσα είχε υποστεί η φυλή του στα χέρια ρατσιστών στη χώρα του. Τους μήνες πριν από τους Αγώνες, ένα κίνημα κέρδισε έδαφος υπέρ του μποϊκοτάζ. Ο Όουενς πείστηκε από την NAACP να δηλώσει: «Εάν υπάρχουν μειονότητες στη Γερμανία που υφίστανται διακρίσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αποσυρθούν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936». Ωστόσο, αυτός και άλλοι τελικά συμμετείχαν αφού ο πρόεδρος της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής, τους χαρακτήρισε «μη Αμερικανούς ταραχοποιούς».[4] Στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1936, ο Όουενς κέρδισε τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, προκαλώντας έκπληξη και θαυμασμό, αλλά και την οργή των ρατσιστών του Γ' Ράιχ, κυρίως του Χίτλερ. Το κατόρθωμά του επαναλήφθηκε μισό αιώνα μετά από τον Καρλ Λιούις αλλά δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Στις 3 Αυγούστου, ο Όουενς κέρδισε τα 100 μέτρα με χρόνο 10,3 δευτερόλεπτα, νικώντας τον φίλο του από το κολέγιο Ραλφ Μέτκαλφ με ένα δέκατο του δευτερόλεπτο. Στις 4 Αυγούστου, κέρδισε το άλμα εις μήκος με άλμα 8,06 μέτρων (επτά εκατοστά λιγότερο από το δικό του παγκόσμιο ρεκόρ). Στις 5 Αυγούστου, κέρδισε τα 200 μέτρα με χρόνο 20,7 δευτερόλεπτα, νικώντας τον Αμερικανό Μακ Ρόμπινσον. Στις 9 Αυγούστου, ο Όουενς κέρδισε το τέταρτο χρυσό μετάλλιο του στη σκυταλοδρομία 4 × 100 μ., όταν ο προπονητής Λόσον Ρόμπερτσον αντικατέστησε τους Εβραίους-Αμερικανούς σπρίντερ Μάρτι Γκλίκμαν και Σαμ Στόλερ με τους Όουενς και Ραλφ Μέτκαλφ, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τους Φρανκ Γουάικοφ και Φόι Ντρέιπερ για να σημειώσουν παγκόσμιο ρεκόρ 39,8 δευτερολέπτων στο αγώνισμα.[6][10][11]

