Αγωνιστές του Κρουσώνα


                              ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ (Ιούλιος 1822)

Όπως μαθαίνουμε από τον μετέπειτα Στρατηγό Ε .Πίσσα, όπου πολέμησε στην Κρήτη την επανάσταση του 1821 και ήταν παρόν στα γεγονότα ,φθάνοντας ο στρατός στο κρουσανιώτικο λιβάδι αποφάσισαν να στείλουν απόσπασμα στο Άγιο Μύρωνα όπου είχε στρατοπέδευση ο τουρκικός στρατός για να τους προκαλέσουν. Οι Έλληνες είχαν τοποθετηθεί αμφιθεατρικά του Κρουσώνα και ανέμεναν. Ο Χασάν πασάς όμως που είχε μάλλον καταλάβει  ότι οι Έλληνες προσπαθούσαν να στήσουν ενέδρα έστειλε μόνο την φρουρά από 360 επίλεκτους τουρκαλβανούς στρατιώτες.

  Οι Τούρκοι είχαν περίπου 6000 χιλιάδες στρατιώτες στον Άγιο Μύρωνα και οι Έλληνες 2500 χιλιάδες όπου τα 2/3 οδηγήθηκαν πίσω από τον Άγιο Μύρωνα και περίπου 800 πήγαν στον Κρουσώνα.  Όπως προείπα οι Έλληνες έχοντας τα υψώματα χτυπούσαν ανελέητα τους Τουρκαλβανούς όπου όσοι δεν χτυπήθηκαν κατέφυγαν στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους περιμένοντας βοήθεια από τον Άγιο Μύρωνα κάτι που φυσικά δεν έγινε ποτέ διότι οι δικοί μας του χτυπούσαν από πίσω. Εν συνεχεία οι επαναστάτες κύκλωσαν την εκκλησία και άνοιξαν με αξίνες στις 4 γωνίες και στο κέντρο  τρύπες ,στις πόρτες και στα παράθυρα τοποθέτησαν άχυρα ,λινό,παπλώματα,διάβροχα ελαίων και τα άναψαν ενώ ταυτόχρονα έριχναν  εμπρηστικές ύλες από τις τρύπες

Οι τουρκαλβανοί από μέσα εκλιπαρούσαν για έλεος ,όσοι προσπάθησαν να κάνουν έξοδο χτυπιόταν κατάστηθα από τους επαναστάτες .Μέσα στον ναό βρέθηκαν 110 νεκροί όπου αφού τους πήραν όπλα και φλουριά διότι ήταν μισθοφόροι ,πήγαν στον Άγιο Μύρωνα να βοηθήσουν τους συναγωνιστές που μάχονταν με τον κυρίως Τουρκικό στρατό .

Με την άφιξη των 800 επαναστατών από τον Κρουσώνα οι Τούρκοι βάλλονταν από δυο σημεία με αποτέλεσμα έντρομοι να τραπούν σε φυγή και να καταδιωχθούν μέχρι τις πύλες του Ηρακλείου .Στην μάχη αυτή έπεσαν 1000 Οθωμανοί και 20 επαναστάτες. Από τα όπλα που πήραν οι επαναστάτες εξοπλίστηκαν Κρουσανίώτες και Ανωγειανοι.

Σε ομιλία που έκανε ο κρουσανιώτης δάσκαλος Κωνσταντίνος Μανουράς για την επέτειο των γεγονότων του Αγίου Χαραλάμπους όπου έγινε και αναπαράσταση είπε ότι 15-17 κρουσανιώτες ακολούθησαν τον αρχηγό Ζερβονικόλα.  Οι κρουσανιώτες που πρωτοστάτησαν ήταν, ο Χατζής Δρακούλης ,Βαμβουκάκης, Μακριδάκης ,Κοκολοζάχαρης , Μακατούνης, Χριστοδουλάκης.


                        ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1821 -1897 ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΡΟΥΣΩΝΑ


                                                               1821:

Εμμ.Μακατούνης,Γ.Μακατούνης,Γιαμαλής,Κοκολοζάχαρης,Μπαμιεδομιχάλης,Τζουνιάς,

Τζωρομιχελής ,Μαμουλής, Βαρδαλαχοπατέρας.


