Φλάβιος Ευγένιος

Ο Φλάβιος Ευγένιος, λατιν. Flavius Eugenius (απεβ. 6 Σεπτεμβρίου 394) ήταν σφετεριστής στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (392-394) σε αντιπαράθεση με τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄. Ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας, που υποστήριξε τη Ρωμαϊκή πολυθεΐα.

Φλάβιος Ευγένιος
Τρήμισης με επιγραφές D N EVGENI VS P F AVG, / VICTORIA AVGVSTORVM.
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	345
Θάνατος	6  Σεπτεμβρίου 394
Αιτία θανάτου	αποκεφαλισμός
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Ύπατος στην αρχαία Ρώμη
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Ήταν πρώην διδάσκαλος της ρητορικής και της γραμματικής, όπως επίσης και μάγιστρος του γραφείου (magister scrinorum). Ο Ευγένιος ήταν γνωστός του Αρβογάστη μαγίστρου του στρατού (magister militum). Ο Αρβογάστης ήταν Φραγκικής καταγωγής και στην πράξη (de facto) κυβερνήτης του Δυτικού τμήματος της Αυτοκρατορίας.

Άνοδος στην εξουσία

Έπειτα από το τέλος του Βαλεντινιανού Β΄, ο Αρβογάστης, που ίσως ήταν η αιτία του φόνου ή της αυτοκτονίας του Βαλεντινιανού Β΄, ενέδυσε τον Ευγένιο με την πορφύρα (22 Αυγούστου 392). Ο σεβασμός προς τον Ευγένιο πρόσφερε στον Αρβογάστη δύο ισχυρά πλεονεκτήματα: πρώτα ο Ευγένιος, που ήταν Ρωμαίος, ήταν πιο κατάλληλος ως αυτοκράτορας από τον Αρβογάστη, ο οποίος ήταν ένας Φράγκος· επιπλέον η Ρωμαϊκή Σύγκλητος ήταν πιο πιθανό να υποστηρίξει τον Ευγένιο.

Πολιτειακή, θρησκευτική και στρατιωτική πολιτική

Αφού εγκαταστάθηκε ως αυτοκράτορας, ο Ευγένιος άλλαξε τους αυτοκρατορικούς διοικητές. Όταν ο Θεοδόσιος Α΄ άφησε το Δυτικό ήμισυ της Αυτοκρατορίας στον Βαλεντινιανό Β΄, είχε θέσει τους δικούς του άνδρες στα υψηλότερα πολιτειακά αξιώματα, για να κρατά σφιχτά όλη την Αυτοκρατορία. Ο Ευγένιος αντικατέστησε αυτούς τους διοικητές με άλλους, πιστούς σε αυτόν, που προερχόταν από την τάξη των συγκλητικών. Ο Βίριος Νικόμαχος Φλαβιανός ο Πρεσβύτερος έγινε έπαρχος ο πραιτωρίου (praetorian prefect) της Ιταλίας, ο γιος του Νικόμαχος Φλαβιανός ο Νεότερος έλαβε τον τίτλο του επάρχου (prefect) της Ρώμης, ενώ νέος έπαρχος σιτηρών (praefectus annonae) έγινε ο Νουμέριος Προΐεκτος.

Αν και τα πραγματικά πιστεύω του είναι θέμα αντιλογίας μεταξύ των αρχαίων και σύγχρονων με εμάς ιστορικών, ο Ευγένιος ήταν -τουλάχιστον δημόσια- Χριστιανός και έτσι ήταν απρόθυμος να αποδεχθεί ένα εθνικό (παγανιστικό) πρόγραμμα αυτοκρατορικής υποστήριξης στον πολυθεΐσμό. Οι άνδρες του ωστόσο έπεισαν τον Ευγένιο να χρησιμοποιήσει δημόσιο χρήμα για να χρηματοδοτήσει παγανιστικά σχέδια, όπως η εκ νέου αφιέρωση του ναού της Αφροδίτης και της Ρώμης και η επισκευή του βωμού της Νίκης μέσα στην Κουρία (που είχε μετακινήσει ο Γρατιανός). Η θρησκευτική αυτή πολιτική δημιούργησε ένταση με πρόσωπα υπέρ του Χριστανισμού, όπως ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ και ο ισχυρός και με επιρροή Αμβρόσιος, που άφησε την επισκοπή του στο Μιλάνο, όταν έφθασε η αυτοκρατορική Αυλή του Ευγένιου.