 
Σε προσπάθειά του από το άλμα εις μήκος

Την 1η Αυγούστου 1936, ο ηγέτης της Ναζιστικής Γερμανίας, Αδόλφος Χίτλερ, έδωσε τα χέρια μόνο με τους Γερμανούς νικητές και στη συνέχεια έφυγε από το στάδιο. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Ανρί ντε Μπαγιέ-Λατούρ, επέμεινε ότι ο Χίτλερ έπρεπε να χαιρετήσει κάθε κάτοχο μεταλλίου ή κανέναν. Ο Χίτλερ επέλεξε το δεύτερο και παρέλειψε όλες τις περαιτέρω απονομές μεταλλίων. Ο Τζέσε Όουενς αργότερα δήλωσε: «Ο Χίτλερ έπρεπε να έρθει και να φύγει απ’ το στάδιο πολύ συγκεκριμένες ώρες. Χρειάστηκε να αποχωρήσει πριν την απονομή των μεταλλίων για τα 100 μέτρα, αλλά πριν φύγει έτυχε να περάσω δίπλα απ’ τις θέσεις του επιτελείου του. Με χαιρέτησε από μακριά και τον χαιρέτησα κι εγώ». Στο βιβλίο του Τζέρεμι Σαπ, για τους Ολυμπιακούς του 1936, υπάρχει η εξής δήλωση του Όουενς: «Δεν με σνόμπαρε ο Χίτλερ, αλλά ο Φράνκλιν Ρούσβελτ. Ο Πρόεδρος δεν μου έστειλε ούτε ένα τηλεγράφημα...» [12] Είναι γεγονός ότι ο Φράνκλιν Ρούσβελτ δεν προσκάλεσε ποτέ τον Όουενς στο Λευκό Οίκο μετά τους θριάμβους του στους Ολυμπιακούς Αγώνες, με την άποψη της διατηρήσης της υποστήριξης των Δημοκρατικών του Νότου να είναι πιθανή.[4] Όταν οι Δημοκρατικό ζήτησαν την υποστήριξή του, ο Όουενς απέρριψε αυτές τις προτάσεις και υποστήριξε τον Ρεπουμπλικάνος υποψήφιο. Η επιτυχία του Όουενς στους αγώνες προκάλεσε ανησυχία στον Χίτλερ, ο οποίος τους χρησιμοποιούσε για να δείξει στον κόσμο μια αναγεννημένη ναζιστική Γερμανία. Αυτός και άλλοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι ήλπιζαν ότι οι Γερμανοί αθλητές θα κυριαρχούσαν στους Αγώνες, κάτι που τελικά έγινε με τη Γερμανία πρώτη στον πίνακα μεταλλίων.[5] Ο ναζί υπουργός Άλμπερτ Σπέερ έγραψε ότι ο Χίτλερ «ενοχλήθηκε πολύ από τη σειρά θριάμβων του θαυμαστού έγχρωμου Αμερικανού δρομέα, Τζέσε Όουενς. Οι άνθρωποι των οποίων οι πρόγονοι προέρχονταν από τη ζούγκλα ήταν πρωτόγονοι, είπε ο Χίτλερ σηκώνοντας τους ώμους του. Η σωματική τους διάπλαση ήταν πιο δυνατή από αυτή των πολιτισμένων λευκών και ως εκ τούτου θα έπρεπε να αποκλειστούν από μελλοντικούς αγώνες».

Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, ο μετέπειτα πρόεδρος της ΔΟΕ Έιβερι Μπράντεϊτζ οργάνωσε μια εξαντλητική ευρωπαϊκή περιοδεία επίδειξης για να ωφελήσει την Ερασιτεχνική Αθλητική Ενωση (AAU) και την Ολυμπιακή Επιτροπή των Ηνωμένων Πολιτειών (USOC), των οποίες ηγούνταν. Ο Όουενς, εξαντλημένος αλλά πιεσμένος να αγωνιστεί, έτρεξε πολλούς αγώνες σε όλη την Ευρώπη με λίγη ξεκούραση ή υποστήριξη. Απογοητευμένος, ο Όουενς τελικά αρνήθηκε να συνεχίσει. Ο Μπράντεϊτζ ανταπέδωσε αποβάλλοντας οριστικά τον Όουενς από τους ερασιτεχνικούς αγώνες, κάτι που έθεσε αμέσως τέλος στην καριέρα του. Όπως θυμήθηκε αργότερα η σύζυγος του Οουενς Ρουθ, «Αυτός ο τύπος άνοιξε μια μεγάλη τρύπα μέσα στον Τζέσε». Ο Όουενς υποστήριξε ότι οι φυλετικές διακρίσεις που είχε αντιμετωπίσει σε όλη την αθλητική του καριέρα, όπως το ότι δεν ήταν επιλέξιμος για υποτροφίες στο κολέγιο και επομένως δεν μπορούσε να παρακολουθεί μαθήματα μεταξύ της προπόνησης και της εργασίας για να πληρώσει τα έξοδά του, σήμαιναν ότι έπρεπε να εγκαταλείψει τον ερασιτεχνικό αθλητισμό επιδιώκοντας οικονομικό κέρδος αλλού. Το παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα σε μήκος με άλμα στα 8,13 μέτρα το 1935, έμεινε ακατάρριπτο για 25 χρόνια (καταρρίφθηκε το 1960 από τον Ραλφ Μπόστον).[7]

 
Ο Τζέσε Όουενς στο πόντιουμ των νικητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο. Από αριστερά: Ναότο Τατζίμα (Ιαπωνία), Τζέσε Όουενς (ΗΠΑ), Λουζ Λονγκ (Ναζιστική Γερμανία).

Μετά τον αθλητισμό

Επεξεργασία

Ο Τζέσε Όουενς εγκατέλειψε τον αθλητισμό, και προσπάθησε να βιοποριστεί ως διοργανωτής αθλητικών δραστηριοτήτων, ουσιαστικά ως ψυχαγωγός. Διατηρούσε μια επιχείρηση στεγνού καθαρισμού και εργαζόταν ως υπάλληλος βενζινάδικου για να κερδίσει τα προς το ζην, αλλά τελικά κήρυξε πτώχευση. Το 1966, διώχθηκε με επιτυχία για φοροδιαφυγή. Υπήρξε ακόμα δημόσιος ομιλητής με την ηχηρή, εμπνευσμένη παράδοση ενός ευαγγελιστή. Αργότερα στη ζωή του, ταξίδευε 200.000 μίλια το χρόνο κάνοντας δύο ή τρεις ομιλίες την εβδομάδα, κυρίως σε συναντήσεις πωλήσεων και συνέδρια, και κυρίως σε λευκό κοινό. Ύστερα από 35 χρόνια καπνίσματος πέθανε στις 31 Μαρτίου 1980 στο Τούσον της Αριζόνα, σε ηλικία 66 ετών από καρκίνο του πνεύμονα.[13] Το 1976 του είχε απονεμηθεί η ανώτατη αθλητική διάκριση, το Ολυμπιακό Τάγμα. Το Μάιο του 1981 ήταν δεύτερος με 169 ψήφους μετά τον Πελέ (178 ψήφοι) στην ψηφοφορία για την ανάδειξη του Πρωταθλητή του Αιώνα που διοργανώθηκε από τη L'Équipe με συμμετοχή 20 διεθνών αθλητικών εφημερίδων.[14][15] Μεταθανάτια ο Όουενς εισήχθη στο Hall of Fame της IAAF.[16]

Τιμές

Επεξεργασία
  •   Ολυμπιακό Τάγμα (Olympic Order) : 1976
  •   Σταυρός Αξίας 1ης τάξεως του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Olympics 2024: Ranking the 10 greatest Olympians of all time». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2024. 
  2. ↑ «Adeus Pelé: the king of the beautiful game, a titan of 20th century». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2022. 
  3. ↑ «Leading 12 modern Olympians». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2025. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2025. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Jesse Owens, one of the greatest athletes of the last century». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2021. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Jesse Owens et la légende urbaine». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2022. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «TIME magazine: 12 Greatest Olympic Nicknames». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2021. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «IOC : Jesse Owens and the greatest 45 minutes in sport». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2024. 
  8. ↑ «Τζέσε Όουενς: Τα (πρώτα) 45 λεπτά της δόξας του!». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2022. 
  9. ↑ «Wide World of Sports athlete of the century». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2022. 
  10. ↑ Ο άνθρωπος-σύμβολο μιας εποχής Ελευθεροτυπία, 11/07/2008
  11. ↑ «IOC : The Strength of Perseverance: Recognising the Determination of Black Athletes over the past century on Juneteenth». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2023. 
  12. ↑ «Ο χρυσός Ολυμπιονίκης του Βερολίνου Τζέσε Όουενς, υποστήριξε, ότι δεν τον σνόμπαρε ο Χίτλερ, αλλά ο Ρούσβελτ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2021. 
  13. ↑ «The New York Times: Jesse Owens Dies of Cancer at 66; Hero of the 1936 Berlin Olympics». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2020. 
  14. ↑ «L'ÉQUIPE : Pelé et L'Équipe, une relation particulière». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023. 
  15. ↑ «Atleta do século: veja os principais prêmios e homenagens a Pelé». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2022. 
  16. ↑ «IAAF : Hall of Fame». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2022. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζέσε_Όουενς&oldid=11183989"