       1840:

Εμμ.Βαρδαλαχάκης


                                                              1866:

Εμμ.Βάμβουκας, Ι.Βαμβουκάς , Βεργετογιώργης (εις την θέση Τρικοκιά εφονεύθει κι αφού του τελείωσαν τα βόλια πολεμούσε με πέτρες ,όταν ξεψυχούσε φώναξε :κυλάτε χαράκια αδέλφια ,αφού δεν έχουμε φυσίγγια να τα φάμε τα σκυλιά),τα δυο αδέλφια παλληκάρια της φωτιάς Κοκολομανώλης και Κοκολογιώργης  έπεσαν στην θέση Κουμπέδες και Σερβίλη , Μανούσος Χριστοδουλάκης γαμπρός του Κοκολοζάχαρη όπου πολέμησε σε όλη την Κρήτη με ανιδιοτέλεια και γενναιότητα (πεντακοσίαρχος εις τζιτζιφέ Χανίων από τον Μ.Κόρακα), Λιανδροκωσταντής ,Σπυριδομανώλης (έπεσε Αρκάδι), Σπυριδογιάννης (έπεσε στην μαχη του Λασιθίου) ,Σταματάκης ( τραυματίας σοβάρα όπου τον μετέφερε σηκωτό ο Μανούσος Χριστοδουλάκης στον κρουσώνα) .Γ.Γωνιανάκης, Γ.Μοσχουλάκης (Σαρχιανός ,έπεσε στην μάχη του Κρουσώνα)


                                                         1878:

Ι.Βάμβουκας, Μ.Χριστοδουλάκης, Α.Ι.Μακατούνης.


                                                          1897:

Δ.Πολυχρονάκης, Χ.Πολυχρονάκης(έπεσε στην θέση ‘’του δεσπότη το σπίτι’’), Ι.Πολυχρονάκης ,Γ.Γωνιανός, Μ.Μπάμπουκας (έπεσε ηρωικός στα πάνω Καλέσα),Ιερ.Πυργιανάκης και Δ.Πυργιανάκης (σκοτώθηκαν σε ενέδρα στο καβροχώρι),Κ.Χανιωτάκης,Γ.Αποστολάκης.


                   ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ

Α.Γωνιανός, Ν.Γιανναδάκης, Χ.Φασουλάκης, Γ.Φουντουλάκης ,Ι.Χατζάκης.


                      ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

Γ.Μελής ή Μελάκης, Δ.Δρακουλάκης, Γ.Ορφανουδάκης, Σ. Τζουλιάς


                           


                                ΠΟΛΕΜΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Καπετάν Αντώνης Γρηγοράκης ,Δ.Δομαλάκης ,Α.Δομαλάκης, Α.Δομαλάκης, Ν.Βιδάκης ,Ν.Αγιομυριαννάκης,Ν.Τζουλιάς, Α.Πολυχρονάκης,Δ.Ανδρεαδάκης ,Ι.Δ.Ανδρεαδάκης,Μανουσος Μανουσάκης-Χριστοδουλάκης ,Ε.Ιερωνυμίδης,Μ.Λουμπάκης,Μ.Πουλορίνης,Γ.Γωνιανάκης, Παπάς Γιώργης Βεργετάκης,Μ.Βιδάκης,Σ.Παπαδάκης,Ν.Κόκκινος και ο γέρο Βιδοζαχαράκης.


Βιβλιογραφία


Απομνημονεύματα Ε.Πίσσα το 1821, Γιώργος Πυργάρης,Αθήνα 2017

Κρητικά Χρονικά ,Εκδότης Α.Γ.Καλοκαιρινός,Απρίλιος 1954

΄΄ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΑΙ ΓΡΑΜΑΙ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΕΠΟΠΟΙΙΑΣ΄΄,ΕΠΙ ΤΩ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΟΣ ΕΝ ΗΡΑΚΛΕΙΩ 5-10-1930

Εφημερίδα Μεσόγειος 20 Αυγούστου 1996

Ιλαρίων Σκίνερ ,φιλέλλην,Σκληραγωγίαι εν Κρήτη.Ο φιλέλληνας επισκέπτεται τον Κρουσώνα με τον Κόρακα.

Συλλογή Ν.Γ.Παρασκευά