Φρονιμίτης

Φρονιμίτης ή σωφρονιστήρας ή τρίτος γομφίος αποτελεί το τελευταίο προς τα πίσω δόντι της μόνιμης οδοντοφυΐας. Οι φρονιμίτες εμφανίζουν συχνά μύλη και ρίζα άτυπης μορφολογίας. Οι φρονιμίτες ανατέλλουν φυσιολογικά μετά την ηλικία των 16 - 18 ετών, ορισμένες φορές ωστόσο δεν ανατέλλουν καθόλου και παραμένουν έγκλειστοι λόγω έλλειψης χώρου για την ανατολή τους. Επίσης πολλές φορές μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου στη μόνιμη οδοντοφυΐα.

Ακτινογραφία φρονιμίτη με ρίζα.

Παθολογικές καταστάσεις

Περιστεφανίτιδα

Είναι η συχνότερη αιτία εξαγωγής ενός έγκλειστου φρονιμίτη. Αποτελεί φλεγμονή του ούλου (στεφανιαία καλύπτρα) που καλύπτει τον έγκλειστο ή ημιέγκλειστο φρονιμίτη. Η φλεγμονή προκαλείται από μικροοργανισμούς που εισβάλλουν στον περιοδοντικό θύλακο μεταξύ του φρονιμίτη και του δεύτερου γομφίου. Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την βαρύτητα. Ο πόνος είναι το συνηθέστερο σύμπτωμα ενώ μπορεί να συνοδεύεται από επιπλέον δυσάρεστες καταστάσεις όπως τρισμό, πυρετό, λεμφαδενίτιδα, οίδημα της παρειάς, απόστημα κ.α. Η περιστεφανίτιδα αντιμετωπίζεται αρχικά με συντηρητική θεραπεία όπως καθαρισμός του περιοδοντικού θυλάκου ή χορήγηση αντιβίωσης σε περίπτωση βαρύτερων συμπτωμάτων. Η οριστική θεραπεία έγκειται στην εξαγωγή του υπαίτιου φρονιμίτη.

Ορθοδοντικά προβλήματα

Παλαιότερα πιστευόταν ότι οι έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι φρονιμίτες λόγω της πίεσης που ασκούν στα παρακείμενα δόντια μπορούν να προκαλέσουν συνωστισμό των κάτω προσθίων δοντιών. Η θεωρία αυτή εγκαταλείφθηκε μετά τη διαπίστωση ότι ο συνωστισμός αυτός προκαλείται από δευτερογενή ανάπτυξη της κάτω γνάθου. Ωστόσο η ύπαρξη των φρονιμιτών είναι δυνατό να επιβαρύνουν ή να παρεμποδίζουν τη θεραπεία ενός ήδη υπάρχοντος ορθοδοντικού προβλήματος.

Περιοδοντίτιδα

Η ύπαρξη ενός φρονιμίτη μπορεί πολλές φορές να παρεμποδίζει την εφαρμογή σωστής στοματικής υγιεινής στον δεύτερο γομφίο. Το γεγονός αυτό είναι αρκετά επιζήμιο, ιδιαίτερα όταν ο δεύτερος γομφίος πάσχει από περιοδοντική νόσο. Για τον λόγo αυτό προτιμάται η προληπτική εξαγωγή του φρονιμίτη για τη διάσωση του δεύτερου γομφίου, που αποτελεί σαφώς πολύ χρησιμότερο δόντι στον μόνιμο οδοντικό φραγμό.

Οστικές παθολογικές αλλοιώσεις

Οι φρονιμίτες και ιδιαίτερα της κάτω γνάθου είναι δυνατό πολλές φορές να εμπλέκονται σε δημιουργία οδοντογενών κύστεων, αδαμαντινοβλαστώματος κ.ά.

Εμπλοκή σε γραμμή κατάγματος

Οι φρονιμίτες της κάτω γνάθου σχετίζονται συχνά με τη γραμμή κατάγματος μετά από ατύχημα γιατί σε εκείνο το σημείο η γνάθος εμφανίζει μειωμένο πάχος. Η κατάσταση απαιτεί ιδιαίτερη αντιμετώπιση σε νοσοκομειακή μονάδα.

Χειρουργική εξαγωγή

Η αφαίρεση ενός έγκλειστου ή ημιέγκλειστου φρονιμίτη γίνεται χειρουργικά με τοπική αναισθησία. Μετά την αναισθητοποίηση της περιοχής πραγματοποιείται τομή πάνω από το ούλο που καλύπτει τον φρονιμίτη. Στην συνέχεια με το οδοντογλύφανο (οδοντιατρικός τροχός) αφαιρείται το τμήμα του οστού που καλύπτει το δόντι. Έπειτα το δόντι εκμοχλεύεται, ώστε να εξαχθεί από το οστό της γνάθου. Ορισμένες φορές λόγω έλλειψης χώρου για την εξαγωγή είναι αναγκαίος ο τεμαχισμός του δοντιού με το οδοντογλύφανο. Μετά την εξαγωγή το τραύμα συρράπτεται. Μετεγχειρητικά εμφανίζεται πόνος και οίδημα της περιοχής για 2 με 3 ημέρες, ενώ τα συμπτώματα εξαφανίζονται πλήρως εντός μιας εβδομάδας.