Χαλίνα Κουζμένκο

Ουκρανή δασκάλα και αναρχική

Η Χαλίνα Αγκάφια Αντρίγιεβνα Κουζμένκο (ουκρανικά: Галина Андріївна Кузьменко‎‎; 1896–1978) ήταν Ουκρανή δασκάλα και αναρχική και σύζυγος του Νέστορα Μαχνό.[4]

Χαλίνα Κουζμένκο
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση28  Δεκεμβρίου 1896[1]
Pishchanii Brid
Θάνατος23  Μαρτίου 1978[2]
Ταράζ
Τόπος ταφήςΤαράζ[3]
Χώρα πολιτογράφησηςΡωσική Αυτοκρατορία
Γαλλία
Γερμανία
Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά
Ρωσικά
Ουκρανικά
Γερμανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταδασκάλα
επαναστάτρια
Οικογένεια
ΣύζυγοςΝέστορ Μάχνο
ΤέκναOlena Makhno
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία Επεξεργασία

 
Χαλίνα Κουζμένκο, Νέστορ Μαχνό και Γιελένα Μαχνό.

Η Χαλίνα Κουζμένκο γεννήθηκε, σύμφωνα με τις περισσότερες πηγές, το 1896 στο Κίεβο στην τότε Ρωσική Αυτοκρατορία. [5] Μετά τη γέννησή της, οι γονείς της μετακόμισαν στο χωριό Πιστσάνι Μπριντ στο Κυβερνείο Γιεκατερίνοσλαβ, στη σημερινή περιφέρεια Κιρόβοχραντ στην κεντρική Ουκρανία. Άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι γεννήθηκε το 1892,[6] στο Πιστσάνι Μπριντ.[7] Ο πατέρας της, πρώην αγρότης, εργαζόταν ως αστυνομικός.[5][6]

Κατά τη διάρκεια της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, παρακολούθησε το σεμινάριο των δασκάλων στο Κίεβο και έγινε δασκάλα το 1916. [5] Δίδαξε ουκρανική γλώσσα και λογοτεχνία [6] στην πόλη Χουλιαϊπόλε (επίσης γράφεται «Γκουλιάι-Πόλε» και άλλες παραλλαγές). Έγινε γνωστή ως Ουκρανή αναρχική και πατριώτης και ως ενεργή τοπική ακτιβίστρια της Διαφώτιση (Prosvita).[5][6] Στις αρχές του 1919, η Χαλίνα Κουζμένκο παντρεύτηκε τον Νέστορα Μαχνό, ο οποίος εκείνη την εποχή οδηγούσε τις δυνάμεις της Μαχνοβτσίνα εναντίον του εισβολέα Ρωσικού Κόκκινου Στρατού καθώς ο Ρωσικός Εμφύλιος Πόλεμος έφτασε στην Ουκρανία.[8] Περιγράφηκε από τον Βίκτορ Μπελάς, Αρχηγό του Επιτελείου του Επαναστατικού Εξεγερμένου Στρατού της Ουκρανίας, ως ακούραστη υπέρμαχος των γυναικών και της εκπαίδευσής τους. [9] Το φθινόπωρο του 1919 εξελέγη πρόεδρος της Ένωσης Διδασκόντων.[6]

Κατά τη διάρκεια της υποχώρησης των Μαχνοβιστών από τις θέσεις τους την ίδια στιγμή, οι Ναμπάτ αντικαταστάθηκαν προσωρινά από μια ομάδα Ουκρανών εθνικών αναρχικών, των οποίων οι απόψεις κέρδισαν την Κουζμένκο. Συνέχισε να ασπάζεται την ιδεολογία τους μέχρι το 1922.[10] Άμεσα συνδεδεμένη από συγγραφείς όπως τον Σιμόν Πετλιούρα, κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι αυτή η ομάδα ήταν τουλάχιστον εν μέρει υπεύθυνη για την άνοδο της αντισημιτικής βίας μέσα στις τάξεις του Επαναστατικού Στρατού την ίδια στιγμή.[11]

