Το ατλαζένιο γοβάκι
Το ατλαζένιο γοβάκι (γαλλικός τίτλος: Le Soulier de satin), με υπότιτλο «Το χειρότερο δεν είναι πάντα βέβαιο», είναι θεατρικό έργο του Πωλ Κλωντέλ, η πλήρης παράσταση του οποίου διαρκεί περίπου έντεκα ώρες. Εκδόθηκε το 1929. [2]Η πρώτη παράσταση ανέβηκε το 1943 στην Κομεντί Φρανσαίζ στο Παρίσι, μέσα στη γερμανική κατοχή, από τον διάσημο Γάλλο σκηνοθέτη Ζαν Λουί Μπαρώ. Στην πλήρη μορφή του έχει ανεβεί στη σκηνή σπάνια λόγω της διάρκειάς του και των εφέ που απαιτεί η σκηνοθεσία, παρουσιάζεται όμως σε συντομευμένες σκηνικές εκδοχές.[3]
 Εξώφυλλο έκδοσης του 1991 | |
| Συγγραφέας | Πωλ Κλωντέλ |
|---|---|
| Τίτλος | Le soulier de satin[1] |
| Γλώσσα | Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1943[1] |
| Μορφή | θεατρικό έργο |
| Βραβεία | Τα 100 βιβλία του Αιώνα |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Το έργο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1985 από τον Πορτογάλο σκηνοθέτη Μανουέλ ντε Ολιβέιρα.[4]
Η εφημερίδα Le Monde έχει κατατάξει το έργο στη θέση 52 στα 100 σπουδαιότερα βιβλία του 20ου αιώνα.
Σύνοψη Επεξεργασία
Η δράση, μακρά και πολύπλοκη, διαδραματίζεται σε περίπου 20 χρόνια, στην Ισπανία της Αναγέννησης και σε διάφορες χώρες. Η σκηνή ξεκινά από την Αυλή της Ισπανίας: Η δόνα Προυέζ είναι παντρεμένη με τον γέρο δον Πελάγιο αλλά ερωτεύεται τον δον Ροντρίγκο. Προσπαθεί να φύγει για να τον συναντήσει, αλλά ο άντρας της το μαθαίνει και τη στέλνει στην Αφρική στο κάστρο του Μογκαδόρ στο Μαρόκο, που απειλείται από ισλαμική εισβολή και που το υπερασπίζεται ένας τυχοδιώκτης, ο δον Καμίλλο. Πριν φύγει, κυριευμένη από τύψεις, είχε αφιερώσει το ατλαζένιο γοβάκι της στο άγαλμα της Παναγίας, λέγοντας: «Όταν προσπαθώ να ορμήσω προς το κακό, ας είναι με κουτσό πόδι». Όσο για τον δον Ροντρίγκο, έφυγε για την Αμερική, όπου οι νικηφόρες κατακτήσεις του έφεραν δόξα και φήμη, έγινε αντιβασιλιάς των Ινδιών. [5]
Ο δον Πελάγιο πεθαίνει. Η Προυέζ στέλνει μια επιστολή στον δον Ροντρίγκο για να έρθει να τη συναντήσει αλλά η επιστολή αυτή φτάνει στα χέρια του 10 χρόνια αργότερα. Ο δον Καμίλλο, που έχει ασπαστεί το Ισλάμ, θέλει να παντρευτεί τη δόνα Προυέζ και απειλεί να προδώσει τον βασιλιά της Ισπανίας και να παραδώσει το Μογκαδόρ στους Μουσουλμάνους, εάν τον αρνηθεί. Έτσι, η Προυέζ τον παντρεύεται για να σώσει την ψυχή της. Όταν έλαβε την επιστολή, ο δον Ροντρίγκο επιστρέφει. Ο δον Καμίλλο, ο οποίος πιστεύει ότι δέχεται επίθεση, προσφέρεται να παραδώσει τη γυναίκα του με αντάλλαγμα την αποχώρηση των εχθρών.[6]
Οι δύο ερωτευμένοι συναντιούνται, η Προυέζ παροτρύνει τον αγαπημένο της να φύγει, καθώς η θυσία τους θα εξυψώσει την αγάπη τους, θα τους ανεβάσει στον Θεό και θα ανοίξει το δρόμο προς τη σωτηρία. Ο ισπανικός στόλος βομβαρδίζει το Μογκαδόρ. Η Προυέζ πεθαίνει κατά τη διάρκεια της μάχης.
