Τούθμωσις Α'

φαραώ της 18ης δυναστείας της αρχαίας Αιγύπτου

O Τούθμωσις Α' ή Τουτμόσε Α΄ (αγγλικά: Τhutmose I), είναι ο τρίτος φαραώ της 18ης Δυναστείας του Νέου Βασιλείου της Αιγύπτου. Το όνομα θρόνου του είναι Αakheperkara.

Τούθμωσις Α'
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση16ος αιώνας π.Χ.
Θάνατος1493 π.Χ. (περίπου)
Τόπος ταφήςΚοιλάδα των Βασιλέων
Χώρα πολιτογράφησηςΝέο βασίλειο (αρχαία Αίγυπτος)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηγεμόνας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΜουτνοφρέτ
Αχμόζε
ΤέκναΤούθμωσις Β΄
Χατσεψούτ
Amenmose
Nefrubity
Wadjmose
ΓονείςΣενισενέμπ
Οικογένειαδέκατη όγδοη δυναστεία Φαραώ
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΦαραώ (1518 π.Χ.–1493 π.Χ.)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Χάρτης του βασιλείου της Αιγύπτου τον 15ο αιώνα π.Χ.

Οικογένεια

Επεξεργασία

Βασίλεψε μετά τον Αμένοφι Α' (1525-1504), στην περίοδο μεταξύ 1504-1492 π.Χ. Τον διαδέχτηκε ο Τούθμωσις Β' (1492-1479 π.Χ.), γιός του από την Mutnofret, που ήταν δευτερεύουσα σύζυγός του. Ο Τούθμωσις Α' είχε δύο ακόμα γιούς, τον Amenmose και τον Wadjmose. Ο τελευταίος θεωρείται απόγονός του από την Mutnofret. Η κύρια σύζυγός του ήταν η Ahmose, βασιλικής καταγωγής, αδελφή του Αμενόφεως Α', με την οποία απέκτησε την Χατσεψούτ η οποία έγινε αργότερα φαραώ. Η Ahmose πιθανολογείται πως είναι η μητέρα μίας ακόμη κόρης του Τουθμώσεως Α', η οποία ονομαζόταν Nefrubity. Από τις πηγές δεν είναι εξακριβωμένο ποιος ήταν ο πατέρας του Τούθμωσι Α', όμως μητέρα του θεωρείται βέβαιο πως ήταν η Seniseneb.[1][2]

Επέκταση στη Νουβία

Επεξεργασία

Ένας από τους σημαντικότερος στόχους της πολιτικής του Τουθμώσεως Α', όπως και των προκατόχων του, ήταν η εκμετάλλευση των πηγών χρυσού της Νουβίας. Για τον λόγο αυτό, συνέχισε τις εκστρατείες εναντίον του βασιλείου του Κους και πέτυχε να οδηγήσει τον στρατό του μέχρι τα απώτατα όρια του, στον πέμπτο και έκτο καταρράκτη του Νείλου, καταφέρνοντας να κατακτήσει την πρωτεύουσα, Κέρμα (Kerma) που βρίσκεται στο ύψος του 3ου καταρράκτη, προξενώντας σε αυτήν μεγάλες καταστροφές.[2][1]

Εκστρατείες στην Συροπαλαιστίνη

Επεξεργασία

Ο Τούθμωσις Α' είναι ιδιαιτέρως γνωστός ως ο πρώτος Αιγύπτιος ηγεμόνας που έφθασε με τον στρατό του μέχρι τον Ευφράτη ποταμό στη Συρία. Στη διάρκεια αυτών των εκστρατειών ήρθε αντιμέτωπος με το βασίλειο του Μιτάννι, μία από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. Ο κυριότερος αντίπαλος του Τούθμωση Α΄ στην περιοχή της Συροπαλαιστίνης ήταν οι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι είχαν συμμαχήσει με το Μιτάννι. Δεν φαίνεται να υπήρξαν σημαντικές πολεμικές αναμετρήσεις. Οι επιδρομές του Τούθμωση Α΄ στην περιοχή είχαν περισσότερο "εξερευνητικό χαρακτήρα". Το αποτέλεσμά τους ήταν να ανοίξουν από τότε νέες εμπορικές και διπλωματικές οδοί για την Αίγυπτο, οι οποίες ισχυροποίησαν την θέση της στη διεθνή πολιτική σκηνή της Μεσογείου.[1][2]

 
Καρνάκ, οβελίσκος του Τούθμωση Α΄.

Αχμόζε, ο γιός του Ιμπάνα

Επεξεργασία
 
O ναυτικός Αχμόζε, γιός του Ιμπάνα, σε τοιχογραφία που διακοσμεί τον τάφο του στο Ελ Καμπ.

