Ιάκωβος Δ΄ Κρίσπος
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Ιάκωβος Δ' Κρίσπος (Ιταλικά ː Giacomo IV Crispo, 1520 - 1576) ήταν ο τελευταίος Βενετός Δούκας του Αρχιπελάγους (1564 - 1566).
| Ιάκωβος Δ΄ | |
|---|---|
 Οικόσημο των Κρίσπων | |
| Περίοδος | 1564 - 1566 |
| Προκάτοχος | Ιωάννης Δ΄ |
| Διάδοχος | Ιωσήφ Νάζη |
| Γέννηση | 1520 |
| Θάνατος | 1576 |
| Σύζυγος | Καντιάνα Σομμαρίπα |
| Επίγονοι | Ιωάννης 5 ακόμη τέκνα |
| Πατέρας | Ιωάννης Δ΄ |
| Μητέρα | Αντριάνα Γκοζαντίνι |
| Θρησκεία | Καθολικός Χριστιανός |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Δούκας της Νάξου Επεξεργασία
Ήταν δευτερότοκος γιος του Ιωάννη Δ΄ και της Αντριάνας Γκοζαντίνι. Ο πατέρας του, μετά από την πολιορκία της νήσου από τον Οθωμανό ναύαρχο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, είχε παραδοθεί και γίνει φόρου υποτελής στο σουλτάνο. Το 1564 απεβίωσε ο ηλικιωμένος πατέρας του και, επειδή ο μεγαλύτερος αδελφός του είχε αποβιώσει ήδη από το 1550, έγινε δούκας της Νάξου. Ο Ιάκωβος Δ΄ δεν είχε καθόλου εξουσία, αλλά όπως έγραψε το 1565 στα ελληνικά: "πληρώνουμε το χαράτσι του σουλτάνου και είμαστε σε δυστυχία δια την στενοχωρίαν των καιρών· τότε εβασίλευεν η αρχοντία και η ευγένεια, τώρα βασιλεύει ανάγκη και βάσανα και ωσάν επίτροποι οικονομούμεν τον καιρόν καθώς λαχαίνει". Αλλά αντί να είναι νουνεχής, αυτός και οι ευγενείς της μικρής αυλής του σκεπτόταν μόνο τις διασκεδάσεις. Οι ασωτείες του κάστρου της Νάξου σκανδάλιζαν τους φρόνιμους Έλληνες. Ο καθολικός κλήρος είχε φανερά ερωμένες, μάλιστα ένας κληρικός θρήνησε το χαμό της δικής του. Οι προσβολές αυτές της ηθικής τους και οι χρηματικές πιέσεις έκαναν τους Έλληνες, όπως είχε γίνει πιο πριν στη Χίο, να ζητήσουν από το σουλτάνο να στείλει κυβερνήτη. Ο Ιάκωβος Δ΄ έσπευσε στην Κωνσταντινούπολη με 12.000 δουκάτα, αλλά ο Σουλεϊμάν Α΄ τον καθαίρεσε και τον είχε έγκλειστο για μήνες. Ο Πιαλή πασάς, που είχε εκδιώξει τους Γενοβέζους από τη Χίο, έπλευσε και κατέλαβε τη Νάξο. Βλέποντας οι κάτοικοι της Άνδρου και της Κέας αυτό, συνωμότησαν εναντίον του κυρίου τους Σομμαρίπα. Αυτός, όταν είδε τους Λατίνους του νησιού, αντί να συγκεντρωθούν γύρω του να φεύγουν μπροστά από τους Έλληνες, διέφυγε. Τότε έπαυσε και η δυναστεία των Γκοζαντίνι από τη Σίφνο. Έτσι, έπειτα από 260 έτη, έπαυσε να υπάρχει το Λατινικό δουκάτο του Αιγαίου· έμεινε μόνο η Τήνος στους Βενετούς.