Μετά τον θάνατό της, ο δον Ροντρίγκο επιζητά την ειρήνη και απαρνιέται το βίαιο παρελθόν του και τον βασιλιά. Τιμωρείται για εσχάτη προδοσία, τραυματίζεται, γίνεται σκλάβος σε καράβι και αργότερα σώζεται από μια καλόγρια. Δεν μιλά πια και δεν καταλαβαίνει πλέον τη γλώσσα των ανθρώπων. Απογύμνωσε τον εαυτό του από κάθε ανθρώπινη επιθυμία, απελευθερώθηκε από κάθε δεσμό με τη γη και δόθηκε στον Θεό.[7]
Το έργο Επεξεργασία
Το ατλαζένιο γοβάκι είναι ένα μυστικιστικό ερωτικό δράμα που αφηγείται τον αδύνατο έρωτα μεταξύ της δόνας Προυέζ και του δον Ροντρίγκο. Η δράση, που εκτείνεται σε 20 περίπου χρόνια, διαδραματίζεται στην Αναγέννηση, την εποχή των Κονκισταδόρ και των μεγάλων κατακτήσεων. Χωρίζεται από τον συγγραφέα, σύμφωνα με τα πρότυπα του κλασικού ισπανικού θεάτρου, σε τέσσερις Ημέρες που δεν αναφέρονται σε 24ωρα αλλά αντιπροσωπεύουν στάδια στην εξελισσόμενη δράση. Παρουσιάζει πολλούς χαρακτήρες, σε διάφορες χώρες, στην Ευρώπη, την Αφρική, τον Νέο Κόσμο και μέχρι την Άπω Ανατολή, στη στεριά και τη θάλασσα. Αναμειγνύοντας λυρικά και επικά στοιχεία σε ελεύθερο στίχο, συνδυάζει το δραματικό και το κωμικό, την ειρωνεία, τον λυρισμό και την ειρωνεία, σε μια ατμόσφαιρα μπαρόκ. Με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, το έργο είναι μια ιστορία έρωτα που αναλύει τη σύγκρουση μεταξύ επιθυμίας και ηθικής.[8]
Αναβιώνοντας το ρομαντικό δράμα του 19ου αιώνα, το έργο περιλαμβάνει επίσης αρκετά ιστορικά στοιχεία όπως: στην Ισπανία τις μάχες των ισπανικών καθολικών στρατευμάτων ενάντια στις αιρέσεις, στην Αμερική όπου ο δον Ροντρίγκο διαπράττει αγριότητες και κατακτά τους αυτόχθονες, στο Μογκαδόρ όπου η Προυέζ επιβάλλει την εξουσία, στη Βοημία όπου οι Προτεστάντες ηττούνται στο Λευκό Όρος, στη Φλάνδρα, όπου ετοιμάζεται η καταστροφική αποστολή της Ισπανικής Αρμάδας κατά της Αγγλίας και η προετοιμασία του Δον Χουάν της Αυστρίας για τη νικηφόρα ναυμαχία της Ναυπάκτου.Το έργο εμφανίζεται έτσι, παρά μερικούς σκόπιμους αναχρονισμούς, ως μια «τεράστια νωπογραφία» και μια ιστορική παραβολή που απεικονίζει το πνεύμα μιας εποχής και ενός πολιτισμού που εμψυχώνεται από την κατακτητική πίστη.[9]
Ο ίδιος ο Πωλ Κλωντέλ σχολίασε: «Η σκηνή αυτού του δράματος είναι ο κόσμος». Για το έργο του έγραψε επίσης: «Το θέμα του έργου είναι, εν ολίγοις, αυτό του κινέζικου θρύλου, των δύο αστρικών εραστών που κάθε χρόνο μετά από μακροχρόνιες περιπλανήσεις καταφέρνουν να συναντηθούν, χωρίς ποτέ να μπορέσουν να ενωθούν».
Η πολλαπλότητα των τόπων, των χαρακτήρων και η εξαιρετική έκταση του έργου έκαναν τη σκηνοθεσία του δύσκολη, παρά το ενδιαφέρον του. Παρουσιάζεται συνήθως σε περιορισμένης διάρκειας σκηνικές εκδοχές. Ολόκληρη η παραγωγή ανέβηκε στο Παρίσι το 1980, στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2003 και πιο πρόσφατα από τον Ολιβιέ Πι στο Παρίσι το 2009.[10]
Διασκευές Επεξεργασία
- Κινηματογραφική μεταφορά έγινε από τον Πορτογάλο σκηνοθέτη Μανουέλ ντε Ολιβέιρα. το 1985. Η ταινία διαρκεί 410 λεπτά, ή 6 ώρες και 50 λεπτά.[4]
- Διασκευή του έργου σε όπερα από τον συνθέτη Μαρκ-Αντρέ Νταλμπαβί το 2021.[11]
- Πωλ Κλοντέλ - Το ατλαζένιο γοβάκι (ραδιοφωνικό θέατρο-ελληνικά)[12]
Ελληνικές μεταφράσεις Επεξεργασία
Το ατλαζένιο γοβάκι
- μετάφραση: Παντελής Πρεβελάκης, έκδοση του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, 1964
- μετάφραση: Στρατής Πασχάλης, εκδόσεις Άγρα, 2014
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Kindlers Literatur Lexikon» Σεπτέμβριος 2009.
- ↑ . «laparafe.fr/2014/07/le-soulier-de-satin-de-paul-claudel/».
- ↑ . «nt-archive.gr/Εθνικό θέατρο/Το ατλαζένιο γοβάκι».
- ↑ 4,0 4,1 . «imdb.com/title/Le soulier de satin/1985».
- ↑ . «societe.paul-claudel.net/le-soulier-de-satin-resume/».
- ↑ . «lemagducine.fr/a-lire/analyse-litteraire/le-soulier-de-satin-film-paul-claudel-avis».
- ↑ . «matisse.lettres.free.fr/ouvertures/flesoulier».
- ↑ . «babelio.com/livres/Claudel-Le-soulier-de-satin/4055».
- ↑ . «societe.paul-claudel.net/oeuvre/soulier/».
- ↑ . «elculture.gr/blog/Το «Ατλαζένιο Γοβάκι» του Πωλ Κλωντέλ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2022.
- ↑ ,. «operadeparis.fr/saison-20-21/opera/le-soulier-de-satin».
- ↑ . «youtube.com/Πωλ Κλοντέλ - Το ατλαζένιο γοβάκι (ραδιοφωνικό θέατρο)».