Άλλες πηγές την αναφέρουν ως μέρος μιας μερικώς κρυμμένης συνωμοσίας, με στόχο την απομάκρυνση του Μαχνό από τη θέση εξουσίας του και τη συγχώνευση του στρατού του Πετλιούρα του UNR με τον Επαναστατικό Στρατό, προκειμένου να πολεμήσουν μαζί εναντίον του Λευκού και του Κόκκινου Στρατού.[12] Αυτό δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα, καθώς η δημοτικότητα του κινήματος μειώθηκε σημαντικά μετά την αποκάλυψη των εγγράφων που συνέλεξε η αντικατασκοπεία (kontrrozvidka), η μυστική αστυνομία του Μαχνοβισμού. Αυτά τα έγγραφα περιείχαν οριστική απόδειξη ότι ο Πετλιούρα διαπραγματευόταν με υψηλόβαθμους αξιωματικούς του λευκού κινήματος, κυρίως με τον Άντον Ντενίκιν, προκειμένου να συμμαχήσει εναντίον του Κόκκινου και του Εξεγερμένου στρατού [10]

Τον Αύγουστο του 1921, μετά την πτώση της Μαχνοβία, ο Μαχνό και η Κουζμένκο κατέφυγαν στη Ρουμανία, από την οποία μετακόμισαν στην Πολωνία.[13] Η κόρη τους, η Γιελένα, γεννήθηκε το 1922. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1923, συνελήφθησαν από τις πολωνικές αρχές, κατηγορούμενοι από δύο μέλη του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού ότι προετοίμαζαν μια εξέγερση στη Γαλικία για την οικοδόμηση μιας αναρχικής-κομμουνιστικής κοινωνίας μαζί με τους Τσεκά. [5] Η Κουζμένκο και ο Μαχνό αθωώθηκαν και οι δύο και το 1924, το ζευγάρι πήγε πρώτα στη Γερμανία και μετά στο Παρίσι το 1926. Για σχεδόν 10 χρόνια, έζησαν μια σχετικά ειρηνική ζωή στο Βενσέν. Αργά αλλά σταθερά, η υγεία του Νέστορα Μαχνό άρχισε να επιδεινώνεται. Το ζευγάρι επιβίωσε με το μισθό της Χαλίνα, εργάτριας σε ένα εργοστάσιο υποδημάτων στο Παρίσι, και τη βοήθεια άλλων αναρχικών συντρόφων.[4]

Μετά τον θάνατο του Νέστορα Μαχνό το 1934, η Χαλίνα Κουζμένκο άρχισε να έρχεται σε επαφή με την οικογένεια και τους φίλους πίσω στη σημερινή Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας, προκειμένου να επιστρέψει στην ΕΣΣΔ. [5] Κατά τη διάρκεια της εργασίας της στο Παρίσι, ως βιβλιοθηκάριος στο Σλαβικό Τμήμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, συνεργάστηκε με τις μυστικές υπηρεσίες, μεταδίδοντας πληροφορίες στην ΕΣΣΔ. [5]

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της γερμανικής κατοχής, η Γιελένα στάλθηκε στη Γερμανία με το Service du travail obligatoire (Υποχρεωτική υπηρεσία εργασίας), όπου εργάστηκε σε ένα εργοστάσιο της Siemens. Η Χαλίνα Κουζμένκο την ακολούθησε και επέλεξε να μείνει μαζί της στη Γερμανία, περιμένοντας τα σχέδιά της να μετακομίσει στην ΕΣΣΔ.[4]

Τον Αύγουστο του 1945, καθώς εκδίδονταν νέα έγγραφα ταυτότητας για αυτούς, η Γιελένα και η Χαλίνα συνελήφθησαν από τις σοβιετικές αρχές. Οι δυο τους στάλθηκαν στο Κίεβο, όπου, τον Ιούλιο του 1946, η Χαλίνα Κουζμένκο καταδικάστηκε σε 8 χρόνια φυλάκιση, έχοντας συμμετάσχει στην εξέγερση της Ουκρανίας, καταδικαζόμενη με κατηγορίες για αντεπαναστατική δραστηριότητα.[5] Η Γιελένα καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση για συνεργασία με τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. [5] Η δίκη δεν δημοσιοποιήθηκε. Φυλακισμένη στο στρατόπεδο Ντόουμπραβλαγκ, η Χαλίνα αφέθηκε ελεύθερη μετά την αμνηστία του 1954 ή, σύμφωνα με άλλες πηγές, το 1963. Μετά την απελευθέρωσή της, συνέχισε να ζει με την κόρη της, μετακομίζοντας στην πόλη Τζαμπούλ, σήμερα Ταράζ, στο Καζακστάν. Πήγε αρκετές φορές στο Γκουλιάι-Πόλιε για να δει τους συγγενείς της. Το 1977, η Χαλίνα υπέβαλε αναφορά στο Προεδρείο του Ανώτατου Σοβιέτ με μια καταγγελία για τη δίωξη στην εργασία της Έλενα Νεστερόβνα.[4][5]