Ο Ευγένιος ήταν επίσης επιτυχής στο στρατιωτικό πεδίο, ιδιαίτερα στην ανανέωση παλαιών συμμαχιών με τους Αλαμανούς και τους Φράγκους. Ο Αρβογάστης, που ήταν Φράγκος και είχε Φράγκους και Αλαμανούς στρατιώτες στις τάξεις του, βάδισε στο όριο του Ρήνου, όπου εντυπωσίασε και ησύχασε τις Γερμανικές φυλές, κάνοντας παρέλαση με τον στρατό του εμπρός τους.

Η πτώση

Έπειτα από την εκλογή του ως αυτοκράτορα, ο Ευγένιος έστειλε πρέσβεις στην Αυλή του Θεοδόσιου Α΄ ζητώντας την αναγνώριση της εκλογής του. Ο Θεοδόσιος Α΄ τους δέχθηκε, αλλά άρχισε να συγκεντρώνει στρατό για να νικήσει τον Ευγένιο. Ο Θεοδόσιος Α΄ επίσης προώθησε τον 8ετή γιο του Ονώριο στην τάξη του Αυγούστου της Δύσης τον Ιανουάριο του 393.

Έπειτα ο Θεοδόσιος Α΄ μετακινήθηκε από την Κωνσταντινούπολη με τον στρατό του και συνάντησε τον Ευγένιο και τον Αρβογάστη στη μάχη του ποταμού Φρίγδου (στην κοιλάδα Βιπάνα της Σλοβενίας) στις 6 Σεπτεμβρίου 394. Η αιματηρή μάχη κράτησε δύο ημέρες και σημαδεύτηκε από ασυνήθιστα αστρονομικά και μετεωρολογικά φαινόμενα, αλλά στο τέλος νίκησε ο Θεοδόσιος Α΄. Ο Αρβογάστης αμέσως έγινε αυτόχειρας έπειτα από την ήττα, ενώ ο Ευγένιος κρατήθηκε ως εγκληματίας για εκτέλεση και έπειτα το κεφάλι του επιδείχθηκε στο στρατόπεδο του Θεοδοσίου.

Εκτίμηση

Η βασιλεία του Ευγένιου σημάδευσε το τέλος μίας εποχής και το ξεκίνημα μίας άλλης. Πέντε μήνες μετά ο Θεοδόσιος Α΄ απεβίωσε, διαιρώντας την Αυτοκρατορία στους δύο γιούς του. Αυτό είχε γίνει πολλές φορές πριν κατά τους προηγούμενους δύο αιώνες. Το Κράτος ενώθηκε, όταν ο Λέων Α΄ ο Θράκας (457-474) δεν είχε Δυτικό αυτοκράτορα για μερικές περιόδους και πάλι αποκαταστάθηκε από τον Ιουστινιανό Α΄.

Ο Ευγένιος επίσης εκπροσωπεί την τελευταία ευκαιρία των παγανιστών, όταν η τάξη των Συγκλητικών αντιτέθηκε στον εκχριστιανισμό της Αυτοκρατορίας. Η μάχη του ποταμού Φρίγδου ήταν μέρος μίας τάσης για τη χρήση αυξημένων ποσοστών βαρβαρικών στρατευμάτων, ειδικά στη Δύση, όπου οδήγησε στην αποδυνάμωση της ίδιας της Αυτοκρατορίας.

Πηγές

• Σωκράτους Σχολαστικού, Εκκλησιαστική Ιστορία, Βιβλ. 5, κεφ. 25.
• Gerard Friell (1998). Theodosius: The Empire at Bay (Roman Imperial Biographies). (Routledge; 1 edition (May 28, 1998)). ISBN 0-415-17040-0
• Edward Gibbon, The Decline And Fall Of The Roman Empire, (The Modern Library, 1932), chap. XXVII., p. 996, note; the ecclesiastical historians, Philostorgius and Sozomen, actually state he was a pagan-not very reliable authorities
• An Encyclopedia Of World History, (Houghton Mifflin Company, 1952), chap. II., Ancient History, p. 120