Οι τοιχογραφίες που διακοσμούν τους τάφους αξιωματούχων των φαραώ αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών. Ένας από τους τάφους αυτούς ανήκει στον Αχμόζε, γιό του Ιμπάνα και βρίσκεται στο Ελ Καμπ. Ο γιός του Ιμπάνα ήταν ναυτικός και υπηρέτησε διαδοχικά τους φαραώ Αχμόζε Α΄, Αμενχοτέπ Α΄ και Τούθμωση Α΄. Οι παραστάσεις του τάφου του είναι αυτοβιογραφικές και συνοδεύονται από ιερογλυφικές επιγραφές. Σε αυτές περιγράφει τις στρατιωτικές επιτυχίες του Τούθμωση Α΄ στην Νουβία και τα γεγονότα που ήταν ο ίδιος παρών. Ο βασιλιάς τον αντάμειψε για την αφοσίωσή του με χρυσάφι, σκλάβους, εκτάσεις γης και αξιώματα. Ο ναυτικός Αχμόζε περιγράφει ένα ταξίδι στο οποίο μετέφερε με πλοίο τον Τούθμωση Α' στην Νουβία μέσω του ποταμού Νείλου και αναφέρει την δυσκολία που συνάντησαν διασχίζοντας έναν καταρράκτη, λέγοντας:

«Ήμουν γενναίος μπροστά του στα επικίνδυνα νερά όταν ρυμούλκησα το πλοίο πάνω από τον καταρράκτη. Γι' αυτό, με έκανε αξιωματικό.» [1] Lichtheim 1976: 14 [3]

Μία ακόμη πηγή της εποχής προέρχεται από επιγραφή που βρίσκεται στον νεκρικό ναό της Χατσεψούτ στο Ντέιρ ελ-Μπαχάρι. Η επιγραφή αυτή αναφέρει ότι στη διάρκεια της εκστρατείας του στη Συροπαλαιστίνη ο Τούθμωσις Α΄ ασχολήθηκε με το κυνήγι ελεφάντων στην περιοχή Niy, η θέση της οποίας τοποθετείται νοτίως των κυριαρχούμενων από το Μιτάννι πόλεων. Αυτό συσχετίζεται με μία άλλη διακοσμητική παράσταση από τον ίδιο ναό που απεικονίζει την εμπορική αποστολή της Χατσεψούτ στο Πουντ, και δίνει έμφαση στο γεγονός ότι ο Τούθμωσις Α΄ μετέφερε στην Αίγυπτο πολύτιμα "εξωτικά προϊόντα" όπως είναι το ελεφαντόδοντο, παρά στις σχέσεις του με το βασίλειο του Μιτάννι.[2]

Ο τάφος του Τούθμωση Α΄

Επεξεργασία
 
Σχέδιο του τάφου KV20
 
Σχέδιο του τάφου KV38

Ο τάφος με την κωδική ονομασία KV20 που βρίσκεται στην Κοιλάδα των Βασιλέων είναι ο πρώτος που κατασκευάστηκε στην νεκρόπολη αυτή, ειδικά για τον ενταφιασμό του Τούθμωση Α΄. Χρησιμοποιήθηκε και για τον ενταφιασμό της Χατσεψούτ. Αργότερα, ο Τούθμωσις Γ΄ κατασκεύασε ειδικά για τον παππού του έναν νέο τάφο, τον KV38. Στην διάρκεια της 21ης δυναστείας η μούμια του φαραώ μεταφέρθηκε για δεύτερη φορά και θεωρείται πιθανό ότι ταυτίζεται με μία από αυτές που εναποτέθηκαν μυστικά στην βασιλική κρύπτη DB320 στο Ντέιρ ελ-Μπαχάρι, για να προστατευτούν από τους τυμβωρύχους. Με τον ίδιο φόβο, της τυμβωρυχίας, οι ηγεμόνες του Νέου Βασιλείου υιοθέτησαν την πρακτική ενταφιασμού σε αυτήν την απομονωμένη και δυσπρόσιτη περιοχή των Θηβών, μακριά από τους νεκρικούς ναούς τους, οι οποίοι κτίζονταν σε περίοπτη θέση στην καλλιεργήσιμη έκταση της πεδιάδας του Νείλου. Είναι μία εποχή στην οποία οι επιβλητικές πυραμίδες του Παλαιού Βασιλείου, που οικοδομούνταν για να στεγάσουν τους βασιλείς στην μεταθανάτια ζωή, αντικαθίστανται από υπόγειους τάφους που λαξεύονται στις ερημικές πλαγιές των θηβαϊκών λόφων. Οι τάφοι αυτοί αποτελούνται από στενούς θαλάμους που ακολουθούν ο ένας τον άλλον σε κατωφερική πορεία στο εσωτερικό της γης και συνδέονται με βαθμίδες, σχηματίζοντας έναν διάδρομο που καταλήγει στον ταφικό θάλαμο στις πλευρές του οποίου ανοίγονταν δωμάτια για την τοποθέτηση του ταφικού εξοπλισμού. Ο ταφικός θάλαμος φιλοξενούσε την σαρκοφάγο με την μούμια του νεκρού. Οι διάδρομοι και οι θάλαμοι των λαξευτών τάφων είναι διακοσμημένοι με μοναδικές πολύχρωμες τοιχογραφίες και ανάγλυφα, που έχουν θρησκευτική θεματολογία ή απεικονίζουν σκηνές από την ζωή του νεκρού και συνοδεύονται από επιγραφές. Οι τάφοι αυτοί είναι γνωστοί για τα πολυτελή και ποικίλων ειδών κτερίσματά τους.[1][2]

Πηγές - Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Mieroop, M. Van De (2011), A History of Ancient Egypt. Wiley-Blackwell, ISBN 978-1-4051-6070-4
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Shaw, I. (2000), The Oxford History of Ancient Egypt. Chapter 9: Bryan, B. M., The 18th Dynasty before the Amarna Period (c.1550-1352 BC). Oxford University Press, ISBN-13: 978-0-19-280458-7.
  3. Miriam Lichtheim Ancient Egyptian Literature Vol II. Internet Archive