Η Χαλίνα πέθανε στο Ταράζ στις 23 Μαρτίου 1978 σε ηλικία 81 ετών [5]

Θεμέλιο εκπαιδευτικού συστήματος Επεξεργασία

Η Χαλίνα Κουζμένκο ήταν η πρόεδρος της Ένωσης Δασκάλων της Μαχνόβια, μια θέση που κατείχε από το 1919 έως την de facto κατάργησή της με την πτώση της Μαχνοβία. Ήταν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που ένας νέος τρόπος εκπαίδευσης οργανώθηκε στο Γκουλιάι-Πόλιε. Αυτό το νέο σύστημα, σε αντίθεση με το έντονα θρησκευτικό και καθοδηγούμενο από το κράτος αυτοκρατορικό ρωσικό σχολικό σύστημα, βασίστηκε σε αναρχικά ιδανικά και σε ένα διαζύγιο της εκπαίδευσης από τη θρησκεία.[6] Οι ενέργειές της εκεί επικεντρώθηκαν στη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων, στην οργάνωση της εκπαίδευσης στις παραμεθόριες περιοχές που ελέγχονταν από τους Μαχνοβιστές, στη διαχείριση των σχολείων από κοινά συμβούλια δασκάλων-γονέων και στην ανάπτυξη νέων σχολικών προγραμμάτων.[14]

Η έμπνευση για το σύστημα, που εφαρμόστηκε στην Μαχνοβία παρουσιάστηκε σε ένα φυλλάδιο του Ισπανού ελευθεριακού παιδαγωγού Φρανσίσκο Φερέρ,[6] του οποίου οι θεωρίες για τη δημιουργία ενός σχολικού συστήματος απαλλαγμένου από την επιρροή του κράτους είχαν μεγάλη επιρροή σε όλο το διεθνές αναρχικό κίνημα. Πριν από τη στρατιωτική ήττα των αναρχικών, το σύστημα ήταν γενικά ευπρόσδεκτο από τους αγρότες, τους δασκάλους και τα παιδιά, κυρίως λόγω των προσπαθειών, που καταβλήθηκαν για τη διατροφή των συχνά φτωχών μαθητών. [6]

Διαμάχη γύρω από Σαράντα Μέρες στο Γκουλιάι-Πόλιε Επεξεργασία

Το Σαράντα Μέρες στο Γκουλιάι-Πόλιε ήταν ένα άρθρο, που δημοσιεύτηκε το 1919. Παρουσιάζοντας τη συγγραφέα του ως Γκαλίνα Κουζμένκο, δείχνει τον Νέστορ Μαχνό ως μέθυσο και αρχηγό μιας «τρελής και άγριας ορδής», που εμπλέκεται σε συστηματικές καταχρήσεις εναντίον των αγροτών της Ουκρανίας, καθώς και εναντίον της. [15] Η αυθεντικότητα του εγγράφου έχει συζητηθεί εκτενώς, με ορισμένους να το θεωρούν πλαστό που διαπράχθηκε από τις σοβιετικές υπηρεσίες προπαγάνδας.[5][15] Πιθανές εναλλακτικές θεωρίες, μαζί με αυτή της κατασκευής του Τσέκα, είναι ότι το βιβλίο γράφτηκε από μια δασκάλα από την Κοστιαντίνιβκα, τη Φεοντόρα Γκαγιένκο, η οποία συνεργάστηκε με την Γκαλίνα, για να σημειώσει τα εγκλήματα, που διέπραξαν οι επαναστατικές δυνάμεις στην Ουκρανία την εποχή της Μαχνοβία. Άλλοι έχουν δηλώσει την πεποίθησή τους ότι το ημερολόγιο είναι αυθεντικό, συμπεριλαμβανομένης της κόρης της Γκαλίνα και του Νέστορα και του διευθυντή του Μουσείου Γκουλιάι-Πόλιε. [16]