Εξορία και Δ΄ Βενετοτουρκικός πόλεμος Επεξεργασία
Ο Σελίμ Β΄ παραχώρησε το δουκάτο στον ευνοούμενό του, τον Εβραίο από την Πορτογαλία Ιωσήφ Νάζη. Ο Ιωσήφ Νάζη δεν επισκέφθηκε ποτέ τα νησιά, καθώς είχε μεγάλες δουλειές στην Κωνσταντινούπολη: κατέσχε γαλλικά πλοία στην Αλεξάνδρεια και παρότρυνε τον Σελήμ Β' να καταλάβει την Κύπρο για να εμπορεύεται ο Νάζη το κυπριακό κρασί. Οι κάτοικοι, βλέποντας πως ο Εβραίος δούκας είναι χειρότερος από τον Ιάκωβο, ζήτησαν την επαναφορά του. Ο Σελίμ Β' τον ελευθέρωσε, αλλά δεν του απέδωσε τους τίτλους του, έτσι ο Ιάκωβος έφυγε στη Ρώμη και έπειτα στη Βενετία, όπου ζητούσε βοήθεια. Ο πάπας Πίος Ε΄ και ο δόγης συγκινήθηκαν και τον διευκόλυναν να έχει μια αξιοπρεπή διαμονή.
Κατά τον Δ΄ Βενετοτουρκικό πόλεμο, ο βενετικός στόλος απεκατέστησε τον Ιάκωβο ως δούκα της Νάξου και το Νικολό Γκοζαντίνι ως κύριο της Σίφνου. Ο δούκας συμμετείχε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου ηγούμενος 500 ανδρών. Όμως ο Μαχμούτ πασάς ανακατέλαβε τη Νάξο. Ο Ιάκωβος Δ΄ πρότεινε να παραχωρήσει τις κτήσεις του στη Βενετία με αντάλλαγμα τη βοήθειά της να ανακτήσει τη θέση του, αλλά το 1573 η Βενετία υπέγραψε ταπεινωτική συνθήκη με τον σουλτάνο.
Ο επίλογος του δουκάτου της Νάξου Επεξεργασία
Ο νέος σουλτάνος Μουράτ Γ' είχε μητέρα τη Σεσίλια Βενιέρ, εγγονή της Φιορέντσας Σομμαρίπατης Πάρου, έτσι ο Ιάκωβος επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη το 1575. Όμως η μητέρα του σουλτάνου δεν κατάφερε να αποσπάσει εύνοια για τον έκπτωτο δούκα, που απεβίωσε στο Πέρα το επόμενο έτος και ετάφη στην εκεί Λατινική εκκλησία. Ο Ιωσήφ Νάζη απεβίωσε από λιθοβολισμό το 1579· ήταν ο τελευταίος δούκας της Νάξου. Έμειναν μόνο οι Γκοζαντίνι στη Σίφνο και στο κάστρο του Ακρωτηριού της Σαντορίνης, από τότε που αποκαταστάθηκαν το 1571, ίσως διότι δεν τους θεώρησαν απειλή οι Τούρκοι. Το 1607 ο Άγγελος Γκοζαντίνι υποδέχθηκε τον Βενετικό στόλο και το 1617 η μικρή επικράτειά του συγχωνεύθηκε με την υπόλοιπη Οθωμανική αυτοκρατορία. Απόγονοι των Λατίνων ευγενών υπάρχουν ακόμη στις Κυκλάδες με εξελληνισμένα ονόματα.
Οικογένεια Επεξεργασία
Μη τη σύζυγό του Καντιάνα Σομμαρίπα είχε 6 παιδιά με πρωτότοκο τον:
- Ιωάννης Κρίσπος, νυμφεύτηκε τη Μαργαρίτα των Πουατιέ-Λουζινιάν, κόρη του Έκτορα, γιου του Φιλίπου κυρίου του Σιμύν και Ψιμολόφου. Ο τελευταίος ήταν γιος του Ερρίκου κυρίου του Κίτι, γιου του Φιλίππου τιτουλ. πρίγκιπα της Γαλιλαίας (γιου του Ερρίκου τιτουλ. πρίγκιπα της Γαλιλαίας).
Πηγές Επεξεργασία
- W. Miller Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα 1204-1566, Γ' έκδοση 1997