Η θεωρία ότι η Γκαγιένκο το προσποιήθηκε υποθέτει ότι αυτή (η Γκαγιένκο) δεν σκοτώθηκε αλλά συνελήφθη και μετά από καιρό και πίεση, συνεργάστηκε με την Τσέκα, τουλάχιστον στις αρχές του 1921 και μετά, όταν τελικά πείστηκε για την πτώση του Μαχνοβιστικού κινήματος.[15] Αυτή η θεωρία υποστηρίζεται από τα προπαγανδιστικά όργανα του Κόκκινου Στρατού, που αναφέρονται μόνο ως το βιβλίο ως το "Ημερολόγιο της γυναίκας του Μαχνό" από αυτό το σημείο και μετά, αλλά επίσης καταρρίπτει την περισσότερη, αν όχι όλη, την αξιοπιστία του βιβλίου ως επιχείρημα κατά της Μαχνοβία, καθώς οι Τσέκα θα είχαν ελεύθερη πρόσβαση για να λογοκρίνουν το βιβλίο και να κατασκευάζουν λεπτομέρειες όπως ήθελαν. [15] Ο Β.N. Λιτβίνοφ υπερασπίζεται τον Μαχνό στο ακόλουθο κείμενο, το οποίο δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό Obshchina (ρωσικά: Община‎‎, Κοινωνία), που δημοσιεύτηκε από τη Συνομοσπονδία Αναρχοσυνδικαλιστών στη Μόσχα:

«Είναι πολύ πιθανό κάποιες εγγραφές του "Ημερολογίου" να αντικατοπτρίζουν πραγματικά γεγονότα για τον μαχνοβιστικό τρόμο, αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπό τις σύγχρονες συνθήκες μελέτης της πηγής είναι πρακτικά αδύνατο να προσδιοριστεί ποια από τα λήμματα είναι γνήσια. Αλλά ακόμα κι αν ήταν δυνατό να γίνει αυτό, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι καταχωρήσεις του ημερολογίου απεικονίζουν τον μαχνοβιστικό τρόμο με μια εξαιρετικά προκατειλημμένη κλίση, επειδή τα λήμματα αγνοούν εντελώς την πρακτική του Κόκκινου Τρόμου στην περιοχή των εξεγερμένων.» [5]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 www.proza.ru/2013/07/28/303.
  2. pavlogradruth.narod.ru/HTML/Postati/kuzmenko.htm.
  3. 3,0 3,1 www.proza.ru/2013/07/28/303.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Boulouque, Sylvain; Davranche, Guillaume (2018). «MAKHNO Nestor [Nestor Ivanovitch Mikhnienko, dit»] (στα γαλλικά). Dictionnaire des anarchistes. Le Maitron. Paris: Éditions de l'Atelier. OCLC 1085968810. http://maitron-en-ligne.univ-paris1.fr/spip.php?article155221. 
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 Litvinov, V.N. (1990). «An unsolved mystery: the "diary of Makhno's wife"» (στα αγγλικά). Obshchina (Moscow: Confederation of Anarcho-Syndicalists) (43). OCLC 500195435. http://libcom.org/library/unsolved-mystery-diary-makhnos-wife. Ανακτήθηκε στις 2019-10-03. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Tchop, V.M.. «Галина Андріївна Кузьменко – голова Союзу вчителів Гуляйпільської республіки (1919-1920 рр.)». Історія і культура Придніпров'я 1: 128–134. https://history.vn.ua/article1/mk4qu.html. 
  7. «RUTHENOS». pavlogradruth.narod.ru. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2019. 
  8. Skirda, Alexandre (1982). Nestor Makhno, le Cosaque de l'anarchie: la lutte pour les soviets libres en Ukraine, 1917-1921 (στα Γαλλικά). A. Skirda. 
  9. Белаш, Александр Викторович. (1993). Дороги Нестора Махно : историческое повествование. РВЦ "Проза". ISBN 5770738146. OCLC 429142607. 
  10. 10,0 10,1 Azarov, Vyacheslav (Οκτωβρίου 2007). Kontrrazvedka - The Story of the Makhnovist Intelligence Service (PDF). Black Cat Press. ISBN 978-0-9737827-2-1. 
  11. Teper, Ibid (1924). От "едіноґо анаркгізма" к стопам руминскоґо короліа [Makhno: from a "United anarchism" to the Feet of the Romanian King]. Moscow. 
  12. Chop, V. Цоиуз і Змова [Alliance and Accord]. 
  13. Anselme, Louise (31 Μαρτίου 2017). Cinémas libertaires: Au service des forces de transgression et de révolte (στα Γαλλικά). Presses Universitaires du Septentrion. ISBN 9782757414415. 
  14. Avrich, Paul. (1973). The Anarchists in the Russian Revolution. σελ. 267. OCLC 464080752. 
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 «Une investigation confuse et lacunaire sur Makhno - [A Contretemps, Bulletin bibliographique]». acontretemps.org (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2019. 
  16. Patterson, Sean David (2013). The Makhnos of memory: Mennonite and Makhnovist narratives of the Russian Civil War, 1917-1921 (PDF). University of Manitoba: MA thesis. σελίδες 35, 171. